Czesław Bobrowski

Czesław Bobrowski
Data i miejsce urodzenia	27 października 1904 ; Baranowicze, gubernia mińska, Imperium Rosyjskie
Data i miejsce śmierci	18 maja 1996 ; Warszawa
	Prezes Centralnego Urzędu Planowania
Okres	od 1 października 1945; do marca 1948
Przynależność polityczna	Polska Partia Socjalistyczna
Następca	Tadeusz Dietrich
	Poseł na Sejm Ustawodawczy
Okres	od 4 lutego 1947; do 30 października 1951
Przynależność polityczna	Polska Zjednoczona Partia Robotnicza
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czesław Bobrowski (ur. 27 października 1904 w Baranowiczach^[1]^[2], zm. 18 maja 1996 w Warszawie) – polski ekonomista, prawnik, politolog i polityk.

Życiorys

Syn Adolfa Korolko-Bobrowskiego i Jadwigi z Około-Kułaków pochodzących z okolic Mścisławia na Białorusi. Jako ochotnik (starszy strzelec) uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej. Absolwent gimnazjum w Lublinie (1921), Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego z 1925. W latach 1925–1926 referent prawny Konsulatu Generalnego w Pradze. Stażysta paryskiej Szkoły Nauk Politycznych (Ecole des Sciences Politiques) z 1927.

W okresie 1928–1929 pracował w departamencie ekonomicznym Ministerstwa Przemysłu i Handlu RP, pełniąc między innymi funkcję zastępcy komisarza Polskiego Towarzystwa Handlu z Rosją „Polros”. W latach 1931–1932 był dyrektorem radziecko-polskiej spółki handlowej Sowpoltorg w Moskwie, następnie w okresie 1935–1939 dyrektorem departamentu ekonomicznego w Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych. W latach 30. założył i został redaktorem naczelnym pisma „Gospodarka Narodowa”, gromadząc wokół siebie grupę młodych ekonomistów.

Po agresji III Rzeszy i agresji ZSRR na Polskę wraz z urzędnikami ministerstwa ewakuował się 17 września 1939 do Rumunii. Stamtąd przez Jugosławię i Włochy udał się do Francji, gdzie w 1940 wstąpił do Wojska Polskiego. Po klęsce Francji internowany w Szwajcarii. Następnie uciekł z obozu internowania do Francji, gdzie zajął się działalnością najpierw w Czerwonym Krzyżu, potem w Towarzystwie Opieki nad Polakami we Francji. Zajmował się pomocą dla uchodźców z Polski i uwięzionych w obozach. W 1943, unikając aresztowania przez Gestapo, opuścił okupowaną Francję, przez Hiszpanię i Portugalię dotarł go Gibraltaru, skąd udał się Londynu. W Londynie znalazł się w 1944 w zespole studyjnym przy ministrze skarbu w rządzie RP na uchodźstwie Ludwiku Grosfeldzie. Zespół ten opracowywał program odbudowy i rozwoju Polski po zniszczeniach wojennych oraz modelowe rozwiązania dla gospodarki polskiej po wojnie.

Po utworzeniu w czerwcu 1945 w realizacji ustaleń konferencji jałtańskiej Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej i wycofaniu 6 lipca 1945 międzynarodowego uznania dla Rządu RP na uchodźstwie, w sierpniu 1945 Czesław Bobrowski powrócił do Polski (podobnie jak Ludwik Grosfeld).

Został dokooptowany do Krajowej Rady Narodowej i 10 listopada 1945 mianowany prezesem Centralnego Urzędu Planowania. Funkcję sprawował od 1945 do lutego 1948. W CUP powstał m.in. trzyletni Plan Odbudowy Gospodarczej. W lutym 1948 usunięty z funkcji pod naciskiem PPR, stalinizującej politykę gospodarczą kraju. W okresie od marca do grudnia 1948 pełnił funkcję posła w Sztokholmie^[3]. Wezwany do kraju, w obawie przed aresztowaniem odmówił przyjazdu i udał się w grudniu 1948 na emigrację do Francji^[4]. Od 1952 do 1956 pracownik naukowy w Instytucie Nauk Politycznych i Narodowym Centrum Badań Naukowych w Paryżu (Centre Nationale de la Recherche Scientifique).

Po październiku 1956 powrócił do Polski, został pracownikiem naukowym Uniwersytetu Warszawskiego i wiceprzewodniczącym Rady Ekonomicznej przy Radzie Ministrów (1957–1963). W 1958 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego Uniwersytetu Warszawskiego, skąd odszedł po wydarzeniach marca 1968 roku. W okresie 1967–1971 był wykładowcą na Uniwersytecie Paris I – La Sorbonne. W latach 70. był ekspertem ONZ, doradzając w Algierii, Ghanie, Iraku i Syrii. Przewodniczący Konsultacyjnej Rady Gospodarczej w latach 1981–1987. Członek Rady Konsultacyjnej przy Przewodniczącym Rady Państwa PRL Wojciechu Jaruzelskim w latach 1986–1990. Honorowy Prezes Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w 1986.

Poseł do KRN (1945–1947) i na Sejm Ustawodawczy (1947–1948). Członek PPS (w latach 1946–1948 zasiadał w jej radzie naczelnej), następnie PZPR.

W 1961 wspólnie z Zygmuntem Baumanem, Janem Strzeleckim i Jerzym Wiatrem brał udział w dyskusji poświęconej przyszłości społeczeństwa polskiego. Nie jako socjolog, pedagog czy psycholog, ale jako ekonomista, największe niebezpieczeństwo, grożące zaburzeniami w naszym życiu społecznym, dostrzegł w lukach społecznego wychowania, w błędnych filozoficznych uzasadnieniach postaw ludzkich: sprawa poczucia absurdu życia i poczucia braku związku między własnym działaniem a tym, co nas spotyka, filozofia ślepego losu bynajmniej nie jest w pełni przezwyciężona...^[5].

Autor szeregu prac ekonomicznych, publikowanych w kraju i za granicą.

Od 1931 był mężem Ireny Colonna-Walewskiej^[1].

Pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera 3A tuje-2-35)^[6].

Publikacje

Warunki i drogi rozwoju gospodarczego wsi (1936)
Polityka społeczna na tle gospodarczym (1944)
U źródeł planowania socjalistycznego (1956)
Jugosławia socjalistyczna (1957)
Modele gospodarki socjalistycznej (1957)
Planowanie gospodarcze. Problemy podstawowe (1965)
O gospodarce mieszanej w krajach Trzeciego Świata (1967)
Źródła, problemy i tendencje przemian planowania gospodarczego (1981)
Wspomnienia ze stulecia (1985)

Ordery i odznaczenia

Order Budowniczych Polski Ludowej (1974)^[7]
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (19 lipca 1946)^[8]
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: po raz drugi 15 czerwca 1939^[9])
Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
Pamiątkowy Medal z okazji 40. rocznicy powstania Krajowej Rady Narodowej (1983)^[10]
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Białego Lwa (Czechosłowacja)

Przypisy

↑ ^a ^b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1939, s. 20–21. [dostęp 2021-07-01].
↑ Czesław Bobrowski w swojej biografii pisze, że najprawdopodobniej urodził się w Warszawie. Metryka urodzenia spisana została w miejscowości Nowa Mysz pod Baranowiczami. We Francji, aby uniknąć wcielenia do kompanii pracy, wpisał do dokumentów inną datę i miejsce urodzin (Sarny). 17 lutego 1904 jako dzień narodzin został wpisany przez Czesława Bobrowskiego do dokumentów w Londynie w 1943 (Czesław Bobrowski: Wspomnienia ze stulecia, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1985, s. 40).
↑ Czesław Bobrowski: Ze wspomnień 1945–1948, „Kwartalnik Historyczny” Nr 3/1979, s. 701–732.
↑ Władysław Baka: Czesław Bobrowski (1904–1996) [w:] Portrety uczonych. Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego po 1945 t. 1 A–K, Monumenta Universitatis Varsoviensis 1816–2016, Warszawa 2016, ISBN 978-83-235-2069-6, s. 139.
↑ Jak działać, jak żyć, „Nowa Kultura” 1961, nr 49.
↑ Wyszukiwarka grobów w Warszawie
↑ Stefan Oberleitner: Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705–1990: vademecum dla kolekcjonerów. Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1944–1990, Wydawnictwo Kanion, 1992, s. 17
↑ M.P. z 1947 r. nr 74, poz. 490 („w II rocznicę P.K.W.N. w wyróżnieniu zasług na polu dwuletniej pracy nad odrodzeniem państwowości polskiej, nad utrwaleniem jej podstaw demokratycznych i w odbudowie kraju”).
↑ M.P. z 1939 r. nr 143, poz. 336 („za zasługi na polu podniesienia hodowli koni”) – jako Czesław Bobrowski-Korolko.
↑ Uhonorowani pamiątkowymi medalami [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30 grudnia 1983, s. 3.

Bibliografia

Biogram na stronie PTE
Informacje w BIP IPN
Czesław Bobrowski: Wspomnienia ze stulecia, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1985, ISBN 83-222-0357-8.
Tadeusz Kowalik: Spory o ustrój społeczno-gospodarczy w Polsce. Lata 1944–1984, Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2006, ISBN 83-87251-84-4.
Małgorzata Kulowa (red.): Czesław Bobrowski. Mistrz ekonomii stosowanej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2004, ISBN 83-235-0046-0.

[:0-1] Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1939, s. 20–21. [dostęp 2021-07-01].

[2] Czesław Bobrowski w swojej biografii pisze, że najprawdopodobniej urodził się w Warszawie. Metryka urodzenia spisana została w miejscowości Nowa Mysz pod Baranowiczami. We Francji, aby uniknąć wcielenia do kompanii pracy, wpisał do dokumentów inną datę i miejsce urodzin (Sarny). 17 lutego 1904 jako dzień narodzin został wpisany przez Czesława Bobrowskiego do dokumentów w Londynie w 1943 (Czesław Bobrowski: Wspomnienia ze stulecia, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1985, s. 40).

[3] Czesław Bobrowski: Ze wspomnień 1945–1948, „Kwartalnik Historyczny” Nr 3/1979, s. 701–732.

[4] Władysław Baka: Czesław Bobrowski (1904–1996) [w:] Portrety uczonych. Profesorowie Uniwersytetu Warszawskiego po 1945 t. 1 A–K, Monumenta Universitatis Varsoviensis 1816–2016, Warszawa 2016, ISBN 978-83-235-2069-6, s. 139.

[5] Jak działać, jak żyć, „Nowa Kultura” 1961, nr 49.

[6] Wyszukiwarka grobów w Warszawie

[7] Stefan Oberleitner: Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705–1990: vademecum dla kolekcjonerów. Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1944–1990, Wydawnictwo Kanion, 1992, s. 17

[8] M.P. z 1947 r. nr 74, poz. 490 („w II rocznicę P.K.W.N. w wyróżnieniu zasług na polu dwuletniej pracy nad odrodzeniem państwowości polskiej, nad utrwaleniem jej podstaw demokratycznych i w odbudowie kraju”).

[9] M.P. z 1939 r. nr 143, poz. 336 („za zasługi na polu podniesienia hodowli koni”) – jako Czesław Bobrowski-Korolko.

[10] Uhonorowani pamiątkowymi medalami [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 307, 30 grudnia 1983, s. 3.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]