Pekka Sammallahti

Pekka Sammallahti
	Pekka Sammallahti
	;
Fødd	21. mai 1947; Helsingfors
Nasjonalitet	Finland
Yrke	lingvist, antropolog
Institusjonar	Helsingfors universitet; Uleåborgs universitet; Universitetet i Tromsø – Noregs arktiske universitet
Ektefelle	Inga Guttorm
Barn	Kiureli Sammallahti
Medlem	Det Norske Videnskaps-Akademi; Det finske vitskapsakademiet

Pekka Lars Kalervo Sammallahti (fødd 21. mai 1947) i Helsingfors er professor emeritus i samisk frå Giellagas-instituttet ved Universitetet i Uleåborg. Sammallahti er den mest sentrale nolevande utforskaren av samisk.

Karriere som leksikograf

Pekka Sammallahti har skrive eller vore med og skrive dei mest sentrale ordbøkene mellom nordsamisk og finsk og tysk, mellom skolte- og enaresamisk og finsk, og mellom nordsamisk og kildinsamisk. Leksikografisk har han lagt vekt på å lage symmetriske ordbøker, ordbøker som tar omsyn både til den samiskspråklege og (t.d.) den finskspråklege brukaren. Dei nordsamiske ordbøkene hans var dei første ordbøkene til og frå nordsamisk med den nye ortografien frå 1979, og ordbøkene mellom norsk og nordsamisk er omsetjingar av Sammallahti si ordbok frå 1989.

Sammallahti var den første samiskleksikografen i Finland som satsa på praktiske ordbøker basert på dei samiske skriftspråka, til skilnad frå tidlegare leksikografar (T.I. Itkonen, Erkki Itkonen som skreiv ordbøker til bruk i komparativ språkforsking, basert på det finskugriske fonetiske alfabetet.

Karriere som lingvist

I doktoravhandlinga si frå 1977 presenterer Sammallahti ei Chomskyinspirert analyse av dialekten i Enontekis. Seinare arbeidde han meir med leksikografi og språkhistorie.

Sammallahti har i lag med Juha Janhunen vidareutvikla Erkki Itkonen sitt arbeid med uralsk lydhistorie. Artikkelen hans frå 1988, "Historical Phonology of the Uralic languages" (i oversiktsverket Denis Sinor (ed.): The Uralic languages) er ein av dei sentrale og mest siterte artiklane innanfor komparativ uralistikk. I 1993 arbeidde han ein periode med samisk språkteknologi, og la grunnlaget for arbeidet med automatisk morfologisk analyse for samisk. I 1998 publiserte Sammallahti ei innføring i samisk lingvistikk på engelsk, og opna dermed det tysk-, finsk-, skandinavisk- og russiskspråklege fagfeltet også for engelskspråklege lingvistar.

Dei siste åra har Sammallahti arbeidd med syntaktiske emne, og i 2005 publiserte han ein monografi, Láidehus sámegiela cealkkaoahpa dutkamii, der han utviklar ein semantisk basert dependensgrammatisk analyse av nordsamisk syntaks.

Arbeid med andre språk

Tidleg i karrieren sin skreiv Sammallahti publikasjonar om aleutisk språksosiologi. Han har også arbeidd med ortografien til finsk romani, og han skreiv ei tidleg skisse av skogsnenetsisk, i 1974.

Bibliografi (utdrag)

Nickel, Klaus Peter & Sammallahti 2011: Nordsamisk grammatikk.. Karasjok : Davvi Girji, 2011.
Sámmallahti & Klaus Peter Nickel 2006: Sámi-duiskka sátnegirji = Sáámisch-deutsches wörterbuch.. Karasjok : Davvi Girji, 2006.
2005: Láidehus sámegiela cealkkaoahpa dutkamii. Kárásjohka : Davvi girji, 2005.
2002: North Saami resource dictionary. Publications of the Giellagas Institute ; vol. 1. Oulu : [Oulun Yliopisto], 2002.
1998:'The Saami languages : an introduction. Kárásjohka : Davvi girji.
Sammallahti, Pekka 1993: Sámi-suoma-sámi sátnegirji = Saamelais-suomalais-saamelainen sanakirja. Ohcejohka : Girjegiisá
Sammallahti, Pekka & Morottaja, Matti 1993: Säämi-suomâ sänikirje = Inarinsaamelais-suomalainen sanakirja. Ohcejohka : Girjegiisá, 1991.

Sammallahti, Pekka & Mosnikoff, Jouni 1991: Suomi-koltansaame sanakirja = Lää'dd-sää'm sää'nnke'rjj. Ohcejohka : Girjegiisá, 1991.

Sammallahti, Pekka 1989: Sámi-suoma sátnegirji = Saamelais-suomalainen sanakirja. Ohcejohka : Jorgaleaddji.

Mosnikoff, Jouni & Pekka Sammallahti 1988: U'cc sääm-lää'dd sää'nnkeârjaz = Pieni koltansaame-suomi sanakirja [Utsjoki] : Jorgaleaddji, 1988

Sammallahti, Pekka 1980: Jietnadatoahppa : fonetihka vuođđoássit 1. Dieđut ; Nr.2-1980.Guovdageaidnu : Sámi instituhtta, 1980.

Sammallahti, Pekka 1977: Norjansaamen Itä-Enontekiön murteen äänneoppi. Suomalais-ugrilaisen seuran toimituksia ; 160 Helsinki : Suomalais-ugrilainen seura.

Sammallahti, Pekka 1975: Sodankylän saamelaisten entistä elämää. Elsa-Marja Aikion kertomana. Castrenianumin toimitteita ; 14 Helsinki : [s.n.], 1975.

Sammallahti, Pekka 1974: Material from Forest Nenets. Castrenianumin toimitteita ; 2 Helsinki : [s.n.], 1974.

Korhonen, Mikko, Jouni Mosnikoff, Pekka Sammallahti. 1973: Koltansaamen opas. Castrenianumin toimitteita ; 4. Helsinki : Suomalais-ugrilainen seura

Bakgrunnsstoff