heks

Nederlands

Uitspraak

• Geluid:  heks    (hulp, bestand)
• IPA: / hɛks / (1 lettergreep); /ɦɛks/

Woordafbreking

• heks

Woordherkomst en -opbouw

• In de betekenis van ‘boosaardige tovenares’ voor het eerst aangetroffen in 1562.
• Leenwoord uit Duits Hexe.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	heks	heksen
verkleinwoord	heksje	heksjes

Zelfstandig naamwoord

de heks v

1. (persoon), (mythologie), (magie) een over het algemeen vrouwelijk persoon aan wie bovennatuurlijke krachten worden toegeschreven

   • In de middeleeuwen werd er in heksen geloofd. 

   ▸ „Sinterklaas”, zei het nieuwe Pietje, „in een hol, hoog in de bergen, woont een heks die toverdranken maakt. Zal ik u de weg wijzen?”

2. (persoon), (mythologie), (magie) (pejoratief), (pregnant) boosaardige tovenares in sprookjes en mythen

   • De boze heks sloot Hans op in het hok van het pannenkoekenhuisje 

3. (persoon), (scheldwoord) onaangename, lastige vrouw

   • wat is dat een heks geworden zeg! 

Synoniemen

• [1, 2] toverheks
• [2] toverkol

Afgeleide begrippen

   

heksenbezem heksenbol heksendans Heksenhamer heksenjacht heksenjager heksenketel heksenkrans heksenkring heksenkruid heksenmeester heksenmelk heksennagel heksenproces heksenproef heksensabbat heksentoer heksenvervolging heksenwaag heksenwerk heksenzalf hekserig hekserij

Vertalingen

    1. een over het algemeen vrouwelijk persoon aan wie bovennatuurlijke krachten worden toegeschreven   

Aymara: layqa (ay) Deens: heks (da) g Duits: Hexe (de) v Engels: witch (en) Frans: sorcière (fr) v Hongaars: boszorka (hu) Hoogsilezisch: heksa (szl) v Japans: Kanji: 魔女 (ja) Hiragana: まじょ (ja) Romaji: majo (ja)

Noors: heks (no) m / v Nynorsk: heks (nn) v Pools: czarownica (pl) v Quechua: layqa (qu) Spaans: bruja (es) v Zweeds: häxa (sv) Tsjechisch: čarodějnice (cs) v Waals: tchôca (wa) v

Werkwoord

vervoeging van
heksen

heks

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van heksen
   

   • Ik heks. 

2. gebiedende wijs van heksen
   

   • Heks! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van heksen
   

   • Heks je? 

Gangbaarheid

• Het woord heks staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "heks" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Deens

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /ˈhεgs/

Woordherkomst en -opbouw

• Afkomstig van het Duitse woord Hexe.

	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	heks	heksen	hekse	heksene
genitief	heks	heksens	hekses	heksenes

Zelfstandig naamwoord

heks g

1. heks
2. een bovennatuurlijk vrouwelijk schepsel, dat volgens de Deense volksgeloof in verbond is met de duivel en dat mensen met behulp van hekserij schaadt
3. (figuurlijk) een vrouw die boos is, grillig, eigenzinnig, sluwe of op andere wijze onuitstaanbaar is

Hyperoniemen

• [2]: fantasivæsen

Afgeleide begrippen

   

[1]: heksebrænding [1]: heksedoktor [1]: hekseforfølgelse [1]: heksejagt [1]: hekseproces [1-2]: hekse [1-2]: heksekunst [1-2]: hekseri [2]: heksebryg [2]: heksedrik

[2]: heksehyl [2]: heksekedel [2]: heksemel [2]: heksemester [2]: heksering [2]: heksesabbat [2]: hekseskud [2]: heksesting [2]: pulverheks

Verwante begrippen

• [2]: troldkvinde
• [2]: troldkarl
• [3]: furie

Uitdrukkingen en gezegden

• [1]: brændt som heks

verbrand als een heks

Zelfstandig naamwoord

heks,

1. onbepaalde vorm genitief enkelvoud van heks

Verwijzingen

• heks in:
  Det Danske Sprog- og Litteraturselskab
  Den Dankse Ordbog op website:ordnet.dk

Noors

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /heks/

Woordherkomst en -opbouw

• Afkomstig van het Duitse woord Hexe.

Naar frequentie	3524

	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	heks	m: heksen v: heksa	hekser	heksene
genitief	heks'	m: heksens v: heksas	heksers	heksenes

Zelfstandig naamwoord

heks m / v

1. heks
2. (figuurlijk) een vrouw die boos is, grillig, eigenzinnig, sluwe of op andere wijze onuitstaanbaar is

Afgeleide begrippen

   

[1]: forhekse [1]: forheksing [1]: heksakkord [1]: hekse [1]: heksebrenning [1]: heksedans [1]: heksegryte [1]: heksejakt

[1]: heksekunst [1]: hekseprosess [1]: hekseri [1]: heksering [1]: heksesabbat [1]: hekseskott [1]: hekseskudd [1]: heksing

Nynorsk

Uitspraak

• Geluid: Bestand bestaat nog niet. Aanmaken?
• IPA: /heks/

Woordherkomst en -opbouw

• Afkomstig van het Duitse woord Hexe.

	enkelvoud		meervoud
	onbepaald	bepaald	onbepaald	bepaald
nominatief	heks	heksa (bijvorm) heksi	hekser	heksene

Zelfstandig naamwoord

heks v

1. heks
2. (figuurlijk) een vrouw die boos is, grillig, eigenzinnig, sluwe of op andere wijze onuitstaanbaar is

Afgeleide begrippen

   

[1]: forhekse [1]: heksakord [1]: hekse [1]: heksebrenning [1]: heksedans [1]: heksegryte [1]: heksekost [1]: heksekunst

[1]: hekseprosess [1]: hekseri [1]: heksering [1]: heksesabbat [1]: hekseskot [1]: hekseskott [1]: trollheks