Naar inhoud springen

Willem Breuker

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Willem Breuker
Willem Breuker in 1970
Willem Breuker in 1970
Algemene informatie
Volledige naam Willem Breuker
Geboren Amsterdam, 4 november 1944
Geboorteplaats AmsterdamBewerken op Wikidata
Overleden Amsterdam, 23 juli 2010
Overlijdensplaats AmsterdamBewerken op Wikidata
Land Vlag van Nederland Nederland
Werk
Genre(s) Klassiek, jazz en HaFaBramuziek
Beroep Componist, muziekpedagoog en saxofonist
Instrument(en) saxofoon
Label(s) BVHaast
(en) AllMusic-profiel
(en) Discogs-profiel
(en) IMDb-profiel
(en) MusicBrainz-profiel
Portaal  Portaalicoon   Muziek
Free Jazz Inc.
Willem Breuker in augustus 1965 (rechts, met stropdas)

Willem Breuker (Amsterdam, 4 november 1944 – aldaar, 23 juli 2010[1]) was een Nederlands componist en saxofonist die beschouwd wordt als de peetvader van de Nederlandse geïmproviseerde muziek. Zijn werk houdt het midden tussen klassieke muziek en jazz en heeft enige affiniteit met de Haagse School rondom Louis Andriessen. Hij wordt vaak geassocieerd met het culturele verzet van de jaren 60.

Leven

[bewerken | brontekst bewerken]

Breuker werd geboren in Amsterdam. Als kind leerde hij klarinet spelen; later ging hij ook verschillende saxofoons bespelen. Hier ontwikkelde Breuker al een sterke afkeer van muziektheorie en oefenen, en een voorliefde voor spontaniteit. Zo kwam hij begin jaren zestig in de jazzwereld terecht. Hij beoefende de streng-experimentele free jazz met zijn vijfmanscombo Free Jazz Inc., waar hij echter kort na de oprichting in 1965 weer uitstapte, omdat hij, hoewel zelf ook links, de mede-comboleden wel erg politiek geëngageerd vond; zozeer dat dit hun idee van de muziek zou overschaduwen.

In 1966 kwam hij in de finale van het Loosdrechts Jazz Concours met een experimenteel stuk: Litanie voor de 14e juni 1966, refererend aan het Bouwvakkersoproer.[2] De finale werd op televisie uitgezonden en vestigde Breukers naam. Hij trad enkele keren op in de bigband van Boy Edgar, die echter zijn composities niet accepteerde. Hij speelde tevens in het meer vooruitstrevende orkest van Günter Hampel. In 1967 richtte Breuker met geestverwanten Misha Mengelberg en Han Bennink de Instant Composers Pool op. Uit een korte samenwerking met Louis Andriessen werd het Orkest De Volharding geboren, waar Breuker in 1974 werd uitgezet: hij was het niet eens met het idioom.

In dat jaar richtte hij zijn eigen groep op: het Willem Breuker Kollektief. Hierin kreeg elke musicus een evenwaardige plaats als solist en was er steeds ruimte voor zeggenschap over wat er gespeeld werd. Breukers ideaal was het gezelschap onafhankelijk te maken van subsidie, waarin hij niet slaagde.[3] Vanaf eind 1976 organiseerde Breuker de Klap op de Vuurpijl, een muziekavond die steeds rond Oud en Nieuw georganiseerd werd om het culturele vacuüm in die periode op te vullen. Deze traditie heeft het orkest sindsdien met succes volgehouden.

De stijl van Breuker en zijn groep is eclectisch: er worden elementen van klassieke muziek, jazz, popmuziek, wereldmuziek enz. in vermengd tot een geheel waarin iedere speler zijn stem heeft. Onvoorspelbaarheid staat hoog in het vaandel en Breuker laat graag bewust "foute" noten in zijn stukken voorkomen, waarop de solisten dan weer kunnen voortborduren. De componist omschreef zijn muziek graag als 'mensen-muziek': de spelers zijn er niet om een opgelegd werk uit te voeren, maar creëren het in hoge mate zelf.

Breuker was de levenspartner van de Nederlandse actrice Olga Zuiderhoek. Hij overleed op 65-jarige leeftijd na een kort ziekbed aan longkanker. Hij werd begraven op De Nieuwe Ooster; op verzoek van Zuiderhoek maakte Marinus Boezem een beeldhouwwerk voor het Grafmonument van Willem Breuker. Amsterdam eerde op 10 januari 2014 de componist met de Willem Breukerbrug; de brug droeg al zijn naamplaat maar stond tot dan toe bekend als de Zouthavenbrug.[4]

Composities (selectie)

[bewerken | brontekst bewerken]

Werken voor orkest of blazersensemble

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1971 – Denk toch aan moeder: voor orkest
  • 1971 – Inserzione
  • Beauty: voor strijkorkest
  • 1979 – Gelijk oversteken
  • 1987 – Aanpakken en wegwezen: voor het Nederlands Studenten Orkest
  • 1991 – Onleesbaar III: voor het Ricciotti Ensemble
  • 1992 – De Thuiskomst
    1. Na 8 jaar detentie
    2. Voor een dichte deur (sleutels vergeten)
    3. Wat een bende (een kleine woordenwisseling, ik ga maar weer)

Kamermuziek

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Bobbert: voor twee altsaxen
  • Fascinating Appie: voor twee violen, fluit, gitaar en piano, basinstrument en slagwerk ad lib
  • François le Marin: voor klarinet, trompet, fluit, altsax, trombone, piano en slagwerk
  • Slaapliedje: voor koperkwintet (twee trompetten, hoorn, trombone en tuba)
  • Strijkkwartet en het zwarte goud: voor strijkkwartet
  • Taibe duet: voor twee altsaxen

Vocale muziek met orkest of instrumenten

[bewerken | brontekst bewerken]
  • De boodschap: voor klarinet, tenorsax, zang, sopraansax, altsax, trombone, zang en contrabas
  • Psalm 122: voor koor, orkest, chazan en draaiorgel (1996-1998)

Muziektheater

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1975 – Anthologie: muzikaal theaterspektakel in drie stadia, een proloog en een epiloog; voor 12 solisten, mannenkoor, 2 violen, altviool, cello, contrabas, trompet, hoorn, saxofoon, piano en slagwerker - tekst: Lodewijk de Boer
  • 1977 – De knop: muziek bij een toneelstuk van Harry Mulisch voor het Holland Festival 1977; voor 3 acteurs, fluit (tevens piccolo), hobo (tevens contrabas), hobo (tevens althobo en viool), es-klarinet (tevens klarinet, altsaxofoon, tenorsaxofoon en tárogáto), lyricon (tevens slagwerk), fagot (tevens viool), fagot (tevens accordeon), 2 hoorns (tevens slagwerk), trompet (tevens slagwerk), trompet (tevens altviool), trombone (tevens cello), tuba en slagwerker
  • Jona, de Nee-zegger: opera in twee actes voor solisten, koor en orkest
  • 1984 – Stroman en Trawanten: muziektheater met Freek de Jonge en het volledige Willem Breuker Kollektief

Werken voor piano

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Muziek voor Reinbert
  • Valse de la bourgeoisie

Filmmuziek

[bewerken | brontekst bewerken]

Televisie

[bewerken | brontekst bewerken]

Overige werken

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1967 – Lunchconcert: voor drie Amsterdamse draaiorgels
  • 1968 – Music for Han Bennink: voor draaiorgel
  • 1969 – Preparation to voting: voor draaiorgel
  • 1970 – Een dagje ouder: voor klein draaiorgel
  • 1999 – Soekarno blues: voor het gamelanensemble "Gending"

Willem Breukerprijs

[bewerken | brontekst bewerken]

De Stichting Willem Breuker geeft sinds 2017 elke twee jaar de Willem Breukerprijs aan iemand 'in wiens of wier werk de karakteristieke kenmerken van het oeuvre van Willem Breuker naar voren komen'.[5] De prijs bestaat uit een geldbedrag van 15.000 euro en een kunstwerk van Wim T. Schippers. Tijdens de uitreiking in november worden diverse werken van de winnaar uitgevoerd.

Prijswinnaars

[bewerken | brontekst bewerken]
[bewerken | brontekst bewerken]

Publicaties

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Françoise en Jean Buzelin: Willem Breuker; maker van mensenmuziek. Centrum Nederlandse Muziek/Walburg Pers, 1994.

Referenties

[bewerken | brontekst bewerken]
  1. ↑ "Willem Breuker overleden", Elsevier, 23 juli 2010. Gearchiveerd op 11 juni 2011.
  2. ↑ Arend Evenhuis, Geen gezeik: iedereen verlicht en verrijkt – Willem Breuker en zijn mensenmuziek, Trouw, 23 december 1993, p. 10
  3. ↑ Willem Breuker Kollektief totaal van streek, de Volkskrant, 13 augustus 2008
  4. ↑ B&W Amsterdam, 10 januari 2014 (geraadpleegd 11 januari 2024)
  5. ↑ Nieuwe Nederlandse jazzprijs: Willem Breukerprijs, Willem Habers, Jazzpodium De Tor, 16 september 2017
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Willem_Breuker&oldid=68081970"