Naar inhoud springen

Vernatie

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Vernatie of knopplooiing is de wijze waarop de bladeren in een embryonaal stadium van de bladknop gevouwen of gerold liggen. Ptyxis (ook wel: "bladschijf vernatie") is de wijze waarop in een bladknop bij zaadplanten een enkel blad gevouwen of gerold ligt (een embryonaal stadium). Het gaat bij vernatie, in tegenstelling tot ptyxis, om de rangschikking van het geheel van de verschillende onderdelen in een knop.

Vernatie kan, evenals ptyxis, beschouwd worden als een onderdeel van de prefoliatie, de wijze waarop bij zaadplanten de bladeren, individueel en in onderlinge samenhang, gevouwen of gerold liggen in een embryonaal stadium van debladknop. Bij prefoliatie gaat het om zowel ptyxis als vernatie.[1] Vaak wordt er geen duidelijk onderscheid gemaakt tussen de begrippen "ptyxis" en "vernatie" en wordt de laatste in brede zin gebruikt, of wordt de term "prefoliatie" gebruikt. De termen voor de vormen van ptyxis en die van vernatie lopen vaak door elkaar heen.

Bij bovenstaande begrippen gaat het om de vegetatieve bladeren. De ligging van de kelk- en kroonbladen in een knop van een bloem wordt de knopligging (ook wel estivatie) genoemd. Ook hiervoor wordt soms de term prefoliatie gebruikt. Hierbij valt de nadruk op de overlap van de randen van de verschillende segmenten (kelkbladen, kroonbladen).[2]

Bladstand, prefoliatie en knopligging
Fyllotaxis
(bladstand)
  • Fyllotaxis
    • spiraalsgewijs, verspreid
       (vlgns. rij van Fibonacci)
      • distich, tweerijig, +12
      • tristich, drierijig, +13
      • pentastich, vijfrijig, +25
      • octostich, achtrijig, +38
         
    • tegenoverstaand
      • decussaat, kruiswijs
      • alternerend, afwisselend
         
    • verticillaat, kransstandig
Prefoliatie (ligging van bladeren)
Ptyxis (ligging van individuele bladeren)
  • Ptyxis
    • inclinaat, met de top ingebogen
    • circinaat, spiralig ingerold
    • plicaat, gevouwen als een harmonica
    • conduplicaat, langs de middennerf plat gevouwen
    • convoluut, contort, gedraaid dakpansgewijs
    • revoluut, bladranden teruggerold (naar beneden)
    • involuut, bladranden naar boven omgerold
Estivatie, Knopligging
(bloemonderdelen in de bloemknop)
  • Knopligging
    • dimeer, bloemdelen tweetallig
    • trimeer, bloemdelen drietallig
    • tetrameer, bloemdelenviertallig
    • pentameer, bloemdelenvijftallig
      • imbricaat, dakpansgewijs,
         met dakpansgewijs overlappende segmenten
        • convoluut, contort, gedraaid dakpansgewijs
        • quincunciaal, in een +25 spiraal, aansluitend bij
           de verspreide bladstand (bladspiraal) aan de stengel
        • cochleair, cochleaat
           
      • valvaat, klepsgewijs, elkaar rakende segmenten
        • klepsgewijs ingevouwen, induplicatief, naar binnen gevouwen
        • klepsgewijs naar buiten gevouwen, reduplicatief
           
      • open, aperta, niet-rakende segmenten
Vernatie (ligging van het geheel van de bladeren)
  • Vernatie (knopplooiing)
    • valvaat, klepsgewijs
    • imbricaat, dakpansgewijs
    • convoluut, contort, gedraaid dakpansgewijs
    • induplicaat, klepsgewijs ingevouwen
    • supervoluut, overlappende bladranden sterk naar boven gekruld
    • rijdend, equitant, elkaar omvattende, dubbelgevouwen