Natriumarseniet
| Natrium-meta-arseniet | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Structuurformule en molecuulmodel | |||||
| |||||
| Algemeen | |||||
| Molecuulformule | |||||
| IUPAC-naam | natriumarseniet | ||||
| Andere namen | natriumarsenaat(III) | ||||
| Molmassa | 129,91 g/mol | ||||
| SMILES | [O-][As]=O.[Na+]
| ||||
| CAS-nummer | 7784-46-5 | ||||
| EG-nummer | 232-070-5 | ||||
| PubChem | 443495 | ||||
| Wikidata | Q419586 | ||||
| Beschrijving | kleurloos, wit of grijs poeder | ||||
| Waarschuwingen en veiligheidsmaatregelen | |||||
| |||||
| H-zinnen | H300 - H301 - H310 - H331 - H350 - H410 | ||||
| P-zinnen | P201 - P202 - P261 - P262 - P264 - P270 - P271 - P273 - P280 - P281 - P301+P310 - P302+P350 - P302+P352 - P304+P340 - P308+P313 - P310 - P311 - P312 - P321 - P322 - P330 - P361 - P363 - P391 - P403+P233 - P405 - P501 | ||||
| Hygroscopisch? | ja | ||||
| LD50 (ratten) | (oraal)[1] 41 mg/kg (dermaal)[1] 150 mg/kg | ||||
| LD50 (muizen) | [2]40 mg/kg | ||||
| Fysische eigenschappen | |||||
| Dichtheid | 1,87 g/cm³ | ||||
| Smeltpunt | [1]150 °C | ||||
| Kookpunt | (ontleed) [1]550 °C | ||||
| Oplosbaarheid in water | 1560 g/L | ||||
| Matig oplosbaar in | Ethanol | ||||
| Tenzij anders vermeld zijn standaardomstandigheden gebruikt (298,15 K of 25 °C, 1 bar). | |||||
| |||||
Natriumarseniet verwijst gewoonlijk naar de anorganische verbinding met de formule , al beschrijft de structuur van de verbinding beter. Deze verbinding wordt ook wel natrium-meta-arseniet genoemd en is een van de natriumzouten van arsenigzuur. De gegevens in het kader rechts hebben betrekking op deze vorm van natriumarseniet.
Natrium-ortho-arseniet is: Na3AsO3.[3]
Beide verbindingen vormen kleurloze vaste stoffen.
Synthese en structuur
[bewerken | brontekst bewerken]In de reactie van arseentrioxide met natriumcarbonaat of natriumhydroxide ontstaat een mengsel van natrium-ortho- en natrium-meta-arseniet.[2] Het arseniet is een amorfe massa, die standaard als poeder of glazige massa verkregen wordt. De stof bestaat uit een polymeer-anion omgeven door de natriumkationen. Het polymeer bestaat uit repeterende eenheden van -O-As(O−)-.[4]
Gezondheidseffecten
[bewerken | brontekst bewerken]
Natriumarseniet kan als stof worden ingeademd of door de huid worden opgenomen. Behalve carcinogene en teratogene effecten is er een scala van aandoeningen die met het contact met deze stof samenhangen: huidirritatie, brandwonden, jeuk, verdikking van de huid, uitslag, verlies van pigment, verlies van eetlust, metalige of knoflooksmaak in de mond, maagpijn, misselijkheid, oprispingen, diarree, stuipen, verlaagde bloeddruk en hoofdpijn. Ernstige, acute vergiftiging kan tot zenuwbeschadiging en algemene zwakte leiden, slechte coördinatie, een speldenkussengevoel, tot verlamming en de dood.[5][6]
Toepassingen
[bewerken | brontekst bewerken]Natriumarseniet wordt voornamelijk als pesticide gebruikt, maar daarnaast wordt (werd) het ook toegepast als antisepticum, in verven en in zeep.[7]
Natriumarseniet is een geschikt middel om de aanmaak van stress-eiwitten[8] en de vorming van cytoplasmatische stress granules te induceren.[9]
Natriumarseniet kan in de organische chemie als reducerend reagens gebruikt worden: het is in staat trihalomethanen om te zetten in dihalomethanen. Ook aromatisch gebonden jood wordt vrijgemaakt. Onderstaande reactie is een voorbeeld van dergelijke omzettingen:
Veiligheid
[bewerken | brontekst bewerken]De gevaarsymbolen en de hele rij voorzorgsmaatregelen (zie rechterkolom, P-zinnen) geven aan dat deze verbinding met de nodige voorzichtigheid gehanteerd moet worden.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Sodium arsenite op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
- Verwijzingen in de tekst
- ↑ a b c d (en) Gegevens van Natriumarseniet in de GESTIS-stoffendatabank van het IFA (geraadpleegd op 27 januari 2022)
- ↑ a b S.C. Grund, K. Hanusch, H.U. Wolf. (2011-2014). Arsenic and Arsenic Compounds Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (7th ed.) – Wiley-VCH. (Weinheim) DOI:10.1002/14356007.a03_113.pub2
- ↑ Greenwood, N. N.; & Earnshaw, A. (1997). Chemistry of the Elements (2nd Edn.), Oxford:Butterworth-Heinemann. ISBN 0-7506-3365-4.
- ↑ Eagleton M. (2011). Concise Encyclopedia Chemistry. Walter de Gruyter. ISBN 978-3110114515.
- ↑ New Jersey Department of Health and Senior Services. Hazardous Substance Fact Sheet: Sodium Arsenite [1] (2013-05-01)
- ↑ Jing J, Zheng G, Liu M (2012). Changes in the synaptic structure of hippocampal neurons and impairment of spatial memory in a rat model caused by chronic arsenite exposure. Neurotoxicology 33 (5): 1230–8. PMID 22824511. DOI: 10.1016/j.neuro.2012.07.003.
- ↑ Considine G.D. (2005). Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry. 14th Ed. ISBN 0471615250.
- ↑ Bhagat L, Singh VP, Dawra RK (2008). Sodium arsenite induces heat shock protein 70 expression and protects against secretagogue-induced trypsinogen and NF-kappaB activation. J Cell Physiol 215 (1): 37–46. PMID 17941083. DOI: 10.1002/jcp.21286.
- ↑ (en) McEwen, Edward, Kedersha, Nancy, Song, Benbo, Scheuner, Donalyn, Gilks, Natalie (29 april 2005). Heme-regulated Inhibitor Kinase-mediated Phosphorylation of Eukaryotic Translation Initiation Factor 2 Inhibits Translation, Induces Stress Granule Formation, and Mediates Survival upon Arsenite Exposure. Journal of Biological Chemistry 280 (17): 16925–16933. ISSN: 0021-9258. PMID 15684421. DOI: 10.1074/jbc.M412882200.