Historische zetelverdeling Eerste Kamer

Onderstaand volgt een overzicht van de zetelverdeling van de Eerste Kamer sinds de grondwetsherziening in 1848.

1815-1830

De Eerste Kamer werd ingesteld in 1815. Van 1815 tot 1848 werden de leden van de Eerste Kamer benoemd door de Koning.

Het minimum aantal leden bedroeg in deze periode 40 en het maximum aantal 60.

1830-1848

Na de afscheiding van de Zuidelijke provincies bedroeg het minimum aantal leden 20 en het maximum aantal 30.

1848-1888

Van 1848 tot 1850 gold nog een overgangsregeling.^[1] De wijze van verkiezing van de Eerste Kamer werd nader geregeld bij de invoering van de Kieswet in 1850.

Provinciale Staten kozen van 1850 tot 1923 de leden van de Eerste Kamer in elf kiesgroepen naar provincie.^[2] Om gekozen te worden was in de vergadering van Provinciale Staten een absolute meerderheid vereist. De zittingstermijn van een lid was negen jaar; om de drie jaar werd een derde gedeelte van de Eerste Kamer vernieuwd.

Het aantal leden van de Eerste Kamer bedroeg in deze periode 39.

Groepering	1850	1853	1856	1859	1862	1865	1868	1871	1874	1877	1880	1883	1884	1887
gematigde liberalen	18	19	18	17	14	13	13	11	12	10	8	5	2	1
conservatieven	11	12	12	12	13	12	10	6	4	2	2	1	1	2
liberalen	7	7	8	9	12	14	16	17	18	21	23	24	25	26
conservatief-protestanten	3	1	1	1								1	1
katholieken								5	5	6	6	7	8	9
conservatief-liberalen												1	2
ARP														1
Totaal	39	39	39	39	39	39	39	39	39	39	39	39	39	39

Algemene verkiezingen wegens tussentijdse ontbinding van de Eerste Kamer (waarbij voor alle zetels verkiezingen gehouden werden) vonden in deze periode plaats in 1850, 1884 en 1887.

1888-1923

In 1888 werd het aantal leden van de Eerste Kamer verhoogd van 39 naar 50.

Partij	1888	1890	1893	1896	1899	1902	1904	1907	1910	1913	1916	1917	1919	1922
LU^[3]	32	32	32	27	24	18	12	13	15	16	15	14	13
vrije liberalen^[4]				4	7	9	7	6	3	0	1	1	1
Vrijheidsbond^[5]														1
katholieken^[6]/AB	10	11	12	13	13	14	18	18	18	18	17	17	17	21
conservatieven	3	2	1	1	1	1
gematigde liberalen	2	2
conservatief-liberalen	2	2	1
ARP	1	1	4	5	2	5	8	9	9	9	9	9	9	14
Vrij-ARP^[7]					3	3
CHP^[8]							5	4
CHU^[9]									5	4	4	4	4	7
VDB										2	2	3	2	4
SDAP										1	2	2	4	3
Totaal	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50

Algemene verkiezingen wegens tussentijdse ontbinding van de Eerste Kamer (waarbij voor alle zetels verkiezingen gehouden werden) vonden in deze periode plaats in 1888, 1904^[10], 1917 en 1922.

1923-1956

In 1923 werd het kiessysteem gewijzigd: het stelsel van evenredige vertegenwoordiging werd ingevoerd. De verkiezing door Provinciale Staten bleef gehandhaafd. Van 1923 tot 1983 was de zittingstermijn van een lid van de Eerste Kamer zes jaar; om de drie jaar werd de helft van de Eerste Kamer vernieuwd in vier kiesgroepen naar provincie.^[2]

Partij	1923	1926	1929	1932	1935	1937	1946	1948	1951	1952	1955	1956 (I)
AB	16
RKSP^[11]		16	16	16	16	16
KVP^[12]							17	17	16	17	17	17
SDAP	11	11	11	11	11	12
VDB	3	3	4	4	3	2
PvdA^[13]							14	14	14	14	14	15
ARP	8	7	6	6	6	7	7	7	7	7	7	7
CHU	7	7	7	7	7	6	5	5	6	6	6	6
Vrijheidsbond^[14]	5	6	6	6	5	3
PvdV^[15]							3
VVD^[16]								3	4	4	4	4
NSB					2	4
CPN							4	4	3	2	2	1
Totaal	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50	50

Algemene verkiezingen wegens tussentijdse ontbinding van de Eerste Kamer (waarbij voor alle zetels verkiezingen gehouden werden) vonden in deze periode plaats in 1923, 1937, 1946, 1948, 1952 en 1956 (I).

1956-1983

In 1956 werd het aantal leden van de Eerste Kamer verhoogd van 50 naar 75.

Partij	1956 (II)	1960	1963	1966	1969	1971	1974	1977	1980	1981
KVP	25	26	26	25	24	22	16
ARP	8	8	7	7	7	7	6
CHU	8	8	7	7	8	7	7
CDA^[17]								24	27	28
VVD	7	8	7	8	8	8	12	15	13	12
PvdA	22	23	25	22	20	18	21	25	26	28
CPN	4	2	1	1	1	3	4	2	1	1
PSP			2	3	3	1		1	1
PPR					1	2	4	5	3	1
SGP	1					1	1	1	1	1
BP				2	3		1	1
D66						6	3		2	4
GPV								1	1
Totaal	75	75	75	75	75	75	75	75	75	75

Algemene verkiezingen wegens tussentijdse ontbinding van de Eerste Kamer (waarbij voor alle zetels verkiezingen gehouden werden) vonden in deze periode plaats in 1956 (II), 1963, 1971 en 1981.

1983-heden

Sinds 1983 wordt de Eerste Kamer om de vier jaar in zijn geheel vernieuwd, vanaf 1987 na ontbinding volgend op verkiezingen voor de Provinciale Staten. De kiesgroepen naar provincie werden afgeschaft. Vanaf 2019 wordt de Eerste Kamer mede gekozen door de kiescolleges voor de Eerste Kamer.

Partij	1983	1986	1987	1991	1995	1999	2003	2007	2011	2015	2019	2023
CDA	26	26	26	27	19	20	23	21	11	12	9	6
VVD	17	16	12	12	23	19	15	14	16	13	12	10
PvdA	17	17	26	16	14	15	19	14	14	8	6	7^[18]
CPN	2	2	1
PSP	2	2	1
PPR	1	2	1
GL^[19]				4	4	8	5	4	5	4	8	7^[18]
SGP	2	2	1	2	2	2	2	2	1	2	2	2
D66	6	6	5	12	7	4	3	2	5	10	7	5
GPV	1	1	1	1	1
RPF	1	1	1	1	1
CU^[20]						4	2	4	2	3	4	3
AOV					2
SP					1	2	4	12	8	9	4	3
OPNL^[21]					1	1	1	1	1	1	1	1
LPF							1
PvdD								1	1	2	3	3
PVV									10	9	5	4
50PLUS									1	2	2	1
FVD											12	2
BBB												16
JA21												3
Volt												2
Totaal	75	75	75	75	75	75	75	75	75	75	75	75

Algemene verkiezingen wegens tussentijdse ontbinding van de Eerste Kamer vonden in deze periode plaats in 1983 en 1986.

Grafisch overzicht

De samenstelling van de Eerste Kamer der Staten-Generaal vanaf 1946 tot 2015 in een grafische weergave.

Zie ook

Historische zetelverdeling Tweede Kamer

Bronnen

Bert van den Braak (1998). De Eerste Kamer - Geschiedenis, samenstelling en betekenis 1815-1995. Sdu Uitgevers, Den Haag. ISBN 90 12 08689 2.
Bert van den Braak (2023). De Eerste Kamer 1996-2021. Boom, Amsterdam. ISBN 978 90 2444 4670.

Noten

↑ In de elf provincies werden zogeheten kandidaat-kamerleden gekozen. De Kroon benoemde uit de kandidaat-kamerleden de leden van de Eerste Kamer. Zie ook hier voor een toelichting. Gearchiveerd op 1 april 2023.
↑ ^a ^b Zie Eerste Kamerverkiezingen voor een nadere toelichting.
↑ De Liberale Unie was in 1885 gevormd als verenigingspunt voor alle liberalen.
↑ Vanaf 1907 voortgezet onder de naam Bond van Vrije Liberalen.
↑ De Vrijheidsbond was vanaf 1921 een voortzetting van de Liberale Unie en de Bond van Vrije Liberalen.
↑ Vanaf 1904 als organisatie onder de naam Algemeene Bond van RK-kiesverenigingen.
↑ De Vrij-Antirevolutionaire Partij was een afsplitsing van de ARP.
↑ De Christelijk-Historische Partij was vanaf 1903 een voortzetting van de Vrij-Antirevolutionaire Partij.
↑ De Christelijk-Historische Unie was vanaf 1908 een voortzetting van de Christelijk-Historische Partij en de Friese Bond.
↑ De ontbinding van de Eerste Kamer in 1904 was de enige tussentijdse ontbinding die niet het gevolg was van een grondwetsherziening of een wijziging van de Kieswet.
↑ De RKSP was vanaf 1926 een voortzetting van de AB.
↑ De KVP was vanaf 1946 een voortzetting van de RKSP.
↑ De PvdA was vanaf 1946 een voortzetting van de SDAP en de VDB.
↑ Vanaf 1937 voortgezet onder de naam Liberale Staatspartij.
↑ De PvdV was vanaf 1946 een voortzetting van de LSP.
↑ De VVD was vanaf 1948 een voortzetting van de PvdV.
↑ Het CDA was vanaf 1977 een voortzetting van KVP, ARP en CHU.
↑ ^a ^b De fracties van GroenLinks en PvdA vormden op 13 juni 2023 een gezamenlijke fractie GL-PvdA.
↑ GroenLinks was vanaf 1991 een voortzetting van CPN, PSP en PPR.
↑ De CU was vanaf 1999 voortzetting van GPV en RPF.
↑ In 1995 onder de naam Platform van Onafhankelijke Groepen/De Groenen; van 1999 t/m 2019 onder de naam Onafhankelijke Senaatsfractie.

[1] In de elf provincies werden zogeheten kandidaat-kamerleden gekozen. De Kroon benoemde uit de kandidaat-kamerleden de leden van de Eerste Kamer. Zie ook hier voor een toelichting. Gearchiveerd op 1 april 2023.

[provincie-2] Zie Eerste Kamerverkiezingen voor een nadere toelichting.

[liberale-unie-3] De Liberale Unie was in 1885 gevormd als verenigingspunt voor alle liberalen.

[4] Vanaf 1907 voortgezet onder de naam Bond van Vrije Liberalen.

[5] De Vrijheidsbond was vanaf 1921 een voortzetting van de Liberale Unie en de Bond van Vrije Liberalen.

[6] Vanaf 1904 als organisatie onder de naam Algemeene Bond van RK-kiesverenigingen.

[7] De Vrij-Antirevolutionaire Partij was een afsplitsing van de ARP.

[8] De Christelijk-Historische Partij was vanaf 1903 een voortzetting van de Vrij-Antirevolutionaire Partij.

[9] De Christelijk-Historische Unie was vanaf 1908 een voortzetting van de Christelijk-Historische Partij en de Friese Bond.

[10] De ontbinding van de Eerste Kamer in 1904 was de enige tussentijdse ontbinding die niet het gevolg was van een grondwetsherziening of een wijziging van de Kieswet.

[11] De RKSP was vanaf 1926 een voortzetting van de AB.

[12] De KVP was vanaf 1946 een voortzetting van de RKSP.

[13] De PvdA was vanaf 1946 een voortzetting van de SDAP en de VDB.

[14] Vanaf 1937 voortgezet onder de naam Liberale Staatspartij.

[15] De PvdV was vanaf 1946 een voortzetting van de LSP.

[16] De VVD was vanaf 1948 een voortzetting van de PvdV.

[17] Het CDA was vanaf 1977 een voortzetting van KVP, ARP en CHU.

[gl-pvda-18] De fracties van GroenLinks en PvdA vormden op 13 juni 2023 een gezamenlijke fractie GL-PvdA.

[19] GroenLinks was vanaf 1991 een voortzetting van CPN, PSP en PPR.

[20] De CU was vanaf 1999 voortzetting van GPV en RPF.

[21] In 1995 onder de naam Platform van Onafhankelijke Groepen/De Groenen; van 1999 t/m 2019 onder de naam Onafhankelijke Senaatsfractie.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]