Elysese velden

De Elysese velden (Oudgrieks: Ἠλύσιον πεδίον, Ēlýsion pedíon) is een aanduiding uit de Oud-Griekse godsdienst, die in latere tijden een verscheidenheid aan betekenissen zou krijgen. Het is overigens correcter om over "Elyseïsche velden" te spreken.

Elysion

Zie Elysion voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Elysion was de verblijfplaats van de gelukzaligen, een soort hemel. Omtrent de juiste ligging van dit Elysion en deze eilanden van de gelukzaligen werden de meest uiteenlopende en tegenstrijdige voorstellingen gekoesterd.

Bij Homeros ligt Elysion niet in duistere oorden, maar in het heldere zonlicht, derhalve aan deze zijde van de Okeanos, niet aan die kant, waar zich de onderwereld bevindt. Of het een eiland is of niet, is uit de woorden van Homeros niet op te maken.

Volgens de dichter Pindaros lag op de eilanden van de gelukzaligen de burcht van Kronos, die daar regeert en er woont met de bevrijde Titanen en alle heroën wier namen door de epische gedichten onsterfelijk waren gemaakt. Die eilanden liggen ver verwijderd van goden en mensen, er waait een koele luchtstroom, de bomen zijn beladen met bloemen, die schitteren als goud en de helden versieren zich daarmede, als zij luisteren naar de rechtvaardige uitspraken van Rhadamanthys, die Kronos zich tot raadsman heeft uitverkoren.

Elysese velden te Elis

De Elyseïsche Spelen was een festival dat gepaard ging met spelen waarvan de naam was afgeleid van de Elysese velden rond de stad Elis. Hier hielden de oude Grieken hun Elyseïsche Spelen, zoals ze ook de Nemeïsche Spelen, de Pythische Spelen en andere organiseerden.

Volgens een van de vele mythen was het de halfgod en held Herakles, die er de eerste wedstrijden organiseerde, nadat hij de stallen van koning Augeias van Elis had schoongespoeld door de rivier de Alfeios te verleggen.

Elysium

Zie Elysium voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Elysium was in de Romeinse godsdienst de plaats in de onderwereld waar de gelukzaligen vertoefden. Het Latijnse woord was afgeleid van het Griekse Elysion.

De Romeinse dichter Vergilius laat zijn held Aeneas op de verblijfplaats van de gelukzaligen aankomen, nadat hij de Tartarus met al zijn verschrikkingen geheel is doorgetrokken. De helden vermaken zich daar met kampspelen, met worstelen, met dans en zang.

Andere betekenissen

De Avenue des Champs-Élysées, de zeer beroemde laan in het centrum van Parijs die van de Place de la Concorde in een rechte lijn naar de Arc de Triomphe leidt, is naar de Elysese velden genoemd: het Franse, mannelijke woord champ betekent simpelweg veld.

Uit de westerse kunst, die op de Griekse is gebouwd, zijn de Elysese velden niet weg te denken. De openingsregels van het Europese volkslied, gecomponeerd door Beethoven in zijn 9e symfonie (1824) op een gedicht van Friedrich Schiller, luiden:

Freude, schöner Götterfunken, Tochter aus Elysium Wir betreten feuertrunken, Himmlische, dein Heiligtum!

Vreugde, schitterende godenvonk, Dochter uit Elysium! Wij betreden, dronken van vurige hartstocht, Hemels wezen, jouw heiligdom!

In het Nederlandse dorp Ubbergen, onderdeel van de gemeente Berg en Dal, ligt in de Heerlijkheid Beek een terrein met de naam de Elyzeese Velden. Deze aanduiding met 'velden' is naoorlogs, maar in de 19e eeuw is daar wel al sprake van het Elyzeesche dal. Mogelijk houdt de naam verband met de aanwezigheid van buitenplaatsen, in welk verband ook de klassieke aanduiding Arcadië wel gebruikt werd.

Ook in Gent is er een "Elyzeese Velden", aan het kanaal Gent-Brugge in de wijk Rabot. In de Brusselse gemeente Elsene is er een Elyzese Veldenstraat.

Bronnen, noten en/of referenties