Naar inhoud springen

Elektrische bus

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Elektrische bus
Een elektrische bus van Arriva van het type VDL Citea LLE-115 Electric in Sittard. De bus wordt opgeladen via een pantograaf.
Een elektrische bus van Arriva van het type VDL Citea LLE-115 Electric in Sittard. De bus wordt opgeladen via een pantograaf.
Pantograaf van elektrische bus (VDL Citea) aan laadstation
Pantograaf van elektrische bus (VDL Citea) aan laadstation
Aandrijving elektromotor
Periode vanaf 21e eeuw (in grotere aantallen)
Snelheid max. 90 km/h (afhankelijk van type)
Infrastructuur wegen
Portaal  Portaalicoon   Verkeer & Vervoer
Openbaar vervoer

Een elektrische bus is een autobus die wordt aangedreven door een elektromotor die van stroom voorzien wordt door een accu. De volledig elektrische bus wordt ook wel 'batterij elektrische bus' of zero emissie-bus genoemd. De trolleybus en de brandstofcelbus hebben ook een elektromotor als aandrijving maar vormen een eigen categorie.[1]

Voor het opladen van de accu kan onderscheid worden gemaakt tussen conventioneel laden en gelegenheidsladen (opportunity charging). Elektrische bussen voor conventioneel laden hebben een accu met een dusdanig hoge capaciteit dat ze normaal gesproken een volledige dienst kunnen rijden. 's Nachts in de stalling wordt de accu weer volledig opgeladen. Bij elektrische bussen voor gelegenheidsladen volstaat een kleinere accu, omdat de bus ook wordt opgeladen bij haltes waar de bus enige tijd stil staat, zoals eindpunten en overstaphaltes. Bij deze vorm van opladen wordt meestal gebruik gemaakt van een soort pantograaf of inductieplaat om de accu in korte tijd weer van voldoende energie te voorzien.

De Chinese miljoenenstad Shenzhen ging het jaar 2018 in met een volledig elektrische busvloot: 16.359 stuks, voor 80% geleverd door het in de stad gevestigde BYD.[2] Het stadsbestuur investeerde ook in 300 laadpalen, waar de batterijen van de bussen in twee uur kunnen worden volgeladen, en in 8.000 verlichtingspalen met laadfunctie. De omschakeling van diesel naar elektrisch heeft als doel een vermindering van luchtvervuiling, geluidsoverlast en operationele kosten. De operatie werd uitgevoerd in zes jaar.[3]

Huidige bussen in Nederland

[bewerken | brontekst bewerken]

In 2014 heeft Connexxion op Texel proeven gedaan met een elektrische bus van BYD.[4] De actieradius van de accu maakte dat de bus vaak uit de dienstregeling moest om te worden opgeladen. De proef is daarom stopgezet.[5]

Elektrische bussen in Nederland (geen trolley)
Merk + type Aantal Status Series Bouwjaar Inzet Opmerkingen Afbeelding
Arriva
BYD K9 1 In dienst 139 2013 Schiermonnikoog Afkomstig uit Finland
VDL Citea LLE 99-e 1 Buiten dienst 0726 2018 Leeuwarden
Mercedes-Benz eCitaro 1 Buiten dienst 727 2020 Limburg Demobus
VDL Citea SLF 120-e 1 Buiten dienst 729 2018 's-Hertogenbosch Demobus
BYD K9 6 In dienst 3001-3006 2013 Schiermonnikoog[6][7]
VDL Citea SLF 120-e 10 In dienst 3011-3020 2016 Ameland, Terschelling en Vlieland[8] 3017 droeg tot februari 2020 ook TCR nummer 611.
VDL Citea SLFA 180-e 4 In dienst 3031-3034 2017 Ameland en Terschelling[8]
VDL Citea SLFA 181-e BRT 2 In dienst 3041, 3042 2021 Ameland en Terschelling
Volvo 7900 23 In dienst 4801-4823 2019 Stadsdienst Leiden
Volvo 7900 7 In dienst 4852-4858 2020 Stadsdienst 's-Hertogenbosch
Volvo 7900 104 In dienst 4891-4994 2023 Twente
Rošero Zero First 3 Verkocht 6050-6052 2010 's-Hertogenbosch (220Xpress)
Rošero Zero First 3 Naar Qbuzz 6091-6093 2017 Dordrecht (lijn 10)[9]
VDL Midcity Electric 1 In dienst 6094 2019 Vlieland
Volvo 7700 1 Buiten dienst 6666 2010 's-Hertogenbosch (lijn 80)[10] Was tot 2012 een dieselbus.
Volkswagen e-Crafter 2 In dienst 6818, 6819 2021 's-Hertogenbosch (lijn 250)[11]
VDL Citea SLFA 180-e 6 In dienst 8621-8626 2018 Leeuwarden (lijnen 66, 603 en 612)
VDL Citea SLF 120-e 12 In dienst 9501-9503 2016 's-Hertogenbosch (lijnen 8, 9 en 70)[10]
In dienst 9504-9512 2018
VDL Citea SLF 120-e 28 In dienst 9601-9604 2016 Maastricht[12]
In dienst 9605-9628 2018
VDL Citea LLE 99-e 2 Naar Qbuzz 9641, 9642 2017 Gorinchem[9]
VDL Citea LLE 99-e 12 In dienst 9651-9662 2016 Venlo[12]
VDL Citea LLE 115-e 55 In dienst 9701-9755 2019 Limburg
VDL Citea LF 122-e 40 In aanbouw n.n.b. 2024 Tilburg
VDL Citea LF 181-e 4 In aanbouw n.n.b. 2024 Oost-Brabant (Bravodirect)
VDL Citea LE 135-e 20 In aanbouw n.n.b. 2024 Tilburg
Solaris Urbino 12 Electric 26 In aanbouw n.n.b. 2025 Breda
Solaris Urbino 18 Electric 4 In aanbouw n.n.b. 2025 Breda
VDL Citea LE 122-e 58 In aanbouw n.n.b. 2025 West-Brabant
VDL Citea LE 135-e 99 In aanbouw n.n.b. 2025 West-Brabant (Bravodirect)
Connexxion
VDL Citea SLF 120-e H2 4 Buiten dienst 2000-2003 2019 HWGO (R-net) Waterstofbussen
Ebusco 2.2 LE 29 In dienst 2004-2032 2020 Haarlem-IJmond
Ebusco 2.2 LE 16 In dienst 2033-2048 2020 Haarlem-IJmond (R-net)
Ebusco 2.2 LE 49 Deels in dienst 2049-2097 2020 Amstelland-Meerlanden (R-net) In de nacht van 11 op 12 december 2020 zijn de 2053, 2056, 2067 en 2068 uitgebrand op het terrein van Connexxion aan de Laan van Decima in Haarlem.
BYD K9UB 1 In dienst 2099 2019 Haarlem-IJmond
BYD K9 8 In dienst 2100-2107 2017 Haarlem-IJmond[13]
Ebusco 2.2 LE 12.9m 23 Deels in dienst 2108-2130 2020 Amstelland-Meerlanden (R-net) 2121 is verloren gegaan bij een brand in Ter Aar op 9 juni 2023.
BYD K7 21 Buiten dienst 7550-7570 2018 Noord-Holland Noord
VDL Midcity Electric 6 Deels in dienst 7573-7577, 7583 2018 Noord-Holland Noord, Haarlem-IJmond, Zeeland Waren oorspronkelijk bedoeld voor Noord-Holland Noord. Bussen reden eerst in de Zaanstreek. Begin 2022 ging de 7583 naar Zeeland. Per 10 december 2023 gingen de 7573-7576 alsnog naar Noord-Holland Noord en de 7577 naar Haarlem-IJmond.
VDL Citea LLE 99-e 62 Deels in dienst 7584-7645 2019 Noord-Holland Noord Ter vervanging van de nooit in dienst gestelde VDL Midcity Electric. 7635-7645 naar Transdev.
VDL Midcity Electric 8 Buiten dienst 7646-7653 2018 Haarlem-IJmond
VDL Citea LLE 99-e 13 In dienst 7654-7666 2020 Haarlem-IJmond
VDL Midcity Electric 8 In dienst 7667-7674 2017 Haarlem-IJmond Oorspronkelijk gebouwd met dieselaandrijving als 1950-1957. Eind 2019 omgebouwd naar aandrijving op elektriciteit en hernummerd naar 7667-7674.
VDL Citea SLFA 181-e BRT 51 In dienst 9700-9750 2017 9700-9740: Schipholnet[14]
9741-9750: Amstelland-Meerlanden (R-net)
9734 is verloren gegaan bij een brand in Ter Aar op 9 juni 2023.
VDL Citea SLFA 180-e 49 Deels in dienst 9751-9799 2017 Amstelland-Meerlanden (R-net)[15][16] 9769 is uit dienst na een aanrijding met een viaduct, 9797 is verloren gegaan bij een brand in Ter Aar op 9 juni 2023.
Ebusco 2.2 18m 39 In dienst 9800-9838 2020 Amstelland-Meerlanden (R-net)
EBS
VDL Citea SLFA 181-e BRT 10 In dienst 1030-1039 2018 Waterland (lijn 316)
BYD K9UB 167 In dienst 2001-2005, 2007-2025, 2027-2033, 2035-2040, 2042-2045, 2047-2056, 2059-2067, 2069-2072, 2074-2088, 2090-2094, 2096-2100, 2102-2105, 2107-2131, 2133-2136, 2138-2141, 2143-2147, 2149-2168, 2170, 2172-2182, 2184, 2186-2188 2020 IJssel-Vecht Overgenomen van Keolis. 36 bussen hebben sinds februari 2023 de 27xx-nummering
18 In dienst 2201-2218 2020 Stadsdienst Zwolle Overgenomen van Keolis
BYD K9UE 40 In dienst 2301-2340 2020 IJssel-Vecht (ComfortRRReis)
BYD K7 13 In dienst 2401-2413 2021 IJssel-Vecht (minder drukke lijnen)
Ebusco 3.0 LE 13.5 m 31 In aanbouw 2501-2531 2024 IJssel-Vecht (SnelRRReis)
BYD K9UB 36 In dienst 2701-2736 2020 IJssel-Vecht (SnelRRReis) Overgenomen van Keolis. Ex 20xx en 21xx
VDL Citea LE 122-e 60 Deels in dienst 4201-4260 2023 Zaanstreek-Waterland (M.net)
VDL Citea LE 135-e 96 Deels in dienst 4301-4396 2023 Zaanstreek-Waterland (R-net)
VDL Citea LE 135-e 37 Deels in dienst 4401-4437 2023 Zaanstreek-Waterland (M.net)
VDL Citea LLE 99-e 23 In dienst 6001-6023 2019 Stadsdiensten van Delft en Zoetermeer
VDL Midcity Electric 8 In dienst 9101-9108 2018 Zaanstreek-Waterland (M.net) Waren oorspronkelijk bedoeld voor Connexxion.
Groengrijs
Ebusco 2.1 3 In dienst 81-BTG-3, 77-BTS-9, 78-BTS-9 2017 Schoolvervoer Afkomstig uit Noorwegen
GVB
VDL Citea SLFA 180-e 22 In dienst 1901-1922 2020 Amsterdam
VDL Citea SLF 120-e 9 In dienst 1951-1959 2020 Amsterdam
VDL Citea SLFA 180-e 13 In dienst 2171-2183 2021 Amsterdam (R-net lijn 369)
31 In dienst 2251-2281 2022 Amsterdam
VDL Citea LF 181-e 30 In aanbouw 2401-2430 2024 Amsterdam
VDL Citea LF 122-e 54 In aanbouw 2441-2494 2024 Amsterdam
GVU
Cacciamali Elfo 1 Geëxporteerd 3143 2002 Utrecht (lijn 2) Ex-AMT Genova E102
Hermes
VDL Citea LF 122-e 32 In dienst 2151-2182 2023 Stadsdienst Eindhoven
VDL Citea LE 122-e 32 Deels in dienst 2222-2253 2024 Zuidoost-Brabant
VDL Citea SLFA 181-e BRT 43 In dienst 9500-9542 2016 Eindhoven (Bravodirect)[17][18]
HTM
Mercedes-Benz eCitaro 42 Nog niet in dienst 1401-1442 2024 Den Haag
Mercedes-Benz eCitaro G 60 Nog niet in dienst 1501-1560 2024 Den Haag (lijnen 23 t/m 26)
VDL Citea SLF 120-e 8 In dienst 2001-2008 2018 Den Haag
Keolis Nederland
BYD K9UB 188 Buiten dienst 2001-2188 2020 IJssel-Vecht 167 van de 188 bussen zijn in december 2022 naar EBS gegaan. 2089, 2106, 2132, 2169 en 2171 naar Schiphol als 227-221.
18 Naar EBS 2201-2218 2020 Stadsdienst Zwolle
BYD K9UE 40 Naar EBS 2301-2340 2020 IJssel-Vecht (ComfortRRReis)
BYD K7 13 Naar EBS 2401-2413 2021 IJssel-Vecht (minder drukke lijnen)
BYD K9 7 In dienst 6301-6307 2017 Almere[19]
Rošero Zero First 1 Buiten dienst 6401 2017 Almere (duinGo lijn 24)
Nooteboom Tours
Volvo 7900 1 In dienst 21 2023
Qbuzz
Ebusco 2.1 2 Buiten dienst 3026, 3027 2017 Groningen-Drenthe (streek)
VDL Citea SLFA 181-e BRT 10 In dienst 3471-3480 2017 Groningen (Q-links 1 en 2)
Optare Solo M995SR-EV 3 Buiten dienst 4301-4303 2013 Utrecht (lijn 2)
Iveco E-way 10.7 3 In dienst 4307-4309 2021 Utrecht (lijn 2)
Ebusco 2.1 10 In dienst 4601-4610 2017 Utrecht (lijn 1)[12][20]
Ebusco 2.1 1 In dienst 4611 2018 Utrecht (lijn 1) extra bus
Ebusco 2.2 LE 20 In dienst 4650-4669 2019 Utrecht (U-links 34 en 50)
Heuliez GX 437 Linium ELEC 35 In dienst 4801-4835 2020 Utrecht (lijnen 3, 7 en 8)
Ebusco 2.2 LF 37 In dienst 6101-6137 2018 Drechtsteden, Molenlanden & Gorinchem (stadsBuzz Drechtsteden)
Rošero Zero First 3 Buiten dienst 6151-6153 2017 Drechtsteden, Molenlanden en Gorinchem (stadsBuzz lijn 10) Ex Arriva 6091-6093
3 Deels in dienst 6154-6156 2018 6154 is buiten dienst.
VDL Citea LLE 99-e 2 Buiten dienst 6161, 6162 2017 Drechtsteden, Molenlanden & Gorinchem (stadsBuzz Gorinchem) Ex Arriva 9641 & 9642
VDL Citea SLF 120-e 32 In dienst 7001-7032 2019 Groningen-Drenthe (stad)
VDL Citea SLFA 180-e 11 In dienst 7050-7060 2019 Groningen-Drenthe (stad)
Ebusco 2.2 LE 60 In dienst 7301-7360 2019 Groningen-Drenthe (streek)
Heuliez GX 437 Linium ELEC 49 In dienst 7401-7449 2019 Groningen (Q-links 3 t/m 6) Optie voor 51 exemplaren die binnen vier jaar ingediend kan worden.[21]
Mercedes-Benz eCitaro G 10 In dienst 7468-7477 2024 Groningen (Q-link)
Mercedes-Benz eCitaro G 25 In dienst 7523-7547 2024 Groningen-Drenthe
Iveco E-way 10.7 15 In aanbouw 8001-8015 2024 Zuid-Holland Noord (stadsBuzz Gouda & Alphen aan den Rijn)
Iveco E-way 12 23 In aanbouw 8051-8073 2024 Zuid-Holland Noord (stadsBuzz Leiden)
Iveco Crossway LE ELEC 102 In aanbouw 8201-8302 2024 Zuid-Holland Noord (streekBuzz)
Yutong U15 50 Nog niet in dienst 8701-8750 2024 Zuid-Holland Noord (R-net)
Ebusco 2.0 1 Buiten dienst 9991 2016 Groningen (Airportlink 100)
Ebusco 2.0 1 Buiten dienst 9992 2017 Groningen (Airportlink 100)
RET
VDL Citea CLF 120 eBusz 1 Buiten dienst 405 2010 Rotterdam (lijn 70) Was tot 2019 een hybride bus.
VDL Citea SLF 120-e 55 In dienst 1401-1455 2019 Rotterdam
42 In dienst 1501-1542 2021-2022 Rotterdam
Mercedes-Benz eCitaro 27 In aanbouw n.n.b. 2025 Rotterdam
Schiphol
BYD K9 37 In dienst 101-137 2015 Schiphol Airside[22] Ex-HTM Specials
BYD K9UB 26 In dienst 201-216 2019 Schiphol Airside
In dienst 217-226 2020 Ex-Keolis 2041, 2046, 2057, 2089, 2101, 2106, 2132, 2169, 2171 en 2183
Solaris Urbino 18 Electric 7 Deels in dienst 1111-1117 2024 Schiphol Landside
Syntus Utrecht
BYD K9 2 Buiten dienst 1900, 1901 2016 Amersfoort[19] Demobussen, de 1901 ging naar TCR Vlieland.
2 In dienst 1902, 1903 2018 Provincie Utrecht
5 In dienst 1904-1908 2019 Provincie Utrecht
TCR
Rošero Zero First 1 Buiten dienst 545 2012 Vlieland
Rošero Zero First 1 Buiten dienst 626 2010 Renesse Ex-Arriva 6051
BYD K9 1 Buiten dienst 45-BHR-1 2016 Vlieland Reserve bus, reed in opdracht van Arriva. Ex Syntus Utrecht 1901 (Amersfoort).
Transdev
Ebusco 3.0 LE 39 In dienst 2183-2221 2023-2024 Gooi en Vechtstreek
VDL Citea LLE 99-e 11 In dienst 7635-7645 2019 Gooi en Vechtstreek Ex-Connexxion
VDL Citea LLE 115-e 17 In dienst 7675-7691 2021 Gooi en Vechtstreek

Huidige bussen in Vlaanderen

[bewerken | brontekst bewerken]

In maart 2022 zijn er drie proefprojecten van De Lijn: in Leuven, Antwerpen en Gent.[23]

Experimentele bussen

[bewerken | brontekst bewerken]

Zelfrijdende bussen

[bewerken | brontekst bewerken]

De ParkShuttle II is een elektronisch geleide elektrische bus die automatisch werkt (zonder chauffeur) en rijdt in de regio Rotterdam. De exploitant van de ParkShuttle is Connexxion. De gemeente Ooststellingwerf (Friesland) heeft een proef gehouden met twee zelfrijdende elektrische 6-persoons shuttlebusjes tussen het bezoekerscentrum van Staatsbosbeheer en de Wester Es in het dorp, een traject van 2,5 kilometer, die slechts drie dagen heeft gereden.[24][25]

In Australië is een experiment gestart met een autonoom rijdende bus, de Intellibus. De bus rijdt zonder chauffeur, heeft geen stuur en biedt plaats aan maximaal 11 personen. Hij maakt gebruik van Lidar, GPS, odometrie en camera's om obstakels te detecteren en te navigeren. De Intellibus wordt draadloos opgeladen. In de toekomst moet de bus op de openbare weg gaan rijden.[26]

Pantograafbussen

[bewerken | brontekst bewerken]
Wiener Linien-bus met tweedradig oplaadstation dicht bij Station Den Haag Centraal.

Den Haag (HTM), Utrecht (U-OV) en de provincie Utrecht hebben een experiment met een elektrische bus met batterij en pantograaf gedaan waarbij gebruik werd gemaakt van het bestaande stroomnetwerk van de tram. Voor de gangbare elektrische bussen moeten dure oplaadstations langs de busroute gebouwd worden. Voor het nieuwe type bussen zijn de investeringen in laadstations veel goedkoper en kan de bus sneller ingevoerd worden. De accu kan in 8 minuten worden opgeladen en de bus heeft een actieradius van 50 km.[27] Arnhem, met zijn trolleybussen infrastructuur, is inmiddels ook deze weg opgegaan (zie onder).

Nederland behoort Europees en internationaal tot de voorhoede van landen wat betreft het aantal elektrische bussen. In 2019 reden er 300 elektrische bussen.[28]

In Rotterdam zette de RET vanaf eind 2019 de eerste 55 elektrische bussen van het tyep VDL CiteaE in. In de jaren daarna verschenen er meer elektrische bussen in Rotterdam.[29][30]

Ook in Amsterdam zijn in 2020 de eerste elektrische bussen in dienst gesteld. Het GVB wilde vanaf 2017 beginnen met de omschakeling naar elektrisch aangedreven bussen in de stad. De bussen zouden door middel van de bovenleidingen van de trams worden opgeladen en daarnaast ook los van de rails kunnen rijden door gebruik van tractiebatterijen.[31][32] Eind 2018 werd er bekendgemaakt dat het GVB vanaf 2020 de eerste 31 elektrische bussen van het type VDL CiteaE gaat inzetten.[33] In 2020 zijn er 22 gelede en 9 'enkele' elektrische bussen in dienst gesteld. Voor de elektrische busdienst zijn er bij Station Amsterdam Sloterdijk laadpalen neergezet.

Arnhem blijft trouw aan het oude concept van de trolleybus en behoort daarmee tot een eigen categorie. Met de introductie van Trolley 2.0 gaat deze stad echter ook de weg op van de elektrische bus. Het ligt in de bedoeling om trolleybussen van accu's te voorzien die tijdens het rijden onder bovenleiding opladen. Met behulp van energie uit accu's kunnen deze bussen binnen het stadsgebied en tot maximaal 10 kilometer daarbuiten in beginsel alle dieselbussen vervangen zonder dat daar enige noemenswaardige nieuwe infrastructuur voor behoeft te worden aangelegd. Nog in maart 2019 werden twee verbouwde bussen afgeleverd waarmee proeven worden genomen.[34]

Toekomstvisie

[bewerken | brontekst bewerken]

In het Bestuursakkoord 2016 werd tussen de 14 Concessie-houders (12 provincies en de 2 vervoerregio's) en Staatssecretaris Sharon Dijksma (Infrastructuur en Milieu) besloten dat uiterlijk in 2025 alle nieuwe bussen emissievrij moeten zijn en volledig gebruikmaken van hernieuwbare energie of brandstof en dat in 2030 alle bussen emissievrij moeten zijn.[12] De verwachting is dat stadsvervoer grotendeels elektrisch wordt en streekvervoer meer gebruik gaat maken van waterstofbussen.[12]

Tegen 2025 moeten alle bussen in de stadskernen van de centrumsteden en de Vlaamse rand (rond Brussel) emissievrij rijden. Het plan is om tegen 2035 alleen emissievrije bussen te gebruiken in Vlaanderen.[35]

De elektrische bussen van de HTM zijn naast met een claxon ook met een elektrische trambel uitgerust.

Zie de categorie Elektrische bus van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.