Dmitri Mendelejev

Dmitri Mendelejev
Дмитрий Иванович Менделеев
Algemene informatie
Land	Keizerrijk Rusland
Geboortenaam	Дмитрій Ивановичъ Менделѣевъ
Geboortedatum	27 januari 1834 jul.
Geboorteplaats	Tobolsk
Overlijdensdatum	20 januari 1907 jul.
Overlijdensplaats	Sint-Petersburg
Doodsoorzaak	longontsteking
Begraafplaats	Literatorskie mostki
Wijze van overlijden	natuurlijke dood
Werk
Beroep	scheikundige, natuurkundige, academisch docent, econoom
Werkveld	scheikunde, natuurkunde, economie, geologie, metrologie, chemisch element, periodiek systeem
Werkgever(s)	Imperial St. Petersburg University, Richelieu Lyceum, St. Petersburg Practical Institute of Technology, Staatsuniversiteit van Sint-Petersburg
Bekende werken	periodiek systeem
Functies	privaatdocent, senior professor, hoogleraar, hoogleraar
Leerlingen	Dmitri Konovàlov, Valery Gemilian, Alexander Baykov, Alexey Potylitsyn, Sergej Prokoedin-Gorski
Promovendi	Dmitri Konovàlov, Boris Petrovič Vejnberg, Gawriil Gawriilowitsch Gustawson, Veniamin Efimovitsj Kljatsjkin
Studie
School/universiteit	Main Pedagogical Institute, Staatsuniversiteit van Sint-Petersburg, Saint Petersburg State Institute of Technology
Promotor	Alexander Abramowitsch Woskressenski
Academische graad	doctor
Religie
Religie	deïsme
Familie
Echtgenoot	Anna Ivanova Popova, Feozva Nikitichna Lescheva
Vader	Ivan Pavlovich Mendeleyev
Kinderen	Vladimir Mendeleev, Lioubov Blok, Vasily Mendeleev
Persoonlijk
Talen	Russisch, Duits, Frans
Moedertaal	Russisch
Schrijftaal	Russisch
Diversen
Lid van	Royal Society, Pruisische Academie van Wetenschappen, Servische Academie van Wetenschappen en Kunsten, Kungliga Vetenskapsakademien, Göttinger Academie van Wetenschappen, Russische Academie van Wetenschappen, Hongaarse Academie van Wetenschappen, American Academy of Arts and Sciences, American Philosophical Society, Accademia Nazionale delle Scienze detta dei XL, National Academy of Sciences, Accademia delle Scienze di Torino, Free Economic Society
Prijzen en onderscheidingen	Ridder in de orde van St. Alexander Nevsky, Copley Medal (1905), Faraday Lectureship Prize (1889), Demidov Prize (1862), Order of Saint Anna, 1st class, Order of Saint Anna, 2nd class, Orde van de Witte Adelaar, Order of Saint Stanislaus, 1st class, Order of St. Vladimir, 2nd class, Orde van St. Vladimir, 1e klas, Ridder in het Legioen van Eer, Davy-medaille (1882), Foreign Member of the Royal Society (19 mei 1892)
Nominaties	Nobelprijs voor de Scheikunde (1905), Nobelprijs voor de Scheikunde (1906), Nobelprijs voor de Scheikunde (1907)
graf
De informatie in deze infobox is afkomstig van Wikidata. U kunt die informatie bewerken.

Dmitri Ivanovitsj Mendelejev (Russisch: Дмитрий Иванович Менделеев; uitspraak^ⓘ) (Tobolsk, West-Siberië, 8 februari 1834 - Sint-Petersburg, 2 februari 1907) was een Russisch scheikundige, en de grondlegger van het huidige periodiek systeem; zie Geschiedenis van het periodiek systeem. Mendelejev stelde vast dat de elementen volgens een vast, terugkerend patroon van chemische eigenschappen zijn te rangschikken. Dit uitgangspunt maakte het voor hem mogelijk om het bestaan van nieuwe, nog onontdekte elementen inclusief hun eigenschappen, te voorspellen.

Biografie

Dmitri Mendelejev werd geboren in de Siberische stad Tobolsk, als jongste van de vijftien kinderen van Maria Dmitrievna Korniliev en Ivan Pavlovitsj Mendelejev. Op zijn veertiende, na de dood van zijn vader, ging Mendelejev naar het gymnasium in Tobolsk. In 1849 verhuisde de nu arme familie naar Sint-Petersburg, waar Dmitri zich in 1850 inschreef op de universiteit. Na zijn afstuderen werd bij hem tuberculose vastgesteld. Om hiervan te herstellen vertrok hij in 1855 naar de Krim, waar hij docent werd aan het gymnasium. In 1856 keerde hij volledig hersteld terug naar Sint-Petersburg.

Tussen 1859 en 1861 deed hij in Parijs onderzoek naar de dichtheid van gassen en werkte hij in Heidelberg aan de ontwikkeling van de spectroscoop, samen met Gustav Robert Kirchhoff. In 1863 keerde hij terug naar Rusland, waar hij in Sint-Petersburg hoogleraar in de chemie werd aan het Technologisch Instituut en de Universiteit. In datzelfde jaar trouwde hij met Feozva Nikitsjna Lasjeva.

Periodiek systeem der elementen

	1																	18
1	H	2	Periodiek systeem										13	14	15	16	17	He
2	Li	Be											B	C	N	O	F	Ne
3	Na	Mg	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	Al	Si	P	S	Cl	Ar
4	K	Ca	Sc	Ti	V	Cr	Mn	Fe	Co	Ni	Cu	Zn	Ga	Ge	As	Se	Br	Kr
5	Rb	Sr	Y	Zr	Nb	Mo	Tc	Ru	Rh	Pd	Ag	Cd	In	Sn	Sb	Te	I	Xe
6	Cs	Ba	↓	Hf	Ta	W	Re	Os	Ir	Pt	Au	Hg	Tl	Pb	Bi	Po	At	Rn
7	Fr	Ra	↓↓	Rf	Db	Sg	Bh	Hs	Mt	Ds	Rg	Cn	Nh	Fl	Mc	Lv	Ts	Og
Lanthaniden			La	Ce	Pr	Nd	Pm	Sm	Eu	Gd	Tb	Dy	Ho	Er	Tm	Yb	Lu
Actiniden			Ac	Th	Pa	U	Np	Pu	Am	Cm	Bk	Cf	Es	Fm	Md	No	Lr

Periodiek systeem volgens Mendelejev, met atoommassa's

1 2 3 4 5 6 7 8 rij 1 H=1 rij 2 Li=7 Be=9,4 B=11 C=12 N=14 O=16 F=19 rij 3 Na=23 Mg=24 Al=27,8 Si=28 P=31 S=32 Cl=35,5 rij 4 K=39 Ca=40 Ti=48 V=51 Cr=52 Mn=55 Fe=56 Co=59 Ni=59 Cu=63 rij 5 (Cu=63) Zn=65 As=75 Se=78 Br=80 rij 6 Rb=86 Sr=87 Y=88 Zr=90 Nb=94 Mo=96 Ru=104 Rh=104 Pd=106 Ag=108 rij 7 (Ag=108) Cd=112 In=113 Sn=118 Sb=122 J=126 Te=127 rij 8 Cs=133 Ba=137 ?Di=138 Ce=140 rij 9 rij 10 ?Er=178 ?La=180 Ta=182 W=184 Os=195 Ir=197 Pt=198 Au=199 rij 11 (Au=199) Hg=200 Tl=204 Pb=207 Bi=208 rij 12 Th=231 U=240

In 1866 publiceerde John Newlands zijn Wet van de Octaven. Mendelejev had aan een vergelijkbare theorie gewerkt. Op 6 maart 1869 gaf hij een formele presentatie aan het Russische Chemische Genootschap, met als titel Over de relaties tussen de eigenschappen van elementen en hun atoommassa's, waarin hij beweerde:

1. Wanneer chemische elementen gerangschikt worden volgens hun atoommassa openbaart zich een periodiciteit in de eigenschappen.
   • In werkelijkheid gaat het niet zo zeer om de atoommassa maar om het atoomnummer, maar de atoomnummers waren in de tijd van Mendelejev nog niet bekend. Voor de ordening maakt dat echter weinig verschil - zie hieronder, punt 7, voor telluur en jood.
2. Elementen die vergelijkbare chemische eigenschappen hebben, hebben atoommassa's die bijna gelijk zijn (bijvoorbeeld Pt, Ir, Os) of die regelmatig oplopen (bijvoorbeeld K, Rb, Cs).
3. De rangschikking van de elementen of van groepen van elementen naar oplopende atoommassa correspondeert met hun zogeheten valentie (waardigheid), alsmede tot op zekere hoogte met hun chemische eigenschappen; als voorbeeld mag gelden de serie Li, Be, B, C, N, O, en F.
4. De meest voorkomende elementen hebben kleine atoommassa's.
5. De atoommassa bepaalt het karakter van een element, net zoals de grootte van het molecuul het karakter van een samengesteld lichaam bepaalt.
6. We moeten erop rekenen dat er nog veel nu onbekende elementen ontdekt zullen worden - bijvoorbeeld elementen die overeenkomsten vertonen met aluminium en silicium - die een atoommassa zullen hebben die tussen de 65 en 75 ligt.
   • Deze gewaagde voorspelling bleek juist te zijn.
7. De atoommassa van een element zal in een aantal gevallen moeten worden herzien, op basis van de kennis die we van aangrenzende elementen hebben. Zo moet de atoommassa van telluur tussen 123 en 126 liggen, en kan deze niet 128 zijn.
   • Telluur heeft een lager atoomnummer dan jood maar een hogere massa.
8. Een aantal eigenschappen van elementen kunnen uit hun atoommassa voorspeld worden.

Zonder dat Mendelejev het wist had Lothar Meyer op hetzelfde moment een bijna identieke periodieke tabel ontwikkeld. Mendelejev heeft echter in zijn tabel drie elementen gevonden die nog niet ontdekt waren, eka-silicium (germanium), eka-aluminium (gallium), en eka-borium (scandium), en voorspelde hun eigenschappen.

Mendelejev werd overal in Europa door wetenschappelijke organisaties geëerd. Toch waren zijn politieke activiteiten voor de Russische regering een bron van zorgen. Dit leidde op 17 augustus 1890 tot zijn vertrek van de Universiteit van St. Petersburg. In 1893 werd hij aangesteld als directeur van het Bureau voor Maten en Gewichten. In 1905 kreeg hij de Copley Medal.

Mendelejev stierf in Sint-Petersburg in Rusland. Het element mendelevium is naar hem vernoemd.

Trivia

• Mendelejev baseerde zich bij het opstellen van zijn tabel op zijn favoriete kaartspel, patience.
• Van 2005 t/m 2008 zond de VRT een quiz uit met als titel De tabel van Mendelejev, gepresenteerd door Ben Crabbé, waarbij de winnaar als "Element van de dag" een plaats kreeg in een tabel die was gebaseerd op het periodiek systeem.

Externe links

• (en) Meer over Mendelejev
• (en) Originele Periodiek Systeem van Mendelejev - geannoteerd
• (en) Mendelejev werd in 1889 uitgenodigd om de jaarlijkse Faraday Lecture te houden. Hij gebruikte de gelegenheid om zijn voortgeschreden inzichten uiteen te zetten: Faraday Lecture - 4 juli 1889 - geannoteerd

• 
  Het origineel manuscript van Mendelejev
• 
  Dmitri Mendelejev
• 
  Portret van Mendelejev door Ilja Repin

Mediabestanden

Zie de categorie Dmitri Mendeleev van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties