Naar inhoud springen

1820-1829

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

De jaren 1820-1829 (van de christelijke jaartelling) zijn een decennium in de 19e eeuw.

Meerjarige gebeurtenissen en ontwikkelingen

[bewerken | brontekst bewerken]

Verenigd Koninkrijk der Nederlanden

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Voortvarend wordt de aanleg van kanalen ter hand genomen. In 1823 geeft het Noordhollands Kanaal de haven van Amsterdam een verbinding met de Noordzee. Het Kanaal Pommerœul-Antoing door Henegouwen wordt gegraven tussen 1823 en 1826 om de opgedolven steenkool uit het mijnbekken van de Borinage via de Schelde naar Antwerpen te brengen. Tussen 1825 en 1827 wordt het Kanaal Gent-Terneuzen gegraven, waardoor ook de stad Gent een uitweg naar zee verkrijgt. Er wordt een kanaal gegraven door Voorne om de marinehaven Hellevoetsluis te verbinden met Rotterdam.
  • In 1822 richt Koning Willem I de Algemeene Nederlandsche Maatschappij ter Begunstiging van de Volksvlijt op. Deze heeft als doel de groei van de welvaart in de zuidelijke gewesten van het land te stimuleren. In 1824 sticht hij in het noordelijk landsdeel de Nederlandsche Handel-Maatschappij om de koloniale handel weer tot leven te brengen.
  • In 1821 wordt een plan voor de urgentste rijksstraatwegen vastgesteld, en in 1825 wordt begonnen met de bestrating op bestaande tracés. In een aantal regio's die buiten de boot vallen, nemen landbezitters en andere kapitaalkrachtigen het initiatief tot de aanleg van een tolweg
  • De zuid-Nederlandse textielindustrie ziet de uitvoer van linnen naar Nederlands-Indië sterk groeien. Het marktaandeel gaat van 13% in 1825 naar 70% in 1830, dit ten koste van de Engelsen.
  • Het Koninklijk Besluit volgens hetwelk in de Vlaamse provincies in bestuur en rechtspraak alleen Nederlands mag worden gebruikt, jaagt de Franstaligen tegen Willem I in het harnas.
  • Koning Willem I sluit een Concordaat met de paus, maar raakt in conflict met het episcopaat in de zuidelijke provincies. Hij laat seminaries sluiten waarvoor geen vergunning was gevraagd, en gaat zich bemoeien met bisschopsbenoemingen.
  • Door dit alles en door het autoritaire karakter van de regering komt in 1828 het monsterverbond tot stand tussen Franstalige liberalen en katholieken.
  • Vanaf 1826 worden door een Rijkscommissie statistische data verzameld en bestudeerd om het regeringsbeleid met cijfers te onderbouwen. Belangrijkste leden zijn Rehuel Lobatto en Adolphe Quetelet. In 1827, 1829 en 1830 worden rapporten gepubliceerd op de terreinen van demografie, economie en recht. Ten gevolge van de Belgische opstand valt de commissie uiteen.

Noord-Amerika

[bewerken | brontekst bewerken]
  • 1820 : De blanken in Arkansas beginnen in Washington D.C. te lobbyen om het land van de Sherokee in handen te krijgen, en een delegatie van de indianen wordt in 1828 gedwongen een verdrag met de Amerikaanse overheid te tekenen om hun land af te staan aan de Verenigde Staten. Ongeveer de helft van het volk weigert te vertrekken, de anderen worden onder dwang gedeporteerd naar een gebied nog verder naar het westen, het aan hen toegewezen Indianenterritorium in Oklahoma. Dit traumatische gebeuren, dat duizenden levens kost, zal de geschiedenis ingaan als de Trail of Tears.
  • 1821 : De republiek Groot-Colombia stelt zijn grondwet op.
  • 1821 : Einde van Nieuw-Spanje. Spanje moet zich neerleggen bij de onafhankelijkheid van Mexico, Peru en Midden-Amerika.
  • 1822 : Peter, de zoon van koning Johan VI van Portugal, wordt de eerste keizer van het Keizerrijk Brazilië.
  • 1825 : Bolivia wordt onafhankelijk met Simon Bolivar als eerste president. De droom van Simon Bolivar op een 'Verenigde Staten van Zuid-Amerika' vervliegt. In de republiek Groot-Colombia gaan de regio's hun eigen gang, en Bolivar treedt teleurgesteld af als president.
  • 1828-1829 : Groot-Colombia-Peruviaanse oorlog. Ecuador en Venezuela scheiden zich af.

Nederlands-Indië

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Door interne twisten verzwakt valt het koninkrijk Ahom in 1821 ten prooi aan Birmese invallen. De Birmezen worden in de Eerste Anglo-Burmese Oorlog (1824-1826) verdreven door de Britten, die Ahom vervolgens bij de provincie Bengalen inlijven.
  • 1824-1826 : Eerste Engels-Birmese oorlog. De Britten veroveren Birma.
  • In 1826 sluit Siam om aan het lot van Birma te ontkomen een eerste handelsverdrag met een westerse mogendheid, te weten de Britten. In het verdrag zegt Siam toe een uniform belastingstelsel in te voeren, om de belastingen op buitenlandse handel te verlagen, en om sommige koninklijke monopolies op te heffen. Als gevolg hiervan groeit Siams handel snel, vestigen zich meer buitenlanders in Bangkok en neemt de westerse culturele invloed toe.
  • In de herfst van 1820 klagen diverse Duitse partijen over

de trage wijze waarop het watertransport naar Duitsland kan plaatsvinden. Dit leidt tot een onderzoek in Nederland dat in 1822 wordt gepubliceerd. Hierin wordt het belang om het Zederikkanaal aan te leggen nogmaals onderstreept.

  • De Brusselse boulevards worden voorzien van gaslicht. Brussel is de eerste stad op het vasteland van Europa met deze nieuwigheid.
  • In Noord-Nederland breekt in 1826 de Groninger ziekte uit met veel doden tot gevolg. In 1827 worden nieuwe begraafplaatsen aangelegd buiten de Groninger veste. Deze trend wordt later overgenomen door andere Nederlandse steden.
Stoomlocomotief

Kunst en cultuur

[bewerken | brontekst bewerken]
  • In Engeland ontstaan twee tradities in de watersport: in 1826 organiseert de koninklijke jachtclub van Cowes op het Isle of Wight de regatta die sindsdien jaarlijks wordt gehouden, net als The Boat Race op de rivier Theems tussen studententeams van Oxford en Cambridge, die in 1829 voor het eerst wordt geroeid.

Belangrijke personen

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie 1820s van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.