Kontich

**Kontich**
Gemeente in België
	;
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Provincie	Antwerpen
Arrondissement	Antwerpen
Oppervlakte; – Onbebouwd; – Woongebied; – Andere	23,8 km² (2022); 54,72%; 19,81%; 25,47%
Coördinaten	51° 8' NB, 4° 27' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners; – Mannen; – Vrouwen; – Bevolkingsdichtheid	21.693 (01/01/2024) ; 48,81% ; 51,19% ; 911,46 inw./km²
Leeftijdsopbouw; – 0-17 jaar; – 18-64 jaar; – 65 jaar en ouder	(01/01/2024); 19,33%; 58,16%; 22,51%
Buitenlanders	6,22% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester	Luc Blommaerts (CD&V/N-VA)
Bestuur	CD&V/N-VA, Open VLD
Zetels; CD&V/N-VA; sp.a-spirit-Groen!; Vlaams Belang; Open VLD	27; 9; 7; 6; 5
Economie
Gemiddeld inkomen	25.428 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	4,88% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode; 2550; 2550	Deelgemeente; Kontich; Waarloos
Zonenummer	03 - 015
NIS-code	11024
Politiezone	HEKLA
Hulpverleningszone	Rand
Website	Officiële website
Detailkaart
	ligging binnen het arrondissement Antwerpen; in de provincie Antwerpen
Portaal	België

Kontich is een Belgische gemeente en plaats in de provincie Antwerpen. De gemeente telt ruim 20.000 inwoners.

Kontich is de hoofdplaats van het kieskanton en het gerechtelijk kanton Kontich.

Naamgeving

Waar de naam van de gemeente vandaan komt is vooralsnog in mysteries gewikkeld. Zo zijn er maar liefst drie verhalen die de naam van Kontich trachten te verklaren. Zo vertelt een oude volkssage dat Kontich aan zijn naam zou zijn gekomen doordat er een reus met zijn ene voet op de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal te Antwerpen zou hebben gestaan en met zijn andere op de Sint-Romboutstoren van Mechelen. Ter hoogte van zijn achterwerk zou Kont-ich hebben gelegen. Een tweede verhaal gaat terug naar de Gallo-Romeinse naam Condacum, die op zijn beurt is afgeleid van het Keltische Con Blani dat 'plaats bij de samenvloeing' zou betekenen. Het betreffende gebied strekte zich uit van de samenvloeiing van Rupel en Schelde en over de grondgebieden van de huidige omliggende gemeentes Lint, Hove, Edegem, Mortsel, Niel, Reet, Schelle, Aartselaar, Hemiksem, Boom en Waarloos. Bezwaar tegen deze theorie is dat het centrum zich dan wel erg ver van het water zou hebben bevonden. Tenslotte is er nog de hypothese die vertrekt van de naam Contiacum en vertaalt kan worden als de nederzetting van de roemruchte Contius, een Keltisch stamhoofd.

Geschiedenis

Neolithicum

De vroegste sporen van menselijke bewoning gaan terug tot het Neoliticum. Uit deze periode zijn stenen gebruiksvoorwerpen opgegraven tijdens de aanleg van de Koningin Astridlaan in 1937. Kontich bestond in die tijd voornamelijk uit wouden met ondoordringbare moerassen.

Bronstijd

In 1898 werd op het perceel 'Pronkenberg' tijdens de aanplanting van een bos een groot aantal urnes met massa's bijpotjes en overblijfselen van beenderen aangetroffen. Uit dezelfde periode stamt ook de vindplaats Blauwesteenbos. Wetenschappers zijn het echter nog niet eens of ze reeds uit de 11de of 'slechts' uit de 7de eeuw v.o.t. stammen.

Gallo-Romeinse tijd

Vanaf 450 v.o.t. kwamen Galliërs het gebied bevolken en bouwden hun dorpje in het huidige Neerveld, tussen de Alfsberg, de Kauwlei en de Ooststatiestraat. Deze Galliërs bekwaamden zich in het hoeden van geiten en schapen en teelden gerst en knolgroenten. Zij blijven tot de komst van Julius Caesar. Het is niet duidelijk of de toenmalige inwoners van Kontich als slaven werden weggevoerd of uitgemoord. Feit is wel dat het duurt tot het begin van onze jaartelling vooraleer nieuwe volksstammen de vrijgekomen gronden mochten komen bewonen. Opmerkelijk is het feit dat het bijna 100 jaar duurt voor deze nieuwe bewoners zich lieten 'romaniseren'.

Dat Condacum een belangrijke plek was in deze vroege tijden, mag ook blijken uit de resten van de Mithras-tempel, één van de grootste die er in de omgeving is gevonden. Uit de opgravingen, die plaats vonden van 1964 tot 1987 en uitgevoerd werden door de Antwerpse Vereniging voor Romeinse Archeologie (AVRA), op de vroegere woonplek van deze stam. Hij bleek een stevige constructie te hebben en afgewerkt te zijn met een een laag dakpannen. In de omgeving ervan werden tal van votiefbeeldjes van Romeinse goden en offerresten gevonden. Zeer merkwaardig is dat bij de opgravingen tevens een zwaard van Germaanse makelij werd gevonden. Op basis van sporen in de grond kon men een hele straat reconstrueren (op papier), waarlangs een reeks eenvoudige huisjes van boeren en arbeiders moeten hebben gestaan. De meeste gebouwen uit deze periode waren in hout en vlechtwerk opgetrokken en met leem bestreken. Het dak was veelal van stro. In de bodem werden tal van interessante aardewerkscherven aangetroffen, o.a. ook kostbaar Romeins luxe keukengerei, dat als “terra sigillata” (gestempeld aardewerk) bekend staat. Ander fraais dat gevonden werd, zoals bronzen sieraden, glas en muntstukken en een ganse pottenbakkersoven zijn te bezichtigen in het Archeologisch en heemkundig Museum. Dwars door dit oude dorp werd op het einde van de 20ste eeuw de Gallo-Romeinenlaan getrokken.

Op de Alfsberg werden fragmenten van een 'hypocaustum' (romeinse vloer- en muurverwarming) aangetroffen, wat wijst op de aanwezigheid van een Romeinse villa. Deze plek is in de volksmond beter gekend als de Ijzermaalberg, genaamd naar de ijzermaal waaruit de bewoners ijzer 'slakken' wonnen om er de Romeinse weg mee te verharden. Maar ook andere plaatsen waren reeds bewoond. Zo getuigt de gereconstrueerde Romeinse waterput in het gemeentepark, die in 1947 werd gevonden in de velden links van de Groeningenlei. Dergelijke relicten wijzen op het belang van de heirbaan die Condacum met Villariacum verbond en toont aan dat die reeds druk bewoond was.

Middeleeuwen

Volgens de overlevering zou de heilige Renilde afkomstig zijn van Kontich, hoewel dit door historische bronnen weerlegd is, staat wel vast dat deze nicht van Pepijn van Landen hier grond bezat die ze omstreeks de 7de eeuw aan de abdij van Lobbes in Henegouwen schonk. Door de plundertochten van de Vikingen, moest de bisschop van Kamerrijk echter in 1149 herbevestigen dat de kerk van Kontich eigendom was van Lobbes. Dit hield in dat ze de pastoor mochten benoemen en via hem de tienden innen. Nu was Kontich in die tijd een speciale gemeente daar er toen twee kerken stonden op amper een boogschut van elkaar. De oudste, en ondertussen verdwenen kerk was de Sint-Martinuskerk, die op het huidige Sint-Martinusplein gelegen was met daarrond een uitgestrekt kerkhof. Dit eenvoudige kerkje was grotendeels opgetrokken uit hout en bedekt met een strooien dak. Omstreeks de 17de eeuw raakte het kerkje in onbruik en afgebroken. De naam van de patroonheilige en de eredienst werden overgedragen aan de nieuwe kerk. De brokstukken (waaronder fragmenten van een doopvont) werden gerecycleerd en gebruikt voor de bouw van een nieuw boerderij (de latere 'Oude Eendracht', het stamcafé van de schuttersgilde). De tweede kerk, gebouwd tussen 1088 en 1149 op de in onbruik geraakte Frankische biest op het grondgebied van de Mechelse familie Berthouts en was toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw. Ze was voorzien van een massieve toren in Romaanse stijl met muren van meer dan één meter dik, waar achter de parochianen zich konden terugtrekken wanneer de vikings (of andere snoodaards) hier op plundertocht voorbijtrokken. Er was onderaan geen deur voorzien, zodat men genoodzaakt was een ladder te gebruiken die, indien nodig, kon binnengetrokken worden. Dat Sint Maarten hier reeds van oudsher werd vereerd, bewijst ook het bestaan van de Sint-Martinusput in de Nachtegaalwijk. Deze doopput gaat terug naar het vroegste christendom , toen verwoede pogingen werden gedaan om de bevolking te “bekeren”. Pittig detail is dat het water van deze bron tot honderd jaar geleden geput werd om oogkwalen te genezen!

Ancien Régime

Zoals reeds vermeld, behoorde Kontich lange tijd toe aan de familie Berthouts, andere delen behoorden echter toe aan de hertogen van Brabant en waren aangesloten bij het Land van Rijen. Deze situatie leidde tot heel wat bestuurlijke en juridische verwikkelingen. De hertog van Brabant wees op zijn beurt de “heerlijkheid” Kontich toe aan de heer van Kontich, Koenraad Pot, omstreeks 1505 als pand of tegen betaling. Vanaf dat moment vertegenwoordigen de 'heren van Kontich' het wereldlijk gezag, met recht op leven en dood van hun onderdanen. Deze 'heren van Kontich' waren achtereenvolgens Koenraad Pot (1505), Frans de Schot (1558), kardinaal Granvelle (1572), Lucas van Opmeer (1626) en verschillende leden van het Spaans-Portugese geslacht Franco-y-Feo (1664-1794). Zij resideerden traditioneel in het Groeningenhof vanaf Lucas van Opmeer tot op het einde van de 18de eeuw, toen de Fransen korte metten maakten met het “Ancien Régime”. Het wordt trouwens nog altijd Kontich(s)hof genoemd en is sinds 1830 eigendom van de familie della Faille, de vroegere heren van Waarloos.

^[bron?]

Bezienswaardigheden

Historische gebouwen

Oud-Gemeentehuis: Gemeentehuis in neo-Vlaamse renaissancestijl naar een ontwerp van Karel Janssens uit 1903
Oud-Gemeentehuis Waarloos: Dit voormalige gemeentehuis werd in 1903-1904 opgetrokken in neo-Vlaamse renaissancestijl, naar een ontwerp van Karel Janssens.
Kasteel Tanghof: rococokasteel met een trapeziumvormige hofgracht en een landschapspark met een beeld van Apelles gemaakt door Walter Pompe. De eerste vermelding dateert reeds uit de 12de eeuw, maar het kasteel werd ingrijpend veranderd tussen 1730 en 1780.
Kasteel Altena: landhuis met park en brede ovale omgrachting uit de 19de eeuw
Sint-Martinushof: Laatclassicistisch herenhuis met empire-inslag uit 1836
Groeningenhof: Dit oorspronkelijk waterkasteel, ook wel Kontich(s)hof genaamd, uit de 17de eeuw is in neo-Vlaamse renaissancestijl met neogotische elementen gebouwd.
Kazerne: Een infanterie-depots gebouwd in 1877-79 en gelegen in een rechthoekig ommuurd domein langsheen de spoorweg Antwerpen-Brussel. Het gebouw werd in recente jaren ingrijpend aangepast en kreeg een nieuwe bestemming.
Jongensschool Molenstraat: Schoolgebouw in neorenaissance-stijl uit 1854 en uitgebreid met een onderwijzerswoning in 1862.
Brouwerij De Sleutel: De Sleutel bestond reeds voor 1429 als boerderie. Een eerste vermelding als brouwerij dateert uit een verkoopakte uit 1739 waar het beschreven staat als hoeve met brouwerij. Tijdens Wereldoorlog I werd de installatie uitgebroken en tot 1933 werd er gebrouwd in ijzeren ketels.
Brouwerij De Arend: Deze brouwerij werd slechts gedeeltelijk bewaard

Religieuze bouwwerken

Parochiekerk Sint-Martinus: Grotendeels neogotische kruiskerk met romaanse toren, oorspronkelijk gewijd aan Onze-lieve-vrouw, maar hernoemd naar de oude kerk. Ze werd gebouwd tussen 1087 en 1149. De kerk werd verwoest na een brand in 1572 en hersteld in 1604, daarbij werden de nog bestaande muren van koor en kerk bewaard.
Parochiekerk Sint-Michiel: Neogotische pseudo-kruisbasiliek met een deels ommuurd en omhaagd kerkhof in de deelgemeente Waarloos. De Neogothische interieuraankleding werd grotendeels uitgevoerd door het atelier van J.-B. de Béthune. Het kerkhof herbergt ondermeer de grafkelder en -zerk van de familie Della Faille uit de 17de eeuw.
Parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw-Onbevlekt-Ontvangen: De parochiekerk van Kontich-Kazerne werd gebouwd in 1932 door Jacques Van der Velde uit Lier.
Parochiekerk Sint-Rita: Deze hallekerk werd in 1936--37 gebouwd naar een ontwerp van Jos Willems in de Nieuwe Zakelijkheid.
Sint-Ritacollege en augustijnenklooster: De kloostergebouw werden opgetrokken in 1936-37 naar een ontwerp van Jos Willems in Nieuwe Zakelijkheid. Het Kloostergebouw wordt aan de oost en zuidzijden geflankeerd door de schoolgebouwen die in harmonie met de bestaande gebouwen werden opgetrokken in 1938 en 1949.
Reepkenskapel: Rechthoekige classistische kapel toegewijd aan Onze-Lieve-Vrouw ter Sneeuw. De oudste vermelding dateert uit 1440 als "capelle langs de heerstraete". Ze was oorspronkelijk bestemd voor de eredienst der pestlijders. In de onmiddellijke omgeving bevonden zich tot de 17de eeuw pesthuisjes en een galg. Vermoed wordt dat ter dood veroordeelden een pauze namen bij dit bedehuisje. De benaming Onze-Lieve-Vrouw ter Sneeuw werd voor eerst vermeld in het begin van de 18de eeuw. Ze werd ernstig beschadigd tijdens de Beeldenstorm en verbouwd in 1632-33 en 1650-52. In 1755-56 werd ze herbouwd naar een (vermoedelijk) ontwerp van P. De Doncker uit Brussel.

^[bron?]

Natuur

Gemeentepark
Altenapark: Het Altenapark is gelegen langs de Antwerpsesteenweg. Het is een oud park, dat voornamelijk uit volgroeide bomen bestaat.
De Pannebossen: Eerder artificiële bomenlaag met biologisch waardevolle ondergroei (privé, niet toegankelijk voor publiek)
Het Groeningenhof: Parkbos (privé, niet toegankelijk)
De Vuile Plas & het Molenbos: Opgehoogde terrein ten oosten en westen van de E19. Van de oorspronkelijke plas en het bos is er nog weinig te zien.De vegetatie op beide terreinen bevindt zich in een pioniersstadium. Zowel de Vuile Plas als het Molenbos zijn eigendom van het Vlaams Gewest, en in principe niet toegankelijk.
De Oude Spoorwegberm: Dit groene lint loopt door de ganse gemeente en volgt de oude spoorlijn naar Brussel.
Het Broekbos: Zoals de naam al zegt is dit een moerasbos vnl. beplant met populieren. (privé, niet toegankelijk voor publiek)
Het Kapellekesbos: Kreupelhout bosje en populieren-boomakker (privé, toegankelijk)
Hessepoelbos: bosgebied in Waarloos met een ecologische, sociale en educatieve functie.

Kernen

Naast Kontich zelf ligt in de gemeente nog de deelgemeente Waarloos. Waarloos in het zuiden ligt nog enigszins in landelijk gebied. Kontich zelf in het noorden is als gebied in de rand van Antwerpen sterk volgebouwd geraakt met woonwijken. Centraal ligt daar Kontich-Centrum. Ten oosten ligt Kontich-Kazerne, dat vergroeid is met buurgemeente Lint en ook met het centrum verbonden geraakt. In het westen ligt nog het kleine gehuchtje en parochie Sint-Rita.

Evolutie van het inwoneraantal

19e eeuw

Jaar	1806	1816	1830	1846	1856	1866	1876	1880	1890
Inwoneraantal	2805	3104	3640	3706	3813	3901	3475	3815	4452
Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12

20e eeuw tot aan herinrichting gemeenten

Jaar	1900	1910	1920	1930	1947	1961	1970	1976
Inwoneraantal	5007	6212	6910	8067	9143	10.923	14.432	16.070
Opmerking:resultaten volkstellingen op 31/12 tot en met 1970 + 31/12/1976

Na de gemeentelijke herinrichting

Jaar	1977	1980	1985	1990	1995	2000	2005	2006
Inwoneraantal	17.630	17.931	18.081	18.667	19.373	19.874	20.246	20.244
Opmerking:Inwoneraantal op 01/01 - Bron:NIS

Verkeer

In Kontich-Kazerne bevindt zich op spoorlijn 25 en 27 het station Kontich. Daarenboven ligt de gemeente Kontich langs één van de belangrijkste verkeersaders van België, namelijk de E19. Verschillende buslijnen verbinden de gemeente met Antwerpen, Lier en andere gemeenten in de omgeving.

Sport

Kontich had lange tijd met Koninklijke Kontich FC een voetbalploeg in de nationale reeksen. Momenteel spelen ze echter in 2de provinciale.

In het vrouwenvoetbal speelt GBA-Kontich FC in de nationale eerste divisie.

In het volleybal worden de gemeentelijke kleuren verdedigd door Kokaz volley vzw dat verschillende kampioenstitels in derde provinciale, tweede provinciale en eerste provinciale binnenhaalde. In het seizoen 1999-2000 werd voor de eerste maal doorgestoten naar de landelijke competitie.

Externe links

Website van de gemeente

Aangrenzende gemeenten

Aangrenzende gemeenten
	Edegem	Hove

Aartselaar		Lint

	Rumst	Duffel