Naar inhoud springen

1492: verschil tussen versies

Koppelingen bewerken
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
vanaf links naar hier, afbeeldingen toegevoegd en verwijderd
Regel 1: Regel 1:
[[Bestand:Kolumbus-landet-auf-guanahani 1-860x1315.jpg|thumb|[[Christopher Columbus]] landt op [[Guanahaní]]]]
{{Zie dp}}
{{Zie dp}}
{{Zijbalk jaar}}
{{Zijbalk jaar}}
[[Bestand:Christopher Columbus.jpg|thumb|''Christoffel Columbus'']]


Het jaar '''1492''' is het 92e jaar in de [[15e eeuw]] volgens de [[christelijke jaartelling]].
Het jaar '''1492''' is het 92e jaar in de [[15e eeuw]] volgens de [[christelijke jaartelling]].


== Gebeurtenissen ==
== Gebeurtenissen ==
* [[2 januari]] - [[Mohammed Abu Abdallah]], de laatste emir van [[Koninkrijk Granada|Granada]] geeft zijn stad over aan de legers van [[Ferdinand II van Aragon|Ferdinand van Aragon]] en [[Isabella I van Castilië|Isabella van Castilië]] na een lang beleg. Einde van het koninkrijk Granada, de laatste islamitische staat op het [[Iberisch Schiereiland]] en van de [[Reconquista (Iberië)|Reconquista]].
;januari
* [[31 maart]] - [[Verdrijvingsedict]]: Alle [[Jodendom|Joden]] in [[koninkrijk Castilië|Castilië]] en [[koninkrijk Aragon|Aragon]] dienen hetzij zich te bekeren tot het [[christendom]] hetzij de landen te verlaten.
* [[2 januari|2]] - [[Mohammed Abu Abdallah]], de laatste emir van [[Koninkrijk Granada|Granada]] geeft zijn stad over aan de legers van Ferdinand en Isabella na een lang beleg.
* [[15 mei]] - Er komt een einde aan de [[Opstand van het kaas- en broodvolk]], als enkele honderden boeren op het kerkhof van [[Heemskerk]] door troepen van stadhouder [[Albrecht van Saksen (1443-1500)|Albrecht van Saksen]] worden afgeslacht. De steden [[Hoorn (Noord-Holland)|Hoorn]], [[Alkmaar]] en [[Haarlem]], die de opstandelingen hebben gesteund, worden zwaar gestraft.
;maart
* [[16 juni]] - De [[Gent]]se volksleider [[Jan van Coppenolle]] wordt onthoofd.
* [[31 maart|31]] - [[Ferdinand II van Aragon|Ferdinand]] en [[Isabella I van Castilië|Isabella]] tekenen het [[Verdrijvingsedict]], waarin de joden voor de keuze tussen bekering en verdrijving worden gesteld.
* [[25 juni]] - [[Helmichbrand]]: [[Oldenzaal]] wordt vrijwel volledig door brand verwoest.

* [[26 juni]] - [[Antoine de Ville]], een Frans officier, beklimt in opdracht van [[Karel VIII van Frankrijk|Karel VIII]] de [[Mont Aiguille]], een berg in [[Frankrijk]]. Dit wordt algemeen beschouwd als de geboortedatum van het [[alpinisme]].
;april
* [[24 april|24]] - [[Desiderius Erasmus|Erasmus]] wordt tot priester gewijd.
* [[9 juli]] - Het [[Aartsbisdom Valencia|bisdom Valencia]] wordt verheven tot [[metropolitaan aartsbisdom]].
* [[29 juli]] - [[Vrede van Cadzand]]: De stad [[Gent]] geeft in een verdrag met [[Albrecht van Saksen (1443-1500)|Albrecht van Saksen]], veldheer van [[Keizer Maximiliaan I|Maximiliaan van Oostenrijk]], een aantal van haar privileges op.

* [[3 augustus]] - [[Christoffel Columbus|Columbus]] vertrekt vanuit [[Palos de la Frontera|Palos]] om Indië via een westelijke route te bereiken.
;mei
* [[6 augustus|6]]-[[11 augustus]] - [[Conclaaf van 1492]]: De [[kardinaal (geestelijke)|kardinalen]] komen samen om een opvolger te kiezen voor paus [[Innocentius VIII]]. [[Rodrigo Borgia]] wordt gekozen, voornamelijk door het aanbieden van een grote hoeveelheid [[steekpenning]]en.
* [[15 mei|15]] - Er komt een einde aan de [[Opstand van het kaas- en broodvolk]], als enkele honderden boeren op het kerkhof van [[Heemskerk]] door troepen van de stadhouder worden afgeslacht.
* augustus - [[Antonio de Nebrija]] geeft een [[grammatica]] van het [[Castiliaans]] uit, de eerste spraakkunst in een volkstaal.

* [[10 oktober]] - [[Slag bij Barrahuis (1492)|Slag bij Barrahuis]]: De [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarders]], gesteund door [[Groningen (stad)|Groningen]], verslaan hoofdman [[Bocka Harinxma]].
;juni
* [[12 oktober]] - [[Christoffel Columbus|Columbus]] landt op [[Guanahaní]], een (niet met zekerheid geïdentificeerd) eiland in de [[Bahama's]].
* [[16 juni|16]] - De Gentse opstandelingenleider [[Jan van Coppenolle]] wordt terechtgesteld.
* [[28 oktober]] - [[Christoffel Columbus|Columbus]] ontdekt [[Cuba (eiland)|Cuba]].
* [[25 juni|25]] - De Helmichbrand legt vrijwel geheel [[Oldenzaal]] in de as.
* [[26 juni|26]] - [[Antoine de Ville]], een Frans officier, beklimt in opdracht van [[Karel VIII van Frankrijk|Karel VIII]] de [[Mont Aiguille]], een berg in [[Frankrijk]]. Dit wordt algemeen beschouwd als de geboortedatum van het [[alpinisme]].
* [[3 november]] - [[Vrede van Étaples]]: [[Karel VIII van Frankrijk]] beëindigt zijn steun aan de [[Yorkist]]ische troonpretendent [[Perkin Warbeck]]. [[Hendrik VII van Engeland]] erkent Karels claim als hertog van [[hertogdom Bretagne|Bretagne]].
* [[15 november]] - [[Christoffel Columbus|Columbus]] vermeldt in zijn scheepsjournaal als eerste Europeaan het roken van [[tabak]].
;juli
* [[6 december]] - [[Christoffel Columbus|Columbus]] komt aan op het eiland [[Hispaniola]], in het gebied waar tegenwoordig de stad [[Port-de-Paix (stad)|Port-de-Paix]] ligt.
* [[19 juli|19]] - De Gentenaren sluiten de [[Vrede van Kadzand]] met [[Albrecht van Saksen (1443-1500)|Albrecht van Saksen]], de vertegenwoordiger van de regent [[Maximiliaan I van Oostenrijk]]. Gent doet afstand van haar militie (De [[Witte Kaproenen]]), van de jurisdictie buiten haar gebied en van het recht der [[Gilde (beroepsgroep)|ambachten]] om zelf hun deken te benoemen.
* [[24 december]] - [[Christoffel Columbus|Columbus]]' vlaggenschip, de ''[[Santa María (schip, 1482)|Santa María]]'', lijdt schipbreuk op [[Hispaniola]]. Hij sticht [[La Navidad]], de eerste Europese nederzetting in Amerika sinds de Vikingen.

;augustus
* [[3 augustus|3]] - [[Christoffel Columbus|Columbus]] vertrekt om Indië via een westelijke route te bereiken.
* [[11 augustus|11]] - [[Paus Alexander VI|Rodrigo Borgia]] wordt tot paus gekozen. Hij is de neef van wijlen [[paus Calixtus III]].
* [[augustus (maand)|augustus]] - [[Antonio de Nebrija]], een geleerde die eerder een Latijnse spraakkunst publiceerde, geeft een [[grammatica]] van het [[Castiliaans]] uit, de eerste spraakkunst in een volkstaal.

;september
* Vierde donderdag: [[Jouster Merke]], begin van de jaarmarkt in [[Joure]].
;oktober
* [[12 oktober|12]] - Columbus landt op [[Guanahaní]], een (niet met zekerheid geïdentificeerd) eiland in de [[Bahama's]]. Ontdekking – of eigenlijk herontdekking – van [[Nieuwe Wereld|Amerika]].
* [[27 oktober|27]] - Columbus ontdekt [[Cuba (eiland)|Cuba]].
;november
* [[15 november|15]] - Columbus maakt schriftelijk melding van een vreemd gebruik onder de Indianen: ze stoppen gedroogde kruiden in een opgerold papier, steken dat in brand en inhaleren de rook van [[tabak]].
* [[16 november|16]] - In de Elzasser [[Heerlijkheid Ensisheim]] wordt de inslag waargenomen van een 135 kg. zware [[chondriet]]. De landsheer [[Keizer Maximiliaan II|Maximiliaan II van Habsburg]] laat de meteoriet ophangen in de kerk, omdat het immers een hemellichaam betreft.

;december
* [[6 december|6]] [[Christoffel Columbus]] komt voor het eerst aan op het eiland [[Hispaniola]], in het gebied waar tegenwoordig de stad [[Port-de-Paix (stad)|Port-de-Paix]] ligt. Hij noemt het gebied Valparaíso.

;zonder datum
* [[Opstand van het Kaas- en Broodvolk|Opstand van het 'Kaas-en broodvolk']] in [[West-Friesland (historische regio)|West-Friesland]] en [[Kennemerland]]. Plundering van het [[Ruïne van Brederode|Slot Brederode]].
* Het geslacht Van Brederode neemt [[Huis ter Kleef]] in leen (tot 1568).
* [[Karel van Gelre]] wordt na vijf jaar vrijgekocht uit gevangenschap en gehuldigd als [[Hertog van Gelre]].
* [[Karel van Gelre]] wordt na vijf jaar vrijgekocht uit gevangenschap en gehuldigd als [[Hertog van Gelre]].
* [[Martin Behaim]] maakt de ''[[Erdapfel]]'', de oudste bewaard gebleven [[globe]].
* [[Stadsbrand van Middelburg (1492)|Stadsbrand van Middelburg]]: Grote delen van de stad [[Middelburg (Zeeland)|Middelburg]] gaan in vlammen op.
* Stichting van het [[klooster van de Grauwzusters (Lo)|klooster van de Grauwzusters]] in [[Lo (Lo-Reninge)|Lo]].


== Beeldende kunst ==
== Beeldende kunst ==
<gallery>
<gallery>
Bestand:Michelangelo, battaglia dei centauri, casa buonarroti.jpg|''Strijd van de centauren'', Michelangelo Buonarroti (1492)
Bestand:Michelangelo, battaglia dei centauri, casa buonarroti.jpg|[[Michelangelo Buonarroti|Michelangelo]]: ''[[Strijd van de centauren]]''
Bestand:Santo Spirito, sagrestia, crocifisso di michelangelo 04.JPG|[[Michelangelo Buonarroti|Michelangelo]]: ''[[Crucifix (Michelangelo)|Crucifix]]''
Bestand:Sandro Botticelli 016.jpg|[[Sandro Botticelli]]: ''[[Bewening van de dode Christus]]''
Bestand:Cima da Conegliano - Madonna in trono col Bambino fra angeli e santi.jpg|[[Giovanni Battista Cima]]: ''Madonna getroond met engelen en heiligen''
Bestand:Ghirlandaio Christ in Heaven with Four Saints and a Donor.jpg|[[Domenico Ghirlandaio]]: ''Christus in de hemel met vier heiligen''
Bestand:Durer-Castle-Innsbruck.jpg|[[Albrecht Dürer]]: ''Kasteel van Innsbrück''
Bestand:1492 Mantegna Die Auferstehung Christi Galleria dell’Accademia Carrara (Bergamo) anagoria.jpg|[[Andrea Mantegna]]: ''De opstanding van Christus''
</gallery>
</gallery>


== Bouwkunst ==
== Opvolging ==
* [[graafschap Alençon|Alençon]] en [[Perche]] - [[René van Alençon|René]] opgevolgd door zijn zoon [[Karel IV van Alençon|Karel IV]]
* [[Florentijnse Republiek|Florence]] - [[Lorenzo I de' Medici]] opgevolgd door zijn zoon [[Piero II de' Medici]]
* [[hertogdom Gelre|Gelre]] - regentes [[Catharina van Egmont]] opgevolgd door haar neef [[Karel van Gelre]]
* [[grootvorstendom Litouwen|Litouwen]] - [[Casimir IV van Polen]] opgevolgd door zijn zoon [[Alexander van Polen|Alexander]]
* [[Maronitisch patriarch]] - [[Jozef II van Hadath]] opgevolgd door [[Simeon III van Hadath]]
* [[Nassau-Weilburg]] - [[Filips II van Nassau-Weilburg|Filips II]] opgevolgd door zijn kleinzoon [[Lodewijk I van Nassau-Weilburg|Lodewijk I]]
* [[hertogdom Oels|Oels]] - [[Koenraad X de Witte]] opgevolgd door [[Hendrik van Podiebrad]]
* [[graafschap Oost-Friesland|Oost-Friesland]] - [[Onno I]] opgevolgd door zijn broer [[Edzard I]]
* [[paus]] ([[11 augustus]]) - [[Innocentius VIII]] opgevolgd door [[Rodrigo Borgia]] als Alexander VI
* [[koninkrijk Polen (1385-1569)|Polen]] - [[Casimir IV]] opgevolgd door zijn zoon [[Jan I Albrecht]]
* [[Songhairijk|Songhai]] - [[Sonni Ali Ber]] opgevolgd door [[Sunni Baru]]

== Afbeeldingen ==
<gallery>
<gallery>
Bestand:Rodrigo de Triana en Sevilla.jpg|[[Rodrigo de Triana]] ziet land op Columbus' expeditie
Bestand:Zum Ritter Schaffhausen.jpg|''Haus zum Ritter'' Schaffhausen (1492)
Bestand:Kolumbus-Santa-Maria.jpg|''[[Santa María (schip, 1482)|Santa María]]'' (replica)
Bestand:Behaims Erdapfel-edit-DenisBarthel.jpg|De [[Erdapfel]] van [[Martin Behaim]]
Bestand:Alhambra Decree.jpg|[[Verdrijvingsedict]]
Bestand:Barend Wijnveld - Anno 1492. Het Kaas- en Broodvolk te Haarlem - SA 5012 - Amsterdam Museum.jpg|[[Opstand van het kaas- en broodvolk]] in [[Haarlem]]
Bestand:Mont Aiguille vu de Ruthière.jpg|[[Mont Aiguille]]
Bestand:Santa Maria delle Grazie Milano 07-08-2007.JPG|[[Milaan (stad)|Milaan]], [[Santa Maria delle Grazie (Milaan)|Santa Maria delle Grazie]], gebouwd 1492
Bestand:Waterpoort Sneek 07c2.JPG|[[Waterpoort (Sneek)|Waterpoort]], [[Sneek (stad)|Sneek]], gebouwd ca. 1492
Bestand:Basilica Sancti Petri 45.jpg|graf van [[Innocentius VIII]]
Bestand:Nagrobek Kazimierza Jagiellończyka 03.jpg|grafmonument van [[Casimir IV]]
Bestand:Charles Orlando, Dauphin of France, in 1494.jpg|[[Charles-Orland]], dauphin van Frankrijk
Bestand:Lorenzo death mask.jpg|dodenmasker van [[Lorenzo de' Medici]]
</gallery>
</gallery>


== Geboren ==
== Geboren ==
* [[4 maart]] - [[Francesco de Layolle]], Italiaans componist
;april
* [[26 april|26]] - [[Filips I van Nassau-Wiesbaden]], graaf van Nassau-Wiesbaden-Idstein (overleden [[1558]])
* [[21 maart]] - [[Johan II van Palts-Simmern]], Duits edelman
* [[11 april]] - [[Margaretha van Valois (1492-1549)|Margaretha van Valois]], Frans prinses, echtgenote van Hendrik II van Navarra
;september
* [[12 september|12]] - [[Lorenzo II de' Medici]]
* [[20 april]] - [[Pietro Aretino]], Italiaans schrijver
* [[26 april]] - [[Filips I van Nassau-Wiesbaden]], Duits edelman
* [[2 juli]] - [[Elizabeth Tudor]], Engels prinses
* [[1 augustus]] - [[Wolfgang van Anhalt]], Duits edelman
* [[4 september]] - [[Reinoud III van Brederode]], Nederlands staatsman
* [[12 september]] - [[Lorenzo II de' Medici]], heer van Florence
* [[10 oktober]] - [[Charles-Orland]], dauphin van Frankrijk
* [[30 oktober]] - [[Anne van Alençon]], Frans edelvrouw
* [[Herman Lethmaet]], Hollands theoloog
* [[Anna van Pommeren]], Duits edelvrouw
* [[Michelangelo Anselmi]], Italiaans schilder (jaartal bij benadering)
* [[Nicolaus Archius]], Italiaans dichter en humanist (jaartal bij benadering)
* [[Frans van Brunswijk-Wolfenbüttel]], Duits prelaat (jaartal bij benadering)


== Overleden ==
== Overleden ==
* [[14 februari]] - [[William Berkeley]] (~65), Engels edelman
;maart
* [[19 maart|19]] - [[Filips II van Nassau-Weilburg]] (74), graaf van Nassau-Weilburg
* [[19 maart]] - [[Filips II van Nassau-Weilburg]] (74), Duits edelman
* [[8 april]] - [[Lorenzo de' Medici]] (43), heer van Florence
;april
* [[8 april|8]] - [[Lorenzo de Medici]] (43), heerser van Florence (Firenze)
* [[7 juni]] - [[Casimir IV]] (64), grootvorst van Litouwen (1440-1492) en koning van Polen (1447-1492)
* [[8 juni]] - [[Elizabeth Woodville]] (55), echtgenote van Eduard IV van Engeland
;juli
* [[25 juli|25]] - [[Paus Innocentius VIII]] (60), ([[paus]] van 1484 tot 1492)
* [[16 juni]] - [[Jan van Coppenolle]] (~57), Vlaams opstandelingenleider
* [[25 juli]] - [[Innocentius VIII]] (~60), paus (1484-1492)
;november
* [[30 juli]] - [[Jacob Donche]], Vlaams politicus
* [[6 november|6]] - [[Antoine Busnois]] (62 ?), een [[Franco-Vlaamse School|Nederlands polyfonist]] en dichter in de vroege Renaissance
* [[24 november|24]] - [[Lodewijk van Gruuthuse]] (65)
* [[14 september]] - [[Geldolf van der Noot]] (77), Brabants jurist
* [[18 september]] - [[Adolf van Kleef-Ravenstein]] (67), Bourgondisch staatsman
* [[21 september]] - [[Koenraad X de Witte]], Silezisch edelman
* [[12 oktober]] - [[Piero della Francesca]] (~80), Italiaans schilder
* [[1 november]] - [[René van Alençon]] (~38), Frans edelman
* 1 november - [[Beltrán de la Cueva]] (~49), Castiliaans staatsman
* [[6 november]] - [[Antoine Busnois]] (~62), Vlaams componist
* [[24 november]] - [[Lodewijk van Gruuthuse]] (~70), Vlaams staatsman
* [[Hendrik IV van Gemen]] (~74), Duits edelman
* [[Jaume Huguet]] (~80), Aragonees schilder
* [[Gheraert Leeu]], Nederlands drukker
* [[Manduchai de Wijze]], Mongools staatsvrouw
* [[Gerhard VI van Mansfeld]], Duits edelman
* [[Jan VII van Renesse]] (~80), Hollands edelman
* [[Erik van Schaumburg]] (~72), Duits edelman
* [[Sonni Ali Ber]], keizer van Songhai (1468-1492)
* [[Blind Harry]], Schots dichter (jaartal bij benadering)

== Trivia ==
* De televisieserie ''[[Borgia (televisieserie)|Borgia]]'' begint in 1492
* Het computerspel ''[[Sid Meier's Colonization (computerspel)|Sid Meier's Colonization]]'' en het daarvan afgeleide [[FreeCol]] beginnen bij de ontdekking van [[Amerika (werelddelen)|Amerika]] in 1492
* Ook het spel ''[[American Conquest]]'' begint in 1492 bij de ontdekking van Amerika
* [[Haast Onthoofde Henk]] uit de [[Wereld van Harry Potter|Harry Potter]]-verhalen is (bijna) onthoofd op 31 oktober 1492.


{{Commonscat|1492}}
{{Commonscat|1492}}

Versie van 17 mei 2022 15:59

Christopher Columbus landt op Guanahaní
Zie 1492 (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van 1492.
1492
Eeuwen: 14e eeuw · 15e eeuw · 16e eeuw
Decennia: 1480-1489 · 1490-1499 · 1500-1509
Jaren: << · < · 1491 · 1492 · 1493 · > · >>
Jaartelling in verschillende culturen
Ab urbe condita: 2245 MMCCXLV
Armeense jaartelling: 941 – 942
ԹՎ ՋԽԱ – ՋԽԲ
Chinese jaartelling: 4188 – 4189
戊亥 – 己子
Christelijke jaartelling: 1492 MCDXCII
Ethiopische jaartelling: 1484 – 1485
Hebreeuwse jaartelling: 5252 – 5253
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat 1547 – 1548
- Shaka Samvat 1414 – 1415
- Kali yuga 4593 – 4594
Iraanse jaartelling: 870 – 871
۸۷۰ – ۸۷۱
Islamitische jaartelling: 897 – 898
٨٩٨ – ٨٩٧
Maçonnieke jaartelling: 5491 – 5492
Juliaanse kalender van 1492

Het jaar 1492 is het 92e jaar in de 15e eeuw volgens de christelijke jaartelling.

Gebeurtenissen

Beeldende kunst

Opvolging

Afbeeldingen

Geboren

Overleden

Trivia

Zie de categorie 1492 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=1492&oldid=62051814"