Naar inhoud springen

1492: verschil tussen versies

Koppelingen bewerken
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerking
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
k typo
Versie 68302453 van Kuheylan571 (overleg) ongedaan gemaakt.
Label: Ongedaan maken
 
(7 tussenliggende versies door 6 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
[[Bestand:Kolumbus-landet-auf-guanahani 1-860x1315.jpg|thumb|[[Christopher Columbus]] landt op [[Guanahaní]]]]
{{Zie dp}}
{{Zie dp}}
{{Zijbalk jaar}}
{{Zijbalk jaar}}
[[Bestand:Christopher Columbus.jpg|thumb|''Christoffel Columbus'']]


Het jaar '''1492''' is het 92e jaar in de [[15e eeuw]] volgens de [[christelijke jaartelling]].
Het jaar '''1492''' is het 92e jaar in de [[15e eeuw]] volgens de [[christelijke jaartelling]].
Regel 7: Regel 7:
== Gebeurtenissen ==
== Gebeurtenissen ==
;januari
;januari
* [[2 januari|2]] - [[Mohammed Abu Abdallah]], de laatste emir van [[Koninkrijk Granada|Granada]] geeft zijn stad over aan de legers van Ferdinand en Isabella na een lang beleg.
* [[2 januari|2]] - [[Mohammed Abu Abdallah]], de laatste emir van [[Koninkrijk Granada|Granada]] geeft zijn stad over aan de legers van [[Ferdinand II van Aragon|Ferdinand van Aragon]] en [[Isabella I van Castilië|Isabella van Castilië]] na een lang beleg. Einde van het koninkrijk Granada, de laatste islamitische staat op het [[Iberisch Schiereiland]] en van de [[Reconquista (Iberië)|Reconquista]].

;maart
;maart
* [[31 maart|31]] - [[Ferdinand II van Aragon|Ferdinand]] en [[Isabella I van Castilië|Isabella]] tekenen het [[Verdrijvingsedict]], waarin de joden voor de keuze tussen bekering en verdrijving worden gesteld.
* [[31 maart|31]] - [[Verdrijvingsedict]]: Alle [[Jodendom|Joden]] in [[koninkrijk Castilië|Castilië]] en [[koninkrijk Aragon|Aragon]] dienen hetzij zich te bekeren tot het [[christendom]] hetzij de landen te verlaten.


;mei
;mei
* [[15 mei|15]] - Er komt een einde aan de [[Opstand van het kaas- en broodvolk]], als enkele honderden boeren op het kerkhof van [[Heemskerk]] door troepen van de stadhouder worden afgeslacht.
* [[15 mei|15]] - Er komt een einde aan de [[Opstand van het kaas- en broodvolk]], als enkele honderden boeren op het kerkhof van [[Heemskerk]] door troepen van stadhouder [[Albrecht van Saksen (1443-1500)|Albrecht van Saksen]] worden afgeslacht. De steden [[Hoorn (Noord-Holland)|Hoorn]], [[Alkmaar]] en [[Haarlem]], die de opstandelingen hebben gesteund, worden zwaar gestraft.


;juni
;juni
* [[16 juni|16]] - De Gentse opstandelingenleider [[Jan van Coppenolle]] wordt terechtgesteld.
* [[16 juni|16]] - De [[Gent]]se volksleider [[Jan van Coppenolle]] wordt onthoofd.
* [[25 juni|25]] - De Helmichbrand legt vrijwel geheel [[Oldenzaal]] in de as.
* [[25 juni|25]] - [[Helmichbrand]]: [[Oldenzaal]] wordt vrijwel volledig door brand verwoest.
* [[26 juni|26]] - [[Antoine de Ville]], een Frans officier, beklimt in opdracht van [[Karel VIII van Frankrijk|Karel VIII]] de [[Mont Aiguille]], een berg in [[Frankrijk]]. Dit wordt algemeen beschouwd als de geboortedatum van het [[alpinisme]].
* [[26 juni|26]] - [[Antoine de Ville]], een Frans officier, beklimt in opdracht van [[Karel VIII van Frankrijk|Karel VIII]] de [[Mont Aiguille]], een berg in [[Frankrijk]]. Dit wordt algemeen beschouwd als de geboortedatum van het [[alpinisme]].

;juli
;juli
* [[9 juli|9]] - Het [[Aartsbisdom Valencia|bisdom Valencia]] wordt verheven tot [[metropolitaan aartsbisdom]].
* [[19 juli|19]] - De Gentenaren sluiten de [[Vrede van Kadzand]] met [[Albrecht van Saksen (1443-1500)|Albrecht van Saksen]], de vertegenwoordiger van de regent [[Maximiliaan I van Oostenrijk]]. Gent doet afstand van haar militie (De [[Witte Kaproenen]]), van de jurisdictie buiten haar gebied en van het recht der [[Gilde (beroepsgroep)|ambachten]] om zelf hun deken te benoemen.
* [[29 juli|29]] - [[Vrede van Cadzand]]: De stad [[Gent]] geeft in een verdrag met [[Albrecht van Saksen (1443-1500)|Albrecht van Saksen]], veldheer van [[Keizer Maximiliaan I|Maximiliaan van Oostenrijk]], een aantal van haar privileges op.


;augustus
;augustus
* [[3 augustus|3]] - [[Christoffel Columbus|Columbus]] vertrekt om Indië via een westelijke route te bereiken.
* [[3 augustus|3]] - [[Christoffel Columbus|Columbus]] vertrekt vanuit [[Palos de la Frontera|Palos]] om Indië via een westelijke route te bereiken.
* [[11 augustus|11]] - [[Paus Alexander VI|Rodrigo Borgia]] wordt tot paus gekozen. Hij is de neef van wijlen [[paus Calixtus III]].
* [[6 augustus|6]] tot [[11 augustus|11]] - [[Conclaaf van 1492]]: De [[kardinaal (geestelijke)|kardinalen]] komen samen om een opvolger te kiezen voor paus [[Innocentius VIII]]. [[Rodrigo Borgia]] wordt gekozen, voornamelijk door het aanbieden van een grote hoeveelheid [[steekpenning]]en.
* [[augustus (maand)|augustus]] - [[Antonio de Nebrija]], een geleerde die eerder een Latijnse spraakkunst publiceerde, geeft een [[grammatica]] van het [[Castiliaans]] uit, de eerste spraakkunst in een volkstaal.
* augustus - [[Antonio de Nebrija]] geeft een [[grammatica]] van het [[Castiliaans]] uit, de eerste spraakkunst in een volkstaal.


;september
* Vierde donderdag: [[Jouster Merke]], begin van de jaarmarkt in [[Joure]].
;oktober
;oktober
* [[10 oktober|10]] - [[Slag bij Barrahuis (1492)|Slag bij Barrahuis]]: De [[Leeuwarden (stad)|Leeuwarders]], gesteund door [[Groningen (stad)|Groningen]], verslaan hoofdman [[Bocka Harinxma]].
* [[12 oktober|12]] - Columbus landt op [[Guanahaní]], een (niet met zekerheid geïdentificeerd) eiland in de [[Bahama's]]. Ontdekking – of eigenlijk herontdekking – van [[Nieuwe Wereld|Amerika]].
* [[12 oktober|12]] - Met de capitulatie van [[Filips van Kleef]] in [[Sluis (stad)|Sluis]] komt een einde aan de [[Vlaamse Opstand tegen Maximiliaan]].
* [[27 oktober|27]] - Columbus ontdekt [[Cuba (eiland)|Cuba]].
* 12 - [[Christoffel Columbus|Columbus]] landt op [[Guanahaní]], een (niet met zekerheid geïdentificeerd) eiland in de [[Bahama's]].
* [[28 oktober|28]] - [[Christoffel Columbus|Columbus]] ontdekt [[Cuba (eiland)|Cuba]].

;november
;november
* [[3 november|3]] - [[Vrede van Étaples]]: [[Karel VIII van Frankrijk]] beëindigt zijn steun aan de [[Yorkist]]ische troonpretendent [[Perkin Warbeck]]. [[Hendrik VII van Engeland]] erkent Karels claim als hertog van [[hertogdom Bretagne|Bretagne]].
* [[15 november|15]] - Columbus maakt schriftelijk melding van een vreemd gebruik onder de Indianen: ze stoppen gedroogde kruiden in een opgerold papier, steken dat in brand en inhaleren de rook van [[tabak]].
* [[7 november|7]] - De [[Ensisheim-meteoriet]] valt neer in de [[Elzas]].
* [[16 november|16]] - In de Elzasser [[Heerlijkheid Ensisheim]] wordt de inslag waargenomen van een 135 kg. zware [[chondriet]]. De landsheer [[Keizer Maximiliaan II|Maximiliaan II van Habsburg]] laat de meteoriet ophangen in de kerk, omdat het immers een hemellichaam betreft.
* [[15 november|15]] - [[Christoffel Columbus|Columbus]] vermeldt in zijn scheepsjournaal als eerste Europeaan het roken van [[tabak]].


;december
;december
* [[6 december|6]] [[Christoffel Columbus]] komt voor het eerst aan op het eiland [[Hispaniola]], in het gebied waar tegenwoordig de stad [[Port-de-Paix (stad)|Port-de-Paix]] ligt. Hij noemt het gebied Valparaíso.
* [[6 december|6]] - [[Christoffel Columbus|Columbus]] komt aan op het eiland [[Hispaniola]], in het gebied waar tegenwoordig de stad [[Port-de-Paix (stad)|Port-de-Paix]] ligt.
* [[24 december|24]] - [[Christoffel Columbus|Columbus]]' vlaggenschip, de ''[[Santa María (schip, 1482)|Santa María]]'', lijdt schipbreuk op [[Hispaniola]]. Hij sticht [[La Navidad]], de eerste Europese nederzetting in Amerika sinds de Vikingen.


;zonder datum
;zonder datum
* [[Opstand van het Kaas- en Broodvolk|Opstand van het 'Kaas-en broodvolk']] in [[West-Friesland (historische regio)|West-Friesland]] en [[Kennemerland]]. Plundering van het [[Ruïne van Brederode|Slot Brederode]].
* Het geslacht Van Brederode neemt [[Huis ter Kleef]] in leen (tot 1568).
* [[Karel van Gelre]] wordt na vijf jaar vrijgekocht uit gevangenschap en gehuldigd als [[Hertog van Gelre]].
* [[Karel van Gelre]] wordt na vijf jaar vrijgekocht uit gevangenschap en gehuldigd als [[Hertog van Gelre]].
* [[Martin Behaim]] maakt de ''[[Erdapfel]]'', de oudste bewaard gebleven [[globe]].
* [[Stadsbrand van Middelburg (1492)|Stadsbrand van Middelburg]]: Grote delen van de stad [[Middelburg (Zeeland)|Middelburg]] gaan in vlammen op.
* Stichting van het [[klooster van de Grauwzusters (Lo)|klooster van de Grauwzusters]] in [[Lo (Lo-Reninge)|Lo]].


== Beeldende kunst ==
== Beeldende kunst ==
<gallery>
<gallery>
Bestand:Michelangelo, battaglia dei centauri, casa buonarroti.jpg|''Strijd van de centauren'', Michelangelo Buonarroti (1492)
Bestand:Michelangelo, battaglia dei centauri, casa buonarroti.jpg|[[Michelangelo Buonarroti|Michelangelo]]: ''[[Strijd van de centauren]]''
Bestand:Santo Spirito, sagrestia, crocifisso di michelangelo 04.JPG|[[Michelangelo Buonarroti|Michelangelo]]: ''[[Crucifix (Michelangelo)|Crucifix]]''
Bestand:Sandro Botticelli 016.jpg|[[Sandro Botticelli]]: ''[[Bewening van de dode Christus]]''
Bestand:Cima da Conegliano - Madonna in trono col Bambino fra angeli e santi.jpg|[[Giovanni Battista Cima]]: ''Madonna getroond met engelen en heiligen''
Bestand:Ghirlandaio Christ in Heaven with Four Saints and a Donor.jpg|[[Domenico Ghirlandaio]]: ''Christus in de hemel met vier heiligen''
Bestand:Durer-Castle-Innsbruck.jpg|[[Albrecht Dürer]]: ''Kasteel van Innsbrück''
Bestand:1492 Mantegna Die Auferstehung Christi Galleria dell’Accademia Carrara (Bergamo) anagoria.jpg|[[Andrea Mantegna]]: ''De opstanding van Christus''
</gallery>
</gallery>


== Bouwkunst ==
== Opvolging ==
* [[graafschap Alençon|Alençon]] en [[Perche]] - [[René van Alençon|René]] opgevolgd door zijn zoon [[Karel IV van Alençon|Karel IV]]
* [[Florentijnse Republiek|Florence]] - [[Lorenzo I de' Medici]] opgevolgd door zijn zoon [[Piero II de' Medici]]
* [[hertogdom Gelre|Gelre]] - regentes [[Catharina van Egmont]] opgevolgd door haar neef [[Karel van Gelre]]
* [[grootvorstendom Litouwen|Litouwen]] - [[Casimir IV van Polen]] opgevolgd door zijn zoon [[Alexander van Polen|Alexander]]
* [[Maronitisch patriarch]] - [[Jozef II van Hadath]] opgevolgd door [[Simeon III van Hadath]]
* [[Nassau-Weilburg]] - [[Filips II van Nassau-Weilburg|Filips II]] opgevolgd door zijn kleinzoon [[Lodewijk I van Nassau-Weilburg|Lodewijk I]]
* [[hertogdom Oels|Oels]] - [[Koenraad X de Witte]] opgevolgd door [[Hendrik van Podiebrad]]
* [[graafschap Oost-Friesland|Oost-Friesland]] - [[Onno I]] opgevolgd door zijn broer [[Edzard I]]
* [[paus]] ([[11 augustus]]) - [[Innocentius VIII]] opgevolgd door [[Rodrigo Borgia]] als Alexander VI
* [[koninkrijk Polen (1385-1569)|Polen]] - [[Casimir IV]] opgevolgd door zijn zoon [[Jan I Albrecht]]
* [[Songhairijk|Songhai]] - [[Sonni Ali Ber]] opgevolgd door [[Sunni Baru]]

== Afbeeldingen ==
<gallery>
<gallery>
Bestand:Rodrigo de Triana en Sevilla.jpg|[[Rodrigo de Triana]] ziet land op Columbus' expeditie
Bestand:Zum Ritter Schaffhausen.jpg|''Haus zum Ritter'' Schaffhausen (1492)
Bestand:Kolumbus-Santa-Maria.jpg|''[[Santa María (schip, 1482)|Santa María]]'' (replica)
Bestand:Behaims Erdapfel-edit-DenisBarthel.jpg|De [[Erdapfel]] van [[Martin Behaim]]
Bestand:Alhambra Decree.jpg|[[Verdrijvingsedict]]
Bestand:Barend Wijnveld - Anno 1492. Het Kaas- en Broodvolk te Haarlem - SA 5012 - Amsterdam Museum.jpg|[[Opstand van het kaas- en broodvolk]] in [[Haarlem]]
Bestand:Mont Aiguille vu de Ruthière.jpg|[[Mont Aiguille]]
Bestand:Santa Maria delle Grazie Milano 07-08-2007.JPG|[[Milaan (stad)|Milaan]], [[Santa Maria delle Grazie (Milaan)|Santa Maria delle Grazie]], gebouwd 1492
Bestand:Waterpoort Sneek 07c2.JPG|[[Waterpoort (Sneek)|Waterpoort]], [[Sneek (stad)|Sneek]], gebouwd ca. 1492
Bestand:Basilica Sancti Petri 45.jpg|graf van [[Innocentius VIII]]
Bestand:Nagrobek Kazimierza Jagiellończyka 03.jpg|grafmonument van [[Casimir IV]]
Bestand:Charles Orlando, Dauphin of France, in 1494.jpg|[[Charles-Orland]], dauphin van Frankrijk
Bestand:Lorenzo death mask.jpg|dodenmasker van [[Lorenzo de' Medici]]
Bestand:Nuremberg chronicles f 257r 2.jpg|[[Ensisheim-meteoriet]] in de [[Kroniek van Neurenberg]]
</gallery>
</gallery>


== Geboren ==
== Geboren ==
* [[4 maart]] - [[Francesco de Layolle]], Italiaans componist
;april
* [[26 april|26]] - [[Filips I van Nassau-Wiesbaden]], graaf van Nassau-Wiesbaden-Idstein (overleden [[1558]])
* [[21 maart]] - [[Johan II van Palts-Simmern]], Duits edelman
* [[11 april]] - [[Margaretha van Valois (1492-1549)|Margaretha van Valois]], Frans prinses, echtgenote van Hendrik II van Navarra
;september
* [[12 september|12]] - [[Lorenzo II de' Medici]]
* [[20 april]] - [[Pietro Aretino]], Italiaans schrijver
* [[26 april]] - [[Filips I van Nassau-Wiesbaden]], Duits edelman
* [[2 juli]] - [[Elizabeth Tudor (1492)|Elizabeth Tudor]], Engels prinses
* [[1 augustus]] - [[Wolfgang van Anhalt]], Duits edelman
* [[4 september]] - [[Reinoud III van Brederode]], Nederlands staatsman
* [[12 september]] - [[Lorenzo II de' Medici]], heer van Florence
* [[10 oktober]] - [[Charles-Orland]], dauphin van Frankrijk
* [[30 oktober]] - [[Anne van Alençon]], Frans edelvrouw
* [[Herman Lethmaet]], Hollands theoloog
* [[Anna van Pommeren]], Duits edelvrouw
* [[Michelangelo Anselmi]], Italiaans schilder (jaartal bij benadering)
* [[Nicolaus Archius]], Italiaans dichter en humanist (jaartal bij benadering)
* [[Frans van Brunswijk-Wolfenbüttel]], Duits prelaat (jaartal bij benadering)


== Overleden ==
== Overleden ==
* [[14 februari]] - [[William Berkeley]] (~65), Engels edelman
;maart
* [[19 maart|19]] - [[Filips II van Nassau-Weilburg]] (74), graaf van Nassau-Weilburg
* [[19 maart]] - [[Filips II van Nassau-Weilburg]] (74), Duits edelman
* [[8 april]] - [[Lorenzo de' Medici]] (43), heer van Florence
;april
* [[8 april|8]] - [[Lorenzo de Medici]] (43), heerser van Florence (Firenze)
* [[7 juni]] - [[Casimir IV]] (64), grootvorst van Litouwen (1440-1492) en koning van Polen (1447-1492)
* [[8 juni]] - [[Elizabeth Woodville]] (55), echtgenote van Eduard IV van Engeland
;juli
* [[25 juli|25]] - [[Paus Innocentius VIII]] (60), ([[paus]] van 1484 tot 1492)
* [[16 juni]] - [[Jan van Coppenolle]] (~57), Vlaams opstandelingenleider
* [[25 juli]] - [[Innocentius VIII]] (~60), paus (1484-1492)
;november
* [[30 juli]] - [[Jacob Donche]], Vlaams politicus
* [[6 november|6]] - [[Antoine Busnois]] (62 ?), een [[Franco-Vlaamse School|Nederlands polyfonist]] en dichter in de vroege Renaissance
* [[24 november|24]] - [[Lodewijk van Gruuthuse]] (65)
* [[14 september]] - [[Geldolf van der Noot]] (77), Brabants jurist
* [[18 september]] - [[Adolf van Kleef-Ravenstein]] (67), Bourgondisch staatsman
* [[21 september]] - [[Koenraad X de Witte]], Silezisch edelman
* [[12 oktober]] - [[Piero della Francesca]] (~80), Italiaans schilder
* [[1 november]] - [[René van Alençon]] (~38), Frans edelman
* 1 november - [[Beltrán de la Cueva]] (~49), Castiliaans staatsman
* [[6 november]] - [[Antoine Busnois]] (~62), Vlaams componist
* [[24 november]] - [[Lodewijk van Gruuthuse]] (~70), Vlaams staatsman
* [[Hendrik IV van Gemen]] (~74), Duits edelman
* [[Jaume Huguet]] (~80), Aragonees schilder
* [[Gheraert Leeu]], Nederlands drukker
* [[Manduchai de Wijze]], Mongools staatsvrouw
* [[Gerhard VI van Mansfeld]], Duits edelman
* [[Jan VII van Renesse]] (~80), Hollands edelman
* [[Erik van Schaumburg]] (~72), Duits edelman
* [[Sonni Ali Ber]], keizer van Songhai (1468-1492)
* [[Blind Harry]], Schots dichter (jaartal bij benadering)

== Trivia ==
* De televisieserie ''[[Borgia (televisieserie)|Borgia]]'' begint in 1492
* Het computerspel ''[[Sid Meier's Colonization (computerspel)|Sid Meier's Colonization]]'' en het daarvan afgeleide [[FreeCol]] beginnen bij de ontdekking van [[Amerika (werelddelen)|Amerika]] in 1492
* Ook het spel ''[[American Conquest]]'' begint in 1492 bij de ontdekking van Amerika
* [[Haast Onthoofde Henk]] uit de [[Wereld van Harry Potter|Harry Potter]]-verhalen is (bijna) onthoofd op 31 oktober 1492.


{{Commonscat|1492}}
{{Commonscat|1492}}


[[Categorie:Jaar]]
[[Categorie:Jaar]]
[[Categorie:1490-1499| ]]
[[Categorie:1490-1499| 1492]]

Huidige versie van 27 okt 2024 om 14:17

Christopher Columbus landt op Guanahaní
Zie 1492 (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van 1492.
1492
Eeuwen: 14e eeuw · 15e eeuw · 16e eeuw
Decennia: 1480-1489 · 1490-1499 · 1500-1509
Jaren: << · < · 1491 · 1492 · 1493 · > · >>
Jaartelling in verschillende culturen
Ab urbe condita: 2245 MMCCXLV
Armeense jaartelling: 941 – 942
ԹՎ ՋԽԱ – ՋԽԲ
Chinese jaartelling: 4188 – 4189
戊亥 – 己子
Christelijke jaartelling: 1492 MCDXCII
Ethiopische jaartelling: 1484 – 1485
Hebreeuwse jaartelling: 5252 – 5253
Hindoekalenders:
- Vikram Samvat 1547 – 1548
- Shaka Samvat 1414 – 1415
- Kali yuga 4593 – 4594
Iraanse jaartelling: 870 – 871
۸۷۰ – ۸۷۱
Islamitische jaartelling: 897 – 898
٨٩٨ – ٨٩٧
Maçonnieke jaartelling: 5491 – 5492
Juliaanse kalender van 1492

Het jaar 1492 is het 92e jaar in de 15e eeuw volgens de christelijke jaartelling.

Gebeurtenissen

[bewerken | brontekst bewerken]
januari
maart
mei
juni
juli
augustus
oktober
november
december
zonder datum

Beeldende kunst

[bewerken | brontekst bewerken]

Opvolging

[bewerken | brontekst bewerken]

Afbeeldingen

[bewerken | brontekst bewerken]

Geboren

[bewerken | brontekst bewerken]

Overleden

[bewerken | brontekst bewerken]

Trivia

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie 1492 van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=1492&oldid=68302656"