Frankriek: Ünnerscheed twischen de Verschonen

Versionsgeschichte interaktiv durchsuchen

← Gah to den vörigen Ünnerscheed Gah to den tokamen Ünnerscheed →

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt

Inline

Version vun 22:12, 7. Jun. 2024

Disse Artikel is man blots en Stubben. Du kannst Wikipedia helpen un em verbetern.


(Flagg)	(Wapen)

Wahlspröök: Liberté, Égalité, Fraternité
(plattdüütsch Freeheid, Gliekheid, Bröderlikheid)

Natschonalhymne: La Marseillaise

Hööftstadt

Paris
FRA, 250 {{{BGR}}}° {{{BMIN}}}′ {{{NS}}}, {{{LGR}}}° {{{LMIN}}}′

Gröttste Stadt Paris

Amtsspraak Franzöösch

Regeren
Präsident semipräsidentielle Republik
Emmanuel Macron

Grött
• Allens
• Water (%) 632733.9 km²
? %

Inwahnertall
• 2024 afschätzt
• Inwahnerdicht 68.373.433
/km²

Geldsoort Euro^[1] (EUR)

BBP

3,0 Billionen USD $ (2022)

47.747 USD $ je Kopp

Tietzoon UTC+1 MEZ (UTC)

Internet-TLD .fr, .bzh, .re, .wf, .yt, .pm, .paris un .alsace

ISO 3166 FR, FRA, 250

Vörwahl +33

Frankriek (franzöösch France [fʁɑ̃ːs]), amtlich Franzöösche Republik (franzöösch la République française [ʁe.py.ˈblik fʁɑ̃.ˈsɛz]) is, sied dat 1958 de fievte franzöösche Republik gründ worde, ene konstitutschschonelle Republik un een Einheidstaat med enen semipräsidentschellen Systeem. Frankriek liggt to’n groten Deel in Westeuropa, het man vele Överseegeben in Süüdamerika, in’n indischen Ozeaan, Atlantik un Pazifik. De europääsch Deel van Frankriek geit vun de Middellannsche See bit to de Engelschen Kanal, van’n Rhien bit to de Atlantik, heet wegen de Form ook „Sösseck“ un hett 8 Naverstaten: Belgien, Luxemborg, Düütschland, de Swiez, Italien, Monaco, Andorra un Spanien. In den Överseegebeden het Frankriek ook Grenzen med Brunsilgen, Surinam un med Sint Maarten, enen Land binnen den Königriek vun de Nedderlannen.

Frankriek is na Flach dat grootste un na Inwoner (achter Düütschland) dat tweedgrootste Land in de Europääsche Union. Frankriek hett (na Russland un de Ukraine) de dardgrootste Flach in Europa.

Paris is de Hööftstadt un de Amtsprake is sied 1539 Franzöösch. Den 1. Januar 2024 leven rund 68,4 Millionen Minschen in Frankriek.

De Franzöösche Republik verklaart in hör Verfatung, dat se undeelbar, laizistisch, demokraatsch un sotschaal is^[2]. De Grundsatz is: „Regerung van de Lüüd dör de Lüüd un för de Lüüd“. Frankriek is de sövengrootste Wertschop op de Welt^[3]. Levensstandard un Bildungsgrad gellen as hoog. As meist besöökt Land op de Welt kümt rund 83 Millionenuutlandsch Touristen dat Jahr na Frankriek.

Naam

Frankriek un de franzöösche Name France kümt van den germaanschen Franken, de een Riek in den tovöör gallischen Deel van den daalgaan Röömschen Riek grünnen. De „Franken“ kümt weder uut oorgermaansche * frankon, wat Piek oder Speer heet oder na een anner Versöök dat Woord to verklören „friege Männer“ heet.

France kümt dat eerste in’n 11. Jaarhunderd in ooldfranzöschen Texten up, to’n Bispeel in den Rolandsleed, enen Epos över den Helden Roland.

De Bewoners van den Land heet „Franzosen“ un „Franzööschen“ oder„ Französinnen“. Up Platt givt dat man ook den oolden Uutdruck„ Franschmann/Franzmann“ oder een„ Franschen/Franzen“ för de Mannslüde un „Fransche“ för de Fruunlüde.^[4]

Geografie

Allgemeen

Dat Kuntrei van Frankriek is 632.733,9 km² groot. Dat „franzöösk Moderland“ in Europa (France métropolitaine) hett een Flach van 543.939,9 km². Frankriek hett de Form van een Sösseck.

As een van de grootsten Lannen Europas hett Frankriek vööl verscheden Landskupps. Frankriek is vör all van Felden of Höchten prentje. In’n Süden un an de Grenz to de Iberischen Halveiland is dat Land bargerg. Höfftbargen sünd de Pyrenäen in’n Südwest. Anner Bargen sünd de Vogesen, de Jura un de Alpen. De hoogste Bargen Frankrieks is de 4810 Meter hoog Mont Blanc in den Alpen; He schall oft ok as hoogster Bargen van Europa betekent.

Frankriek hett Küsten in’n Süden to’n Middellannsche See, in’n West un Noorden to’n Atlantik, to’n Engelschen Kanal un to de Noordsee. Frankriek grenzt in’n Süden an Spanien un Andorra, in’n Nourden un in’n Oosten an Belgien, Luxemborg, Düütschland, de Swiez un Italien sowo in’n Südoosten an Monaco. Bovendeem grenzt Frankriek dör dat Översee-Département Franzöösk-Guayana an de Lanner Surinam un Brasilien un dör dat Överseekuntrei Saint-Martin an dat autonoom Land Sint Maarten van de Nedderlannen.

Kuntreien

Frankriek is in 18 Kuntreien unnerdeelt, daarvan befinnen sük 13 in Europa, un 5 sünd franzöösk Överseekuntreien – Franzöösk-Guayana, Guadeloupe, Martinique, Mayotte und Réunion. Bit to de 31. Dezember 2015 weren de europääsch Delen van Frankriek in 22 Kuntreien unnerdeelt.

Steden

De Kuntrei um Paris (franzöösk région parisienne) liggt in de Kuntrei Île-de-France un hett mehr as twalv Millionen Inwahners. De Grootrumen um Lyon (Métropole de Lyon), Marseille, Toulouse, Bordeaux un Lille hebb mehr as een Million Inwahners.

Di elv grootsten Steden Frankieks mit tominnst 200.000 Inwahners
Rang	Stadt	Inwahners Stadt (1. Januar 2018)^[5]	Inwahners Grootruum (1. Januar 2018)^[6]
1.	Paris	2.175.601	12.569.000
2.	Marseille	868.277	1.756.000
3.	Lyon	518.635	2.311.000
4.	Toulouse	486.828	1.345.000
5.	Nizza (Nice)	341.032	1.006.000
6.	Nantes	314.138	962.000
7.	Montpellier	290.053	608.000
8.	Straßborg	284.677	786.000
9.	Bordeaux	257.068	1.233.000
10.	Lille	233.098	1.188.000
11.	Rennes	217.728	727.000

Naturschuulrebeet

Frankriek hett Naturschuulrebeet verscheden Aarden. Dat sünd

negen Nationalparks mit een Flach van sowat 4,5 Millionen Hektar,
negen Meernaturparks,
54 regionaal Naturparks mit een Flach van mehr as 9 Millionen Hektar un
een Vöölheid van Schutzzonen, wo Naturreservats (réserve naturelle), Natura-2000-Rebeten de EU un Biosphärenreservate van de UNESCO.

Bevölkerung

Spraken

→ Kiek ook bi: Spraken in Frankriek

Amtsspraak is Franzöösch un de Spraak, de meest alle in’n Land spreekt. Se is sied 1992 offitschell „la langue de la République“ (plattdüütsch de Sprake van de Republik). Frankriek is dat franschsprakige land med den tweedmeesten Sperkers, up den eersten Platz liggt de Demokraatsche Republik Kongo.^[7] In de Organisation internationale de la francophonie (Frankphonie) wakrt Frankriek med franschsprakigen Länner tohope un versöcht Franzöösche weltwied wedder meer Belang to geven.

De Académie française, up dat Jaar 1634 trorüggeet, is ene Organisatschoon, de för de fransche Sprake Stütt givt un versöcht sunnerlik engelsche Leenwöör buten de fransche Sprake to hoolden.^[8]^[9]^[10]

Dat gifft bannig vele Dialekten in Frankriek. In de Süden, na de Middellannsche See hen, warrt ok Okzitaansch prot, wat en romaansch Spraak is. In de Bretagne snackt se ok Bretoonsch, wat en keltisch Spraak is. In’t Elsass snackt se Elsässerditsch, wat en hoochdüütschen Dialekt is un vun welke Lüüd to’n Nederalemannisch rekent warrt. Up dat Eiland Korsika word Koors’sch snackt, un heel in d’ Südwesten leven de Basken, de Basksch snacken. In d’ Noordoosten bi de Stadt Dünkerk, nett an d’ Grenz to Belgien, leven Flamen, de en nedderlandsch Dialekt proten. Frankriek bedrivt ene aktive Spraakpolitik för dat Franzöösche, wat de Regionaal- un Minnerheidenspraken in den Land schaad.^[11] Na Bernard Cerquiglini (1999) givt dat in Frankriek noch 75 anner Spraken, de Regionaalspraken, Spraken van Migranten un Dialekte uut den franzööschen Överseeterritorien tohoop tellt.^[12] De Regionalspraken sind kene Amtsspraken, de Artikel 75-1 in de fransche Verfatung achtet de Spraken bloot as een Arv, dat to Frankriek höört.

Historie

In Frankriek hett dat bis to de Franzöösche Revolutschoon jümmers ne Monarkie geben. Nadem 1870 de Republikaners de Bobenhand kregen hett, gifft dat nu eene Republik in Frankriek. Siet 1958 hett de Präsident vun Frankriek de böberste exekutive Gewalt.

Staat

De Verfaten is demokraatsch un heft en Präsident. Dat Land is vunwegen de Verwaltung updeelt in 26 Regionen un 100 Départements.

Nawiesen

↑ CFP-Franc(deelwiese in Översee)
↑ Constitution du 4 octobre 1958. (gouv.fr [afropen an’n 11. Mai 2021]).
↑ World Economic Outlook Database October 2019. Afropen an’n 11. Mai 2021.
↑ Frantse, WWb: Digitale Uutgave in’n Wöördebooknett van den Trier Center for Digital Humanities, afropen den , In: Westfälisches Wörterbuch (WWb) 2, bearbeed van , Kolumn 850. Heruutgeven van de Kommission für Mundart- und Namenforschung van den Landschaftsverband Westfalen-Lippe. Kiel/Hamborg: Wachholtz Verlag . ISBN 978-3-529-04610-0 (hoogdüütsch) Frantsōse, WWb: Digitale Uutgave in’n Wöördebooknett van den Trier Center for Digital Humanities, afropen den 07.06.2024, In: Westfälisches Wörterbuch (WWb) 2, bearbeed van , Kolumn 850. Heruutgeven van de Kommission für Mundart- und Namenforschung van den Landschaftsverband Westfalen-Lippe. Kiel/Hamborg: Wachholtz Verlag . ISBN 978-3-529-04610-0 (hoogdüütsch)
↑ Insee − Institut national de la statistique et des études économiques | Insee. Afropen an’n 11. Mai 2021.
↑ Entre 2011 et 2016, les grandes aires urbaines portent la croissance démographique française - Insee Focus - 138. Afropen an’n 11. Mai 2021.
↑ Zitat-Fehler: Ungülligen Tag <ref>; is keen Text för Refs mit den Naam OIF 2009 angeven.
↑ La communication institutionnelle en langue française | Académie française. Afropen an’n 7. Juni 2024.
↑ Pourquoi s’inquiéter du franglais ? 16. Februar 2022, afropen an’n 7. Juni 2024 (franzöösch).
↑ L'Académie française dénonce la dérive anglophone des collectivités. 3. September 2022, afropen an’n 7. Juni 2024 (franzöösch).
↑ [https://www.axl.cefan.ulaval.ca/europe/france-2politik_francais.htm France: 2) politique linguistique du fran�ais.] Afropen an’n 7. Juni 2024.
↑ Langue française et langues de France. 22. Mai 2024, afropen an’n 7. Juni 2024 (fr-FR).

Länner in Europa

Staten in de NATO

[1] CFP-Franc(deelwiese in Översee)

[2] Constitution du 4 octobre 1958. (gouv.fr [afropen an’n 11. Mai 2021]).

[3] World Economic Outlook Database October 2019. Afropen an’n 11. Mai 2021.

[4] Frantse, WWb: Digitale Uutgave in’n Wöördebooknett van den Trier Center for Digital Humanities, afropen den , In: Westfälisches Wörterbuch (WWb) 2, bearbeed van , Kolumn 850. Heruutgeven van de Kommission für Mundart- und Namenforschung van den Landschaftsverband Westfalen-Lippe. Kiel/Hamborg: Wachholtz Verlag . ISBN 978-3-529-04610-0 (hoogdüütsch) Frantsōse, WWb: Digitale Uutgave in’n Wöördebooknett van den Trier Center for Digital Humanities, afropen den 07.06.2024, In: Westfälisches Wörterbuch (WWb) 2, bearbeed van , Kolumn 850. Heruutgeven van de Kommission für Mundart- und Namenforschung van den Landschaftsverband Westfalen-Lippe. Kiel/Hamborg: Wachholtz Verlag . ISBN 978-3-529-04610-0 (hoogdüütsch)

[5] Insee − Institut national de la statistique et des études économiques | Insee. Afropen an’n 11. Mai 2021.

[6] Entre 2011 et 2016, les grandes aires urbaines portent la croissance démographique française - Insee Focus - 138. Afropen an’n 11. Mai 2021.

[OIF_2009-7] Zitat-Fehler: Ungülligen Tag <ref>; is keen Text för Refs mit den Naam OIF 2009 angeven.

[8] La communication institutionnelle en langue française | Académie française. Afropen an’n 7. Juni 2024.

[9] Pourquoi s’inquiéter du franglais ? 16. Februar 2022, afropen an’n 7. Juni 2024 (franzöösch).

[10] L'Académie française dénonce la dérive anglophone des collectivités. 3. September 2022, afropen an’n 7. Juni 2024 (franzöösch).

[11] [https://www.axl.cefan.ulaval.ca/europe/france-2politik_francais.htm France: 2) politique linguistique du fran�ais.] Afropen an’n 7. Juni 2024.

[12] Langue française et langues de France. 22. Mai 2024, afropen an’n 7. Juni 2024 (fr-FR).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

@@ Reeg 26: / Reeg 26: @@
 |UNAFHÄNGIGKEIT_TYP       =
 |UNAFHÄNGIGKEIT           =
-|GELDSOORT                = Euro<ref>[[CFP-Franc]] <small>(deelwiese in Översee)</ref>
+|GELDSOORT                = [[Euro]]<ref>[[CFP-Franc]](deelwiese in Översee)</ref>
 |GELDSOORT_SYMBOL         = €
 |GELDSOORT_AFK            = EUR