Pennevoegel

Argyreus hyperbius

De pennevoegel of vlinder is n veural overdag vliegend insekt in de orde van de schubvleugeligen (Lepidoptera), waor pennevoegels en motten bie heuren. Disse orde beheurt tot de klasse insekten en is nao de ordes kevers (Coleoptera), vliegen en knutten (Diptera), en vliesvleugeligen (Hymenoptera) de grootste orde: der bin inmiddels zo'n 160.000 verschillende soorten beschreven.

Pennevoegels worren volgens de gebrukelike biologiese systematiek oenderverdeeld in achtereenvolgens families, geslachten en soorten. De belangriekste oenderscheiende kenmarken bin t kleurenpatroen en de vleugelaoring, mar oek de larven (riepsen) van veul soorten bin goed te oenderscheien.

Pennevoegels hen n tong die uuterold kan worren, en wort in t Latien oek wel n proboscis eneumd. Pennevoegels kommen veur op alle werelddelen behalve op Antarktika.

Nedersaksies

Pennevoegel is n ouwe Putterse benaming veur vlinder. De naam pennevoegel komt niet meer zo vaak veur; t dier wort meestentieds n vlinder of vliender eneumd.

Mit pennevoegel en verwante namen worren in t Nedersaksies meestentieds de kleurige dagvliegers bedoeld die hoening zugen, en niet de motten, waor namen veur bestaon zo as t Drentse mot(vlinder). De naam oele en variasies daorvan worren zowel gebruukt veur pennevoegels as veur motten.

t Platduuts hef veur de kleurige dagvliegers namen as Bottervagels (uutespreuken as: bottervaogels), Botterlickers en Pannvögel. Nachtvlinders heten in t Platduuts Uhlen of (as ze in de kleraozie zitten) Motten.

Achterhooks: zömmervöggel vleender pannevluggel Drèents: penoele pennevogel oel, oelegie(n) oelewapper (ZOV, ZWZ) vlinder Graafschopper Platt: Pannvögel Grunnegs: bottervlaig / buttervlaig bottervogel / buttervogel vlinder roepschieter (veural veur koolwitjen) Sallaans: pen(ne)vogel, pellevogel (Dalsen) bottervliege (Hardenbarg; verolderd) bottervogel (Heldern) oel(e), oelke uulke, uulken, uultie vlinder Stellingwarfs: vlinder, vlinter pennevoegel pennevleugel penule

Tweants: bwattervoegel (t Vjenne) kapelle, kepelle (Riesn, Deepn en Nijverdal) meivoggel pen(ne)vogel (Soasel) zommervogel (Deankaamp) zönvoggel (Tubbargn) zandvlege (Ambt Dealdn) vlinde (Almelo) oel(e), oelke (ok flapper-) uulke, uulken, uultie vlinder, vleender schillemom spanvoggel Urkers: pinnevoegel Veluws: vlinder vliender (Armelo, Hoevelaken, Waopenvelde) kepelle (Apeldoorne) panneveugel (Barreveld) pennevogel (Barreveld) pennevoegel (Putten, Barreveld) pinneveugelsje (Barreveld) spännevogel (Attem, Elburg) spannevogel (Apeldoorne, Heerde, Oldebroek)

Van 1974-1979 bestung t Nedersaksiese literaere tiedschrift De Pennevogel.

Sitaot

Gien spannevogels binne wie.
Wie floddert wel et licht integen,
mär elke dag beginne wie,
a'w' ons verhef, in 't zwoar besef,
dä'w' veur die dag un opdrach kregen.
Wie zuuk noa d'oorzaak en de rèèn
van ons bestoan, al blif et roan,
al wolle wie, wat ons betreft,
wel geerne spannevogels wèèn....

Eerste strofe van Spannevogel deur de Veluwse schriever Hermen Bomhof (1919-1988)

Soorten

Entomologen veranderen regelmaotig van mening over t krekte antal families. t Antal leit in de orde van 130 families.

Nederland en België

• Acrolepiidae
• Adelidae - langsprietmotten
• Agonoxenidae
• Alucitidae - weiervlinders
• Arctiidae - beervlinders
• Batrachedridae
• Bedelliidae
• Blastobasidae
• Bombycidae
• Bucculatricidae
• Choreutidae
• Coleophoridae - kokermotten
• Cosmopterigidae
• Cossidae - houtboorders
• Crambidae - gresmotten
• Douglasiidae
• Drepanidae - eenstartjes
• Elachistidae - gresmineermotten
• Endromidae - evlamde vlinders
• Epermeniidae
• Eriocraniidae
• Ethmiidae
• Gelechiidae - tastermotten
• Geometridae - spanners
• Glyphipterigidae
• Gracillariidae - mineermotten
• Heliodinidae
• Heliozelidae
• Hepialidae - wortelboorders
• Hesperiidae - dikkopjes
• Incurvariidae
• Lasiocampidae - spinners
• Lemoniidae
• Limacodidae - slekriepsvlinders
• Lycaenidae - blauwtjes en vuurvlinders
• Lymantriidae - donsvlinders
• Lyonetiidae
• Lypusidae
• Micropterigidae - oermotten
• Momphidae
• Nepticulidae - dwaargmineermotten
• Noctuidae - ulen
• Nolidae - springstartjes
• Notodontidae - tandvlinders
• Nymphalidae - schoelappers, paorelmoervlinders en zandoogjes
• Oecophoridae
• Opostegidae
• Pantheidae - donsulen
• Papilionidae - pages
• Pieridae - witjes
• Plutellidae - koolmotten
• Prodoxidae
• Psychidae - zakriepsvlinders
• Pterophoridae - vedermotten
• Pyralidae - lichtmotten
• Roeslerstammiidae
• Saturniidae - nachtpauwogen
• Schreckensteiniidae
• Scythrididae
• Sesiidae - wespvlinders
• Sphingidae - pielstarten
• Thyrididae
• Tineidae - echte motten
• Tischeriidae
• Tortricidae - bladrollers
• Yponomeutidae - stippelmotten of spinselmotten
• Ypsolophidae
• Zygaenidae - sunt-jansvlinders

De rest van de wereld

• Acanthopteroctetidae
• Acraeidae
• Anthelidae
• Megalopygidae
• Rionidae
• Uraniidae - uraniavlinders

Op-eheven families of oenbekende staotus

• Amphisbatidae
• Autostichidae
• Chimabachidae
• Danaidae - wort noen tot de Nymphalidae erekend.
• Depressariidae
• Heliconiidae - Passiebloemvlinders - wort noen tot de Nymphalidae erekend.
• Ithomiidae - wort noen tot de Nymphalidae erekend.
• Satyridae - Zandoogjes en erebia's - heuren noen bie de Nymphalidae
• Stathmopodidae
• Thyatiridae - heuren noen bie de Drepanidae
• Morphidae - wort noen tot de Nymphalidae erekend.

Uutgaonde verwiezingen

Commons: Pennevoegel - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Putten, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.