Мургаш: Разлика помеѓу преработките
| [проверена преработка] | [проверена преработка] |
Избришана содржина Додадена содржина
с →top: Преместување на инфокутијата над воведниот пасус |
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 |
||
| (Не се прикажани 16 меѓувремени преработки од 5 корисници) | |||
| Ред 1: | Ред 1: | ||
{{Инфокутија за село во Република Македонија |
{{Инфокутија за село во Република Македонија |
||
| име = Мургаш |
|||
| слика= |
|||
| |
| слика = Поглед на Мургаш 2.jpg |
||
| големина на слика = 300п |
|||
| регион= |
|||
| опис = Воздушен поглед на селото Мургаш |
|||
| општина=[[Општина Куманово|Куманово]] |
|||
| општина = {{општинскигрб|Општина Куманово}} |
|||
| население=63 |
|||
| регион = {{грб|Североисточен Регион}} |
|||
| поштенски број= |
|||
| област = [[Овче Поле]] |
|||
| надморска височина= |
|||
| население = 11 |
|||
| географска широчина=42° 4' 19" сев. ш. |
|||
| година = 2021 |
|||
| географска должина=21° 53' 57" ист. д. |
|||
| поштенски број = 1304 |
|||
| повикувачки број = 031 |
|||
| надморска височина = 500-620 |
|||
| lat_dir=N | lat_deg=42 | lat_min=4 | lat_sec=19 |
| lat_dir=N | lat_deg=42 | lat_min=4 | lat_sec=19 |
||
| lon_dir=E | lon_deg=21 | lon_min=53 | lon_sec=57 |
| lon_dir=E | lon_deg=21 | lon_min=53 | lon_sec=57 |
||
| слава = |
|||
| мрежно место= |
|||
| мрежно место = |
|||
| карта = Мургаш во Општина Куманово.svg |
|||
| карта = Мургаш во Општина Куманово.svg |
|||
}} |
}} |
||
'''Мургаш''' — село во [[Општина Куманово]], во околината на градот [[Куманово]]. |
'''Мургаш''' — село во [[Општина Куманово]], во областа [[Овче Поле]], во околината на градот [[Куманово]]. |
||
== |
== Географија и местоположба == |
||
[[Податотека:Поглед на Мургаш.jpg|мини|300п|лево|Воздушен поглед на селото]] |
|||
== Историja == |
|||
Во османлиските даночни регистри на немуслиманското население од Вилает Кратово од 1618-1619 година селото е забележано, дека Мургап има 36 ханета (домаќинства).<ref>Турски извори за българската история, т. VII, София 1986, стр. 255.</ref> |
|||
Селото се наоѓа во источниот дел на територијата на [[Општина Куманово]], во средното сливно подрачје на [[Крива Река]], од нејзината десна страна.<ref name="енциклопедија">{{наведена книга|last=Панов|first=Митко|title=Енциклопедија на селата во Република Македонија: географски, демографски, и аграрни обележја|year=1998|publisher=Патрија|location=Скопје|pages=203}}</ref> Селото е ридско, чии куќи се издигаат на надморска височина од 500 до 620 метри. Од градот Куманово, селото е оддалечено 24 километри.<ref name="енциклопедија" /> |
|||
До селото води земјен пат, кој се исклучува од [[Регионален пат 1204|регионалниот пат 1204]] во близина на селото [[Скачковце]]. |
|||
Куќите на ова село се наоѓаат на висорамнина висока околу 550 метри. Висорамнина се простира западно од Мургаш, додека на исток се издигнува гребен висок околу 855 метри. Околни села се [[Косматац]], [[Довезенце]] и [[Кутлибег]]. Во минатото, водата за пиење се добивала од извори и од бунари. Во селото и во атарот постојат слаби извори, кои се соѕидани во чешми, како Старо Село, Стара Чешма, Витанова Чешма, Милево Кладенче, Црвена Нива, Клисура, Ѓунци, Пешева Чешма, Два Бреста и Млака.<ref name=":0">{{Наведена книга|title=Кумановска област|last= Трифуноски|first=Јован|publisher=САНУ|year=1974|isbn=|location=[[Скопје]]|pages=170-172}}</ref> |
|||
Месностите во атарот на селото ги носат следниве имиња: Било, Степанова Чука, Липац, Кула, Старо Градиште, Илиица, Спасевица, Чука, Врањак, Стари Лозја, Смрк, Средни Дел, Длагче, Поле, Стари Гњила, Грбавица, Грамада и Штрбовац.<ref name=":0" /> |
|||
Мургаш има разбиен тип, а некои маала се наречени по родовите како Јовчевско, Пауновско, Марчевско, Банковско и други.<ref name=":0" /> |
|||
== Историја == |
|||
[[Податотека:Стара куќа во Мургаш.jpg|мини|300п|десно|Стара куќа во селото]] |
|||
Возвишението Старо Градиште се наоѓа надвор од селото и за него мештаните кажуваат дека имало ѕидишта и дека постои нешто како манастир. Меѓутоа, денешните мештани таму не вршат никаков обичај или обред.<ref name=":0" /> |
|||
Мургаш зазема погодно земјиште за стопанство, поради што во него живееле влашки сточари.<ref name=":0" /> |
|||
Традицијата наведува дека денешните села Мургаш и Довезенце биле доста стари населби, основани од двајца браќа. Од основачот на Мургаш има околу 60 домаќинства.<ref name=":0" /> |
|||
На месноста Старо Село во денешното Марчевско Маало некогаш биле куќите на сите стари селски родови, но тоа село било мало (10-20 куќи). Подоцна, ова било напуштено и биле основани денешните бројни маала. Таму се наоѓаат камен крст и бунар.<ref name=":0" /> |
|||
Во османлиските даночни регистри на немуслиманското население од Вилает Кратово од 1618-1619 година селото е забележано, дека Мургаш има 36 домаќинства.<ref>Турски извори за българската история, т. VII, София 1986, стр. 255.</ref> |
|||
== Стопанство == |
== Стопанство == |
||
Атарот на селото зафаќа простор од 10,9 км<sup>2</sup>, при што преовладуваат обработливите површини со површина од 517 [[хектар]]и, на пасиштата отпаѓаат 514 хектари, а на шумите само 12 хектари.<ref name="енциклопедија" /> |
|||
== Демографија == |
|||
Според статистиката на [[Васил К’нчов|Васил К'нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика|Македониja, Етнографиja и статистика]]“) од 1900 година, во Мургаш живееле 362 жители, сите [[Македонци]].<ref name=":02">[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_28.htm Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 215.]</ref> |
|||
Во основа, селото има полјоделско-сточарска функција.<ref name="енциклопедија" /> |
|||
Според секретарот на бугарската егзархија [[Димитар Мишев]], („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во 1905 година во Мургаш имало 48 [[Македонци]], егзархисти и 416 егзархисти.<ref name=":0">Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 126-127.</ref> |
|||
За време на отоманскиот период, селото главно било раатско, а само малку земја била чифлиг-сахибијска.<ref name=":0" /> |
|||
Според пописот од 2002 година, селото имало население од 63 жители, сите [[Македонци]].<ref>[http://www.stat.gov.mk/publikacii/knigaX.pdf Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X]</ref> |
|||
== Население == |
|||
На табелата е прикажан бројот на населението во сите пописни години:<ref>Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година). [http://makstat.stat.gov.mk/PXWeb/pxweb/mk/MakStat/MakStat__Popisi__PopisNaNaselenie__PopisiNaseleniMesta/Popis_nm_1948_2002_NasPoEtnPrip_mk.px/?rxid=b7539b0f-f64f-46b7-b99d-a34d7ae55646 База на податоци МАКСтат]. Државен завод за статистика.</ref> |
|||
{| class="wikitable" |
|||
!Година |
|||
!1900 |
|||
!1905 |
|||
!1948 |
|||
!1953 |
|||
!1961 |
|||
!1971 |
|||
!1981 |
|||
!1991 |
|||
!1994 |
|||
!2002 |
|||
|- |
|||
|'''Население''' |
|||
|362<ref name=":02" /> |
|||
|416<ref name=":0" /> |
|||
|561 |
|||
|614 |
|||
|546 |
|||
|455 |
|||
|246 |
|||
|94 |
|||
|87 |
|||
|63 |
|||
|} |
|||
{{Население низ историјата |
|||
| cols = 2 |
|||
| graph-pos = bottom |
|||
|1948|561 |
|||
|1953|614 |
|||
|1961|546 |
|||
|1971|455 |
|||
|1981|246 |
|||
|1991|94 |
|||
|1994|87 |
|||
|2002|63 |
|||
|2021|11 |
|||
}} |
|||
Според статистиката на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика|Македонија, Етнографија и статистика]]“) од 1900 година, во Мургаш живееле 362 жители, сите [[Македонци]].<ref name=":2">[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_27.htm Кънчов, В. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, с. 215]</ref> Според егзархискиот секретар [[Димитар Мишев]], („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во 1905 година во Мургаш имало 416 [[Македонци]], под врховенството на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]].<ref name=":1">D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р. 126-127.</ref> |
|||
Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на [[Кралство Југославија|Кралството Југославија]] од 1931 година, селото имало 450 [[Македонци]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://maps.mapywig.org/m/German_maps/series/200K_Volkstumskarte_Jugoslawien/VKJug_Bl_36_40-42_KRIVA_PALANKA_1941.jpg|title=200K Volkstumskarte Jugoslawien}}</ref> |
|||
Од Мургаш се иселил значителен број од неговото население, па така селото во 1961 година броело 546 жители, а во 1994 година само 87 жители, од кои 84 биле Македонци, а тројца жители Срби.<ref name="енциклопедија" /> |
|||
Според пописот од 2002 година, во селото Мургаш живееле 63 жители, сите [[Македонци]].<ref name="попис">{{нмс|url=http://www.stat.gov.mk/Publikacii/knigaX.pdf|title=Попис на Македонија |date=2002|publisher=Завод за статистика на Македонија|accessdate=1 јануари 2024}}</ref> |
|||
Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 11 жители, од кои 8 [[Македонци]] и 3 лица без податоци.<ref>{{Попис2021белешка}}</ref> |
|||
{{Пописи|362|416|561|614|546|455|246|94|87|63|11}} |
|||
=== Родови === |
=== Родови === |
||
Мургаш е македонско село. |
|||
Мургаш е македонско село.<ref name=":0" /> |
|||
Според истражувањата од 1972 година, родови во селото се: |
Според истражувањата од 1972 година, родови во селото се: |
||
* '''Староседелци:''' ''Јовчевци (10 к.), Пауновци (10 к.), Долномалци или Манојловци (10 к.), Банковци (7 к.), Бачевци (6 к.), Пешевци (6 к.) и Петревци (4 к.) |
* '''Староседелци:''' ''Јовчевци'' (10 к.), ''Пауновци'' (10 к.), ''Долномалци'' или ''Манојловци'' (10 к.), ''Банковци'' (7 к.), ''Бачевци'' (6 к.), ''Пешевци'' (6 к.) и ''Петревци'' (4 к.). Се зборува дека сите наведени родови потекнуваат од ист предок, кој порано живееле во месноста Старо Село. |
||
* '''Доселеници:''' ''Марчевци (14 к.) и Котливарци (4 к.) |
* '''Доселеници:''' ''Марчевци'' (14 к.) и ''Котливарци'' (4 к.), доселени се, но не знаат од каде; ''Дошлаци'' (4 к.), доселени се од некое село во околината на [[Врање]]. Од споменатото место на старина се иселиле тројца браќа. Еден од браќата дошол во Мургаш, вториот се иселил во селото [[Градиште (Кумановско)|Градиште]] (таму 9 к.), а третиот во селото [[Кучкарево]] (4 к.). Нивното иселување од околината на [[Врање]] се случило во периодот 1810-1840 година. |
||
=== Иселеништво === |
|||
Стари иселеници има во одредени кумановски села, како што се ''Мургашанци'' (10 к.) во [[Шупљи Камен]], ''Пајковци'' (3 к.) во [[Скачковце]], ''Николчевци'' (3 к.) во [[Бељаковце]], ''Манојловци'' (3 к.) во [[Кучкарево]], ''Гушљеви'' (3 к.) во [[Зубовце (Кумановско)|Зубовце]], ''Мургашанци'' (2 к.) во [[Довезенце]], ''Поповци'' (1 к.) во [[Јачинце]], ''Урошеви'' (1 к.) во [[Доброшане]], ''Сандеви'' (1 к.) во [[Габреш]] и ''Кузе'' (1 к.) во [[Колицко]]. А во поново време иселеништвото се одвивало во градовите [[Куманово]] и [[Скопје]].<ref name=":0" /> |
|||
== Општествени установи == |
== Општествени установи == |
||
* Поранешно основно училиште |
|||
== Самоуправа и политика == |
== Самоуправа и политика == |
||
Кон крајот на {{римски|19}} век, Мургаш било село во [[Кумановска каза|Кумановската каза]] на [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]]. |
|||
Селото влегува во рамките на [[Општина Куманово]], која била променета со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било дел од некогашната [[Општина Клечевце]]. |
|||
Во периодот од 1962 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Куманово. Селото припаѓало на некогашната општина Клечевце во периодот од 1955 до 1962 година. |
|||
Во периодот 1952-1955, селото било во рамките на тогашната Општина Клечевце, во која покрај селото Мургаш, се наоѓале и селата Бељаковце, Довезенце, Зубовце, Јачинце, Клечевце, Косматац и Новоселани. Во периодот 1950-1952 година селото било дел од некогашната Општина Довезенце, во која влегувале селата Бељаковце, Довезенце, Јачинце и Мургаш. |
|||
=== Избирачко место === |
|||
Во селото постои избирачкото место бр. 1150 според [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]], сместено во просториите на основното училиште.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mojotizbor.mk/arhiva/parlamentarni-izbori-2011/9-uncategorised/194-opisi-na-izbiracki-mesto.html|title=Описи на ИМ|last=|first=|date=|work=|archive-url=https://web.archive.org/web/20230817210325/https://mojotizbor.mk/arhiva/parlamentarni-izbori-2011/9-uncategorised/194-opisi-na-izbiracki-mesto.html|archive-date=2023-08-17|dead-url=|accessdate=3 ноември 2019|url-status=dead}}</ref> |
|||
На [[Локални избори во Македонија (2021)|локалните избори во 2021 година]], на ова избирачко место биле запишани вкупно 18 гласачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rezultati2021lokalni1krug.sec.mk/mk/mayr/r/45-1405|last=|first=|date=|work=|archive-url=https://web.archive.org/web/20240101201513/https://rezultati2021lokalni1krug.sec.mk/mk/mayr/r/45-1405|archive-date=2024-01-01|dead-url=|accessdate=1 јануари 2024|title=архивска копија|url-status=dead}}</ref> |
|||
== Културни и природни знаменитости == |
== Културни и природни знаменитости == |
||
;Археолошки наоѓалишта |
|||
;Археолошки наоѓалишта<ref name="АрхеоКарта">{{АрхеоКарта|216}}</ref> |
|||
* [[Витанова Башта (Мургаш)|Витанова Башта]] — средновековна црква и некропола |
|||
* [[Витанова Башта (Мургаш)|Витанова Башта]] — средновековна црква и некропола; |
|||
* [[Грамади (Мургаш)|Грамади - Мургашки Лозја]] — населба од римското време |
|||
* [[Грамади (Мургаш)|Грамади - Мургашки Лозја]] — населба од римското време; и |
|||
* [[Кула (Мургаш)|Кула]] — градиште од римското време. |
|||
;Цркви<ref name="верски објекти">{{наведена книга|last=Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски|title=Карта на верски објекти во Македонија|editor=Валентина Божиновска|publisher=Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи|location=Менора - Скопје|date=2011|isbn=978-608-65143-2-7}}</ref> |
|||
* [[Црква „Св. Петка“ - Мургаш|Црква „Св. Петка“]] — главна селска црква; и |
|||
* [[Црква „Св. Илија“ - Мургаш|Црква „Св. Илија“]] — манастирска црква. |
|||
;Манастири |
|||
* [[Мургашки манастир]] — манастир во јужниот дел од селото |
|||
;Споменици |
|||
* Спомен-плоча за НОБ на селска чешма |
|||
<gallery mode="packed" heights="150px"> |
|||
Податотека:Црква „Св. Петка“ - Мургаш.jpg|Главната селска црква „Св. Петка“ |
|||
Податотека:Црква „Св. Илија“ - Мургаш 4.jpg|Манастирската црква „Св. Илија“ |
|||
Податотека:Murgaška češma.jpg|Спомен-плочата на селската чешма |
|||
Податотека:Мургашки манастир.jpg|Поглед на манастирот |
|||
</gallery> |
|||
== Редовни настани == |
== Редовни настани == |
||
;Селски слави<ref name=":0" /> |
|||
== Личности == |
|||
* [[Велигден]] — главна селска слава |
|||
* [[Спасовден]] — селска слава |
|||
Мештаните во минатото имале занимлив обичај, кога празнувале секој четврток помеѓу Велигден и Духовден и тогаш не работеле во полето. Истото ова како обичај го има и во селото [[Димонце]]. |
|||
== Култура и спорт == |
|||
== Личности == |
|||
;Родени во или по потекло од Мургаш |
|||
== Иселеништво == |
|||
* [[Славе Стојчевски]] (1925-1944) — македонски партизан |
|||
Стари иселеници има во одредени кумановски села. А во поново време иселеништвото се одвивало во градовите Куманово и Скопје.<ref name=":1" /> |
|||
<!--== Култура и спорт ==--> |
|||
== Поврзано == |
|||
* [[Општина Куманово]] |
|||
* [[Куманово]] |
|||
* [[Овче Поле]] |
|||
== Наводи == |
== Наводи == |
||
{{наводи}} |
{{наводи|2}} |
||
== Надворешни врски == |
== Надворешни врски == |
||
{{Ризница-ред|Murgaš}} |
|||
{{рвр-авто}} |
|||
{{Македонија-гео-никулец}} |
|||
{{Општина Куманово}} |
{{Општина Куманово}} |
||
[[Категорија:Мургаш| ]] |
|||
[[Категорија:Села во Македонија]] |
[[Категорија:Села во Македонија]] |
||
[[Категорија:Кумановски села]] |
[[Категорија:Кумановски села]] |
||
Последна преработка од 12:09, 20 јуни 2024
| Мургаш | |
Воздушен поглед на селото Мургаш | |
  Мургаш Местоположба на Мургаш во Македонија
Мургаш на карта
| |
| Координати 42°4′19″N 21°53′57″E / 42.07194° СГШ; 21.89917° ИГД | |
| Регион |  Североисточен
|
| Општина |  Куманово
|
| Област | Овче Поле |
| Население | 11 жит. (поп. 2021)[1]
|
| Пошт. бр. | 1304 |
| Повик. бр. | 031 |
| Шифра на КО | 17065 |
| Надм. вис. | 500-620 м |
|
Мургаш на општинската карта  Атарот на Мургаш во рамките на општината | |
 Мургаш на Ризницата
| |
Мургаш — село во Општина Куманово, во областа Овче Поле, во околината на градот Куманово.
Географија и местоположба
[уреди | уреди извор]
Селото се наоѓа во источниот дел на територијата на Општина Куманово, во средното сливно подрачје на Крива Река, од нејзината десна страна.[2] Селото е ридско, чии куќи се издигаат на надморска височина од 500 до 620 метри. Од градот Куманово, селото е оддалечено 24 километри.[2]
До селото води земјен пат, кој се исклучува од регионалниот пат 1204 во близина на селото Скачковце.
Куќите на ова село се наоѓаат на висорамнина висока околу 550 метри. Висорамнина се простира западно од Мургаш, додека на исток се издигнува гребен висок околу 855 метри. Околни села се Косматац, Довезенце и Кутлибег. Во минатото, водата за пиење се добивала од извори и од бунари. Во селото и во атарот постојат слаби извори, кои се соѕидани во чешми, како Старо Село, Стара Чешма, Витанова Чешма, Милево Кладенче, Црвена Нива, Клисура, Ѓунци, Пешева Чешма, Два Бреста и Млака.[3]
Месностите во атарот на селото ги носат следниве имиња: Било, Степанова Чука, Липац, Кула, Старо Градиште, Илиица, Спасевица, Чука, Врањак, Стари Лозја, Смрк, Средни Дел, Длагче, Поле, Стари Гњила, Грбавица, Грамада и Штрбовац.[3]
Мургаш има разбиен тип, а некои маала се наречени по родовите како Јовчевско, Пауновско, Марчевско, Банковско и други.[3]
Историја
[уреди | уреди извор]
Возвишението Старо Градиште се наоѓа надвор од селото и за него мештаните кажуваат дека имало ѕидишта и дека постои нешто како манастир. Меѓутоа, денешните мештани таму не вршат никаков обичај или обред.[3]
Мургаш зазема погодно земјиште за стопанство, поради што во него живееле влашки сточари.[3]
Традицијата наведува дека денешните села Мургаш и Довезенце биле доста стари населби, основани од двајца браќа. Од основачот на Мургаш има околу 60 домаќинства.[3]
На месноста Старо Село во денешното Марчевско Маало некогаш биле куќите на сите стари селски родови, но тоа село било мало (10-20 куќи). Подоцна, ова било напуштено и биле основани денешните бројни маала. Таму се наоѓаат камен крст и бунар.[3]
Во османлиските даночни регистри на немуслиманското население од Вилает Кратово од 1618-1619 година селото е забележано, дека Мургаш има 36 домаќинства.[4]
Стопанство
[уреди | уреди извор]Атарот на селото зафаќа простор од 10,9 км2, при што преовладуваат обработливите површини со површина од 517 хектари, на пасиштата отпаѓаат 514 хектари, а на шумите само 12 хектари.[2]
Во основа, селото има полјоделско-сточарска функција.[2]
За време на отоманскиот период, селото главно било раатско, а само малку земја била чифлиг-сахибијска.[3]
Население
[уреди | уреди извор]
|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Мургаш живееле 362 жители, сите Македонци.[5] Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Мургаш имало 416 Македонци, под врховенството на Бугарската егзархија.[6]
Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 450 Македонци.[7]
Од Мургаш се иселил значителен број од неговото население, па така селото во 1961 година броело 546 жители, а во 1994 година само 87 жители, од кои 84 биле Македонци, а тројца жители Срби.[2]
Според пописот од 2002 година, во селото Мургаш живееле 63 жители, сите Македонци.[8]
Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 11 жители, од кои 8 Македонци и 3 лица без податоци.[9]
Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:
| Година | 1900 | 1905 | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 | 2002 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 362 | 416 | 561 | 614 | 546 | 455 | 246 | 94 | 87 | 63 | 11 |
- Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[10]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[11]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[12]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[13]
Родови
[уреди | уреди извор]Мургаш е македонско село.[3]
Според истражувањата од 1972 година, родови во селото се:
- Староседелци: Јовчевци (10 к.), Пауновци (10 к.), Долномалци или Манојловци (10 к.), Банковци (7 к.), Бачевци (6 к.), Пешевци (6 к.) и Петревци (4 к.). Се зборува дека сите наведени родови потекнуваат од ист предок, кој порано живееле во месноста Старо Село.
- Доселеници: Марчевци (14 к.) и Котливарци (4 к.), доселени се, но не знаат од каде; Дошлаци (4 к.), доселени се од некое село во околината на Врање. Од споменатото место на старина се иселиле тројца браќа. Еден од браќата дошол во Мургаш, вториот се иселил во селото Градиште (таму 9 к.), а третиот во селото Кучкарево (4 к.). Нивното иселување од околината на Врање се случило во периодот 1810-1840 година.
Иселеништво
[уреди | уреди извор]Стари иселеници има во одредени кумановски села, како што се Мургашанци (10 к.) во Шупљи Камен, Пајковци (3 к.) во Скачковце, Николчевци (3 к.) во Бељаковце, Манојловци (3 к.) во Кучкарево, Гушљеви (3 к.) во Зубовце, Мургашанци (2 к.) во Довезенце, Поповци (1 к.) во Јачинце, Урошеви (1 к.) во Доброшане, Сандеви (1 к.) во Габреш и Кузе (1 к.) во Колицко. А во поново време иселеништвото се одвивало во градовите Куманово и Скопје.[3]
Општествени установи
[уреди | уреди извор]- Поранешно основно училиште
Самоуправа и политика
[уреди | уреди извор]Кон крајот на XIX век, Мургаш било село во Кумановската каза на Отоманското Царство.
Селото влегува во рамките на Општина Куманово, која била променета со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото било дел од некогашната Општина Клечевце.
Во периодот од 1962 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Куманово. Селото припаѓало на некогашната општина Клечевце во периодот од 1955 до 1962 година.
Во периодот 1952-1955, селото било во рамките на тогашната Општина Клечевце, во која покрај селото Мургаш, се наоѓале и селата Бељаковце, Довезенце, Зубовце, Јачинце, Клечевце, Косматац и Новоселани. Во периодот 1950-1952 година селото било дел од некогашната Општина Довезенце, во која влегувале селата Бељаковце, Довезенце, Јачинце и Мургаш.
Избирачко место
[уреди | уреди извор]Во селото постои избирачкото место бр. 1150 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на основното училиште.[14]
На локалните избори во 2021 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 18 гласачи.[15]
Културни и природни знаменитости
[уреди | уреди извор]- Археолошки наоѓалишта[16]
- Витанова Башта — средновековна црква и некропола;
- Грамади - Мургашки Лозја — населба од римското време; и
- Кула — градиште од римското време.
- Цркви[17]
- Црква „Св. Петка“ — главна селска црква; и
- Црква „Св. Илија“ — манастирска црква.
- Манастири
- Мургашки манастир — манастир во јужниот дел од селото
- Споменици
- Спомен-плоча за НОБ на селска чешма
-
Главната селска црква „Св. Петка“ -
Манастирската црква „Св. Илија“ -
Спомен-плочата на селската чешма -
Поглед на манастирот
Редовни настани
[уреди | уреди извор]- Селски слави[3]
Мештаните во минатото имале занимлив обичај, кога празнувале секој четврток помеѓу Велигден и Духовден и тогаш не работеле во полето. Истото ова како обичај го има и во селото Димонце.
Личности
[уреди | уреди извор]- Родени во или по потекло од Мургаш
- Славе Стојчевски (1925-1944) — македонски партизан
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија: географски, демографски, и аграрни обележја. Скопје: Патрија. стр. 203.
- ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 Трифуноски, Јован (1974). Кумановска област. Скопје: САНУ. стр. 170–172.
- ↑ Турски извори за българската история, т. VII, София 1986, стр. 255.
- ↑ Кънчов, В. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, с. 215
- ↑ D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р. 126-127.
- ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
- ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 1 јануари 2024.
- ↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
- ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
- ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
- ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
- ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
- ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
- ↑ „архивска копија“. Архивирано од изворникот на 2024-01-01. Посетено на 1 јануари 2024.
- ↑ Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 216. ISBN 9989-649-28-6.
- ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]
| |||||||||||||||||||||||||
