şekir

Binêre herwiha: şe kir

Kurmancî

Bilêvkirin

IPA^(kilîd): /ʃɛˈkɪɾ/
Kîtekirin: şe·kir

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	şekir	şekir
Îzafe	şekira	şekirên
Çemandî	şekirê	şekiran
Nîşandera çemandî	wê şekirê	wan şekiran
Bangkirin	şekirê	şekirino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	şekirek	şekirin
Îzafe	şekireke	şekirine
Çemandî	şekirekê	şekirinan

Zayenda nêr a binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	şekir	şekir
Îzafe	şekirê	şekirên
Çemandî	şekirî	şekiran
Nîşandera çemandî	wî şekirî	wan şekiran
Bangkirin	şekiro	şekirino
Zayenda nêr a nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	şekirek	şekirin
Îzafe	şekirekî	şekirine
Çemandî	şekirekî	şekirinan

şekir li hin deveran nêr û li hinan jî mê, k-ya nerm

qend, maddeyê şîrînkirinê
(maddeyê ku bi taybetî çay û qehwe pê tên şîrînkirin.)
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
şekirok, şîrînahî, konfet, kanfêt, xwarinên şîrîn
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)
(mecazî) her tiştê şîrîn
- (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Herwiha

şeker
şekr

Bi alfabeyên din

kurdî-erebî: شه‌کر‎
kurdî-krîlî: шәкьр

Ji wêjeya klasîk

Derdê te ye dil ji ber diêşit
Şîrîn te kire şekir li Perwîz
Ferhad ji rengê eskê xwînrîz — (Ehmedê Xanî, Mem û Zîn, ~1692)

Cûnên şekirê

şekira gir
şekira hûr
şekira kab

Jê

Gotinên pêşiyan

Şam şekir e, welat jê şîrîntir e.

Etîmolojî

Hevreha soranî شه‌کر‎ (şekir), farisî شکر‎ (şeker), belûçî شکل‎‎ (şekkel), pehlewî 𐭱𐭪𐭥‎ / 𐫢𐫞𐫡‎ (şeker), ji sanskrîtî शर्करा (śárkarā), ji proto-hindûewropî *ḱorkeh- (xîz, qûm, berikên hûr).

Peyva tirkî şeker, siryanî ܫܟܪ‎ (şekker) û erebî سكر‎ (sukker) ji zimanekî îranî ne. Bi riya erebî peyv ketiye zimanên ewropî û pê re hemû dinyayê, bo nimûne fransî sucre, îngilîzî sugar, almanî Zucker, spanî azúcar (ji forma diyar ya erebî es-sukker).

Peyva rusî са́хар (sáxar) jî ji heman rehê sanskrîtî ye lê bi rêya yûnaniya kevn σάκχαρ (sákkhar) e.

Hevwateya wê qend jî ji sanskrîtî खण्ड (khaṇḍa) ye. Ji vî rehî herwiha îngilîzî candy (şekirok, şîrînahî).

Çavkanî:

Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
Mackenzie, D. N. (1971), A Concise Pahlavi Dictionary, London, New York, Toronto: Oxford University Press.
Nişanyan, Sevan: Çağdaş Türkçenin Etimolojisi [Etîmolojiya Tirkiya Niha] (bi tirkî)
The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010

Werger

Abxazî: ашьақар (āš̍ākār)
Adîgeyî: шъоущыгъу (ŝowš̍əġ°), шэкэр (šăkăr)
Afrîkansî: suiker → af
Albanî: sheqer → sq n
Almaniya jêrîn a navîn: sucker
Almanî: Zucker → de n
Elmanîşî: Zucker n
Altayiya başûrî: чикир (čikir), шикир (šikir)
Ambonezî-malezî: gula
Amharî: ሱካር (sukar)
Aragonî: zucre → an n, azúcar → an n
Arçî: чахар
Arîkara: kaʾít
Aromanî: zahari nt
Asamî: চুৰা (sura), চেনি (seni)
Assînîboyî: cąšmúyabi
Astûrî: zucre → ast n
Atong (Hindistan): chini
Avarî: чакар (čakar)
Azerî: şəkər → az, qənd → az
Baskî: azukre → eu
Başkîrî: шәкәр (šäkär)
Belarusî: цу́кар n (cúkar)
Belûçî: شکل‎ (šakkal), شکر‎ (šakkar)
Bengalî: চিনি → bn (cini), শর্করা → bn (śôrkra)
Biatah bidayuhî: guraa
Bîkoliya naverast: asukar
Boleyî: sukur
Bretonî: sukr → br n
Bruneyî: gula
Bugî: golla
Bulgarî: за́хар → bg m (záhar)
Burmayî: သကြား → my (sa.kra:)
Buryatî: саахар (saaxar), шэхэр (šexer)
Caddoyî: habeh'tsu wid'dish
Cingphoyî: jum dwi, jum dui
Çeçenî: шекар (šekar)
Çekî: cukr → cs n
Çerokî: ᎧᎵᏎᏥ (kalisetsi)
Çeyenî: vé'keemahpe
Çîçewayî: shuga
Çînî:
Kantonî: 糖 (tong⁴)

Dunganî: тон (ton)

Ganî: 糖

Hakkayî: 糖 (thông)

Jinî: 糖

Mandarînî: 糖 → zh

Min beî: 糖

Min dongî: 糖 (tòng)

Minnanî: 糖 → zh-min-nan (thn̂g)

Wuyî: 糖

Xiangî: 糖
Çuvaşî: сахӑр (sahăr)
Dakotayî: chąhą́pi
Danmarkî: sukker → da nt
Daurî: sateng
Divehî: ހަކުރު‎ → dv (hakuru)
Dongşîangî: tan
Endonezyayî: gula → id, sakar → id
Erebî: سُكَّر‎ → ar n (sukkar)
Erebiya misrî: سكر‎ n (súkkar)

Erebiya kendavî: شكر‎ n (shákar)

Erebiya iraqî: شكر‎ n (shákar)

Erebiya hîcazî: سُكَّر‎ n (sukkar)

Erebiya başûrê şamê: سُكَّر‎ n (súkkar)
Ermenî: շաքար → hy (šakʻar)
Erzayî: сахор (saxor)
Esperantoyî: sukero → eo
Estonî: suhkur → et
Evenkî: сахар (sahar), хахар (hahar)
Farisiya navîn: [skrîpt hewce ye]tneg (škl /šakar/)
Farisî: شَکَر‎ → fa (šakar), شَکَّر‎ → fa (šakkar), شِکَر‎ → fa (šekar), بورَه‎ → fa (bôra)
Ferî: sukur nt
Fîjî: suka
Fînî: sokeri → fi
Fransî: sucre → fr n
Fransiya kevn: çucre
Friyolî: zucar
Frîsiya saterlandî: Sukker n
Frîsî: sûker g
Gaelîka skotî: siùcar n
Gagawzî: şeker
Galîsî: azucre → gl n
Gamîlaraayî: dhuga
Gujaratî: સાકર (sākar), ખાંડ → gu (khā̃ḍ)
Gurcî: შაქარი → ka (šakari)
Guwaranî: eiratã → gn, asuka
Haîtî: sik
Hawayî: kōpaʻa
Hawsayî: sukari → ha
Hindî: चीनी → hi m (cīnī), शर्करा → hi m (śarkarā), शक्कर → hi m (śakkar), मिसरी → hi m (misrī)
Hmongî: qab zib
Holendî: suiker → nl n
Hoyî: cini
Hunsrikî: Zucker n
Îbanî: gula
Îbranî: סוכר / סֻכָּר‎ → he n (sukár)
Îdoyî: sukro → io
Îlokanoyî: asukar
Îngilîzî: sugar → en
Înterlîngua: sucro
Înuîtî: ᓱᑲᒃ
Înupîakî: avu
Îrlendî: siúcra
Îrlendiya navîn: siúcra
Îstriyotî: soûcaro n
Îtalî: zucchero → it n
Îzlendî: sykur → is n
Japonî: 砂糖 → ja (さとう, satō)
Javayî: gula → jv, gendhis → jv
Kabardî: фошыгъу (fošəġ°)
Kalmîkî: шикр (şikr)
Kannadayî: ಸಕ್ಕರೆ → kn (sakkare)
Karaçay-balkarî: шекер
Karakalpakî: qant
Karelî: zouheri
Katalanî: sucre → ca n
Kayingangî: asuka
Keçwayî: misk'i
Kirgizî: шекер → ky (şeker), кант → ky (kant)
Kîngalî: සීනි → si (sīni), ශර්කරා (śarkarā)
Kînyarwandayî: isukari 9
Samî:
Samiya înarî: sukkâr
Kîrîbatî: tioka
Komî-permyakî: сакар (sakar)
Konkanî: साक्कर (sākkar)
Koreyî: 설탕 → ko (seoltang), 사탕 → ko (satang)
Kornî: sugra n
Korsîkayî: zuccheru → co n, zuccaru → co n
Krî: ᓲᑳᐤ (sookaaw)
Kumikî: шекер (şeker)
Ladînoyî: asúkuar m
Lakotayî: čhaŋháŋpi
Latgalî: cukrys n
Latînî: saccharum nt
Latviyayî: cukurs → lv n
Lawsî: ນ້ຳຕານ → lo (nam tān)
Lezgînî: шекер (šeker)
Lingalayî: sukáli 9a
Lîgûrî: sûccao n
Lîmbûrgî: sókker → li n
Lîtwanî: cukrus → lt n
Lombardî: zuccher n
Lueyî: ᦒᦱᧂᧉ (thaang²), ᦀᦾᧉ (˙ʼoay²)
Luksembûrgî: Zocker → lb n
Makasarî: golla
Makedonî: шеќер n (šeḱer)
Malagasî: siramamy → mg
Malayalamî: പഞ്ചസ്സാര (pañcassāra)
Malezî: gula → ms, sakar
Maltayî: zokkor n
Mançûyî: ᡧᠠᡨᠠᠨ (šatan)
Mangghuerî: ber
Manksî: shugyr n
Mansakayî: asokar
Maorî: huka → mi
Maranaoyî: gola'
Maratî: साखर m (sākhar)
Marî:
Mariya rojhilatî: сакыр
Marşalî: juga
Matukarî: to
Mecarî: cukor → hu
Megrelî: შანქარი (šankari)
Melanauyiya navendî: gula
Mînangkabawî: gulo
Mokşayî: захар (zaxar)
Mongolî:
Kirîlî: чихэр → mn (čiher)

Mongolî: ᠰᠢᠬᠢᠷ (siqir)
Monî: သဂြာ (həkrɛ̀a)
Mongghul: [Peyv?]tneg
Nahwatliya klasîk: chiyancaca, Caxtīllān chiyancaca
Naromî: chucre n
Navajoyî: áshįįh łikan
Nawrûyî: ituga → na
Nedersaksî: Sucker → nds n, Ssucker, Zucker
Nepalî: सखर (sakhar), चिनी → ne (cinī)
Normandî: chucre
Norwecî:
Norweciya bokmålî: sukker → no nt

Norweciya nînorskî: sukker nt
Oksîtanî: sucre → oc n
Oriyayî: ଚିନି → or (cini)
Oromoyî: shukkaaraa, sukkaara
Osetî: сӕкӕр (sækær)
Osmanî: شكر‎ (şeker)
Oygurî: شېكەر‎ (shëker)
Ozbekî: shakar → uz, qand → uz
Palî: sakkharā m
Papyamentoyî: suku
Pawnî: rakiícuʾ
Peştûyî: شکره‎ → ps m (šakᶕra), بوره‎ → ps m (bura)
Piedmontîsî: sùcher n
Pîkardî: chuque
Plodîşî: Zocka n
Polonî: cukier → pl n
Portugalî: açúcar → pt n
Puncabiya rojavayî: شکر‎ → pnb
Puncabî: ਖੰਡ (khaṇḍ), ਸ਼ੱਕਰ → pa (śakkar), ਮਿਸ਼ਰੀ (miśrī)
Qazaxî: қант (qant), шекер (şeker)
Qiptî: ⲍⲁⲭⲣⲓ (zakhri)
Rohingyayî: siní
Romagnolî: ẓócar n
Romancî: zutger n
Romanyayî: zahăr → ro nt
Rusî: са́хар → ru n (sáxar)
Samiya skoltî: sukkâr, säähhar
Samoayî: suka → sm
Samogîtî: sokros n
Sanskrîtî: शर्करा → sa m (śarkarā)
Santalî: ᱪᱤᱱᱤ (cini)
Sardînî: tzùcaru n
Sebwanoyî: asukar
Sicîlî: zuccuru → scn n
Sindhî: کنڊ‎ → sd m (khanḏu)
Sirboxirwatî:
Kirîlî: шѐћер n

Latînî: šèćer → sh n
Siryaniya klasîk: ܫܟܪ‎ n (šekkar)
Skotî: succar
Slaviya rojavayî ya kevn: сахаръ n (saxarŭ)
Slovakî: cukor → sk n
Slovenî: sladkor → sl n
Somalî: sonkor → so m
Sorbî:
Sorbiya jêrîn: cukor n

Sorbiya jorîn: cokor n
Sotoyiya başûr: tswekere
Spanî: azúcar → es n an m
Sundanî: gula → su
Svanî: შაქარ (šakar)
Swabî: Zuggå
Swahîlî: sukari → sw
Swêdî: socker → sv nt
Şanî: ႀၵျႃ (xǎ kjǎa), သၵျႃး (sǎ kjáa), ၵိူဝ်ဝၢၼ် (kǒe wǎan)
Şonayî: shuga
Şorî: сакер (saker)
Tabasaranî: шекер (šeker)
Tacikî: шакар → tg (šakar), қанд → tg (qand)
Tagalogî: asukal → tl
Tahîtî: tihota
Tamîlî: சக்கரை → ta (cakkarai)
Taosî: kophà’ąsíne
Tausugî: sukal
Tayî: น้ำตาล → th
Tayî nüa: ᥐᥫᥝᥣᥢᥴ (kóewaan)
Telûgûyî: చెక్కర (cekkara), పంచదార → te (pañcadāra), చక్కెర → te (cakkera), శర్కర → te (śarkara), చీనీ (cīnī)
Teteriya krîmî: şeker
Teterî: шикәр → tt (şikär)
Tetûmî: masin-midar
Tigrînî: ሽኰር (šəkʷär)
Tillamookî: ch’ee-svn-tu
Tirkî: şeker → tr
Tirkmenî: şeker, gant
Tîbetî: ཀར (kar), ཁར (khar)
Tlingitî: shóogaa
Tokpisinî: suga
Tongî: suka
Toxarî B: śakkār
Tsongayî: chukela
Tswanayî: sukiri → tn
Tumbukayî: shuga
Tuvanî: чигир (çigir)
Udmurtî: сахар (saxar)
Unamî: shukël
Urdûyî: چِینی‎ m (cīnī), شَکَر‎ m (śakar), مِصْری‎ m (misrī)
Ûkraynî: цу́кор → uk n (cúkor)
Venîsî: sùcaro → vec n
Viyetnamî: đường → vi, chất đường
Volapûkî: jueg → vo, juegabetadajueg, betadajueg
Walonî: souke → wa n
Weylsî: siwgr → cy n
Xakasî: сахар (saxar)
Ximêrî: ស្ករ → km (skâr)
Xosayî: iswekile 9
Yakutî: саахар (saaxar)
Yidîşî: צוקער‎ → yi n (tsuker)
Yuguriya rojhilat: shkir
Yupîkiya navendî: caarralaq, saarralaq
Yûnanî: ζάχαρη → el m (záchari)
Kevn: σάκχαρ nt (sákkhar), σάκχαρις (sákkharis)
Zhuangî: dangz
Zuluyî: ushukela → zu 1a

Ev qismê Wergerê ji agahiyên naveroka vê guhertoya gotara wekhev a li ser Wîkîferhenga îngilîzî pêk tê.