çay

Kurmancî

Bilêvkirin

•  IPA^(kilîd): /t͡ʃʰɑːj/
• Kîtekirin: çay

Navdêr

Zayenda mê ya binavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çay	çay
Îzafe	çaya	çayên
Çemandî	çayê	çayan
Nîşandera çemandî	wê çayê	wan çayan
Bangkirin	çayê	çayino
Zayenda mê ya nebinavkirî
Rewş	Yekjimar	Pirjimar
Navkî	çayek	çayin
Îzafe	çayeke	çayine
Çemandî	çayekê	çayinan

Fincaneke çayê.

Riweka çayê.

çay mê, ç-ya req

1. deviyek anku teraşek e ku ji pelên wê vexwarinek tê çêkirin
   (Vexwarinek e ku bi ava kelandî tê çêkirin û rengê wê nêzîkî qehweyî ye):

   çaya tehl/bêşekir, çaya şîrîn, çaya zelal, çaya tarî, çaya germ, çaya sar

   fincaneke çayê, piyaleke çayê

   Were em çayekê vexwin.

   Hişyar be, çay germ e, bi xwe de nerêje!

   • "Di vê bêhnikê de çiqasî dixwest ku çaydanekî çayê vexwara û bi ser de tam qutiyeke tûtina Xursê bikişanda." — (Laleş Qaso: Sê şev û sê roj, roman 2002)

Bi alfabeyên din

• kurdî-erebî: چای‎
• kurdî-krîlî: ч'ай

Herwiha

• ça
• çayê (di hin devokan de wek forma neçemandî/netewandî jî)
• çey- (di hinek peyvên pêkhatî anku hevedudanî de, bo nimûne çeyxane)

Navê zanistî

• Navê zanistî yê riwekê: Camellia sinensis

Bikaranîn

• çay dem kirin
• çay îkram kirin, çay pêşkêş kirin
• çay kelandin
• çay tê kirin
• çay vexwarin

Jê

• çaya kesk
• çaya reş
• çaydan
• çaydank
• çaygêr
• çaygêrî
• çayî
• çayvan
• çayvanî
• çayvexwer
• çayxane
• çayxanevan
• çayxanevanî
• çayxwer
• tovça
• tovçay

Etîmolojî

Herwiha ça, hevreha soranî چای‎ (çay) û چا‎ (ça), zazakî çay û ça, farisî چای‎ (çay) û چا‎ (ça), tirkiya osmanî چای‎ (çay) û چا‎ (ça), tirkiya niha çay, siryanî ܟ݈ܐܝ‎ (çay), azerî çay, erebî شای‎ (şay), peştûyî چای‎ (çay), ûrdûyî چای‎ (çay) û چا‎ (ça), hindî चाय (çāy)û चा (çā), ermenî չայ (čʿay), gurcî ჩაი (čay), rusî чай (čay), bulgarî чай (čay), romanî ceai (/çay/), tirkmen(istan)î çaý, qazaxî шай (şay), ozbekî choy, albanî çaj (/çay/), çekî/kroatî/slovakî/slovenî čaj (/çay/), sirbî ча̏ј (/çay/), portugalî chá... hemû ji çînî 茶 (bilêvkirina çîniya mandarînî: /chá/: çay, ça) û 茶葉 (/cháyè/: pelên çayê).

Heman peyva çînî di çîniya minanî de bi eynî awayî tê nivîsîn lê wek /tê/ tê gotin. Ew serekaniya peyva bi wateya "çay, ça" ya piraniya zimanên Rojavaya Ewropayê ye, bo nimûne: îngilîzî tea, fransî thé, almanî Tee, spanî té, holendî thee, danmarkî/norwecî/swêdî te, fînlandî tee...

Çay ji Çînê li seranserî dinyayê belav bûye. Di rastiyê de teqrîben li tevahiya dinyayê peyveke ji heman peyva çînî wergirtî tê bikaranîn. Sebebê cudahiya peyvên rojhilatî û rojavayî ew e ku yên rojhilatî ji çîniya mandarînî lê yên rojavayî ji çîniya minanî hatine wergirtin.

Tevî ku bi giştî peyva bi wateya çay, ça di zimanên Rojavaya Ewropayê de wek "tea, thé, Tee..." be jî, vê dawiyê bi manaya hinek çayên taybet herwiha forma rojhilatî wek chai jî ketiye zimanên Rojavaya Ewropayê jî.

Çavkanî

• Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
• The World Atlas of Language Structures Online [1]
• Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010

Werger

• Abaknonî: simente
• Afrîkansî: tee → af nêr
• Ahtnayî: tsaey
• Albanî: çaj → sq nêr
• Almanî: Tee → de n
• Altayiya başûrî: чай (čay)
• Astûrî: te → ast nêr
• Bambarayî: lipton
• Baskî: te → eu
• Başkîrî: сәй (säy)
• Bretonî: te → br
• Bulgarî: чай → bg (čaj) nêr
• Çekî: čaj → cs
• Çînî: 茶 → zh (chá), 茶叶 → zh (cháyè)
• Çuvaşî: чей (čej)
• Danmarkî: te → da
• Dolganî: чаай
• Endonezyayî: teh → id
• Erebî: شاي‎ → ar (şay) nêr
• Esperantoyî: teo → eo
• Estonî: tee → et
• Farisî: چای‎ → fa (çay)
• Ferî: te
• Fînî: tee → fi
• Fransî: thé → fr
• Frîsî: tee nêr
• Gaelîka skotî: tì
• Gwiçinî: lìdii
• Hawayî: kī
• Hawsayî: shayi → ha
• Hindî: चाय → hi (chāya)
• Holendî: thee → nl
• Holîkaçukî: tsay
• Îdoyî: teo → io
• Îngilîzî: tea → en
• Înterlîngua: the → ia
• Înuîtî: ᑏ (tii)
• Îrlendî: tae → ga nêr
• Îtalî: tè → it nêr
• Îzlendî: te → is nêr
• Japonî: 茶 → ja (cha)
• Karaçay-balkarî: шай
• Katalanî: te → ca nêr
• Kirgizî: чай → ky (çay)
• Koreyî: 차 → ko (cha)
• Korsîkayî: tè
• Kotavayî: yelada, yela
• Kumikî: чай (çay)
• Latviyayî: tēja → lv mê
• Lîtwanî: arbata
• Luksembûrgî: Téi nêr
• Makedonî: чај (čaj) nêr
• Malagasî: dite → mg
• Malezî: teh → ms
• Maltayî: te
• Manksî: tey
• Mecarî: tea → hu
• Mohawkî: iekanerahtóhon
• Napolîtanî: ttè
• Nganasanî: чаи
• Nlûyî: teesi
• Nogayî: шай (şay)
• Norwecî: te → no
• Oksîtanî: tè → oc
• Papyamentoyî: té
• Polonî: herbata → pl
• Portugalî: chá → pt nêr
• Qazaxî: шай → kk (şai)
• Romanyayî: ceai → ro nêr
• Rusî: чай → ru (tchaï) nêr
• Samiya bakurî: deadja
• Sirananî: te
• Sirboxirwatî: čaj → sh nêr
• Sirboxirwatî: čaj → sh nêr
• Sirboxirwatî: чај nêr
• Slovakî: čaj → sk nêr
• Slovenî: čaj → sl nêr
• Sonxayî: attay
• Spanî: té → es nêr
• Swahîlî: chai → sw
• Swêdî: te → sv nêtar
• Şîngazîcayî: tshai
• Tagalogî: tsaá
• Tayî: ชา → th (chaa)
• Teteriya krîmî: çay
• Teterî: чәй → tt (çäy)
• Tetûmî: xà
• Tirkî: çay → tr
• Tirkmenî: çaý
• Tofalarî: шэй
• Tuvanî: шай (şay)
• Ûkraynî: чай → uk (tchaï) nêr
• Walonî: té → wa nêr
• Weylsî: te → cy nêr
• Xakasî: чай (çay)
• Yakutî: чэй (çey)
• Yûnanî: τσάι → el (tsái) nêtar
• Zuluyî: ilitiye → zu, itiye → zu

Hevok

çay

1. (devokî) çawa yî, tu çawa yî?
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Etîmolojî

ça (2) + y (yî)

Teteriya krîmî

Navdêr

çay

1. (vexwarin) çay
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Azerî

Navdêr

çay

1. (erdnîgarî) çem, ro, robar
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)

Çavkanî

Ev peyv ji wergerên çem hatiye çêkirin. Dibe ku tê de xeletiya wergerê hebe.^{[rûpelên din]}

Tirkî

Bilêvkirin

• Deng^ⓘ

Navdêr

çay

1. çay, ça
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)