ಷಡ್ವಿದಮಾರ್ಗಿನಿ
ಷಡ್ವಿದಮಾರ್ಗಿನಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಾಗಂ (ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಗೀತದ ಸಂಗೀತ ಪ್ರಮಾಣ). ಇದು ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ 72 ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ 46 ನೇ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗ (ಮೂಲ ಪ್ರಮಾಣ). ಇದನ್ನು ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದ ಮುತ್ತುಸ್ವಾಮಿ ದೀಕ್ಷಿತರ್ಶಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಟವರಾಜಮ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. [೧] [೨] [೩]
ರಚನೆ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣ
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]
ಇದು 8 ನೇ ಚಕ್ರ ವಸುವಿನ 4 ನೇ ರಾಗ. ಜ್ಞಾಪಕ ಹೆಸರು ವಸು-ಭು . ಜ್ಞಾಪಕ ನುಡಿಗಟ್ಟು ಸಾ ರಾ ಗಿ ಮಿ ಪಾ ಧಿ ನಿ . [೨] ಇದರ ಆರೋಹಣ ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣ ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿರುತ್ತದೆ (ಕೆಳಗಿನ ಸಂಕೇತ ಮತ್ತು ನಿಯಮಗಳ ವಿವರಗಳಿಗಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ <i id="mwKg">ಸ್ವರಗಳನ್ನು</i> ನೋಡಿ):
- ಆರೋಹಣ : ಸ ರಿ1 ಗ2 ಮ2 ಪ ದ2 ನಿ2 ಸ
- ಆವರೋಹಣ : ಸ ನಿ2 ದ2 ಪ ಮ2 ಗ2 ರಿ1 ಸ
ಸ್ವರಗಳು ಶುದ್ಧ ಋಷಭ,ಸಾಧಾರಣ ಗಾಂಧಾರ, ಪ್ರತಿ ಮಧ್ಯಮ, ಚತುಶೃತಿ ಧೈವತ ಮತ್ತು ಕೌಷಿಕಿ ನಿಷಾಧ. ಇದು ಒಂದು ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಒಂದು ಸಂಪೂರ್ಣ ರಾಗ.(ಆರೋಹಣ ಮತ್ತು ಅವರೋಹಣದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಏಳು ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ). ಇದರ ಪ್ರತಿ ಮಧ್ಯಮವು 10 ನೇ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗವಾದ ನಾಟಕಪ್ರಿಯಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾಗಿದೆ.
ಜನ್ಯ ರಾಗಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಶಾದ್ವಿದಮಾರ್ಗಿನಿಯು ಕೆಲವು ಸಣ್ಣ ಜನ್ಯಾ ರಾಗಮ್‌ಗಳನ್ನು (ಪಡೆದ ಮಾಪಕಗಳು) ಹೊಂದಿದೆ. ಶಾದ್ವಿದಮಾರ್ಗಿನಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ರಾಗಗಳ ಪೂರ್ಣ ಪಟ್ಟಿಗಾಗಿ ಜನ್ಯಾ ರಾಗಮ್‌ಗಳ ಪಟ್ಟಿ ನೋಡಿ.
ಸಂಯೋಜನೆಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಶಾದ್ವಿದಮಾರ್ಗಿನಿಗೆ ಹೊಂದಿಸಲಾದ ಕೆಲವು ಸಂಯೋಜನೆಗಳು ಹೀಗಿವೆ:
- ತ್ಯಾಗರಾಜ ಅವರಿಂದ ಜ್ಞಾನ ಒಸಾಗಾ ರಾಡಾ
- ಕೋಟೀಶ್ವರ ಅಯ್ಯರ್ ಅವರಿಂದ ಆಂಡರಂಗ ಭಕ್ತಿ
- ಹೈಮವತೇ ಭಜ ಮಾನಸ ಡಾ ಎಂ ಬಾಲಮುರಳಿಕೃಷ್ಣ ರವರ ಕೃತಿ
- ಭರಣಿ ಅವರಿಂದ ಶರಣಂ ತವಾ ಚರಣಂ
ಸಂಬಂಧಿತ ರಾಗಗಳು
[ಬದಲಾಯಿಸಿ]ಈ ರಾಗದ ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಮತ್ತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಅಂಶವನ್ನು ಈ ವಿಭಾಗವು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.
ಗೃಹ ಭೇದಮ್ ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಷಡ್ವಿದಮಾರ್ಗಿನಿ ರಾಗದ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಿದಾಗ ನಾಸಿಕಭೂಷಿಣಿ ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಮೇಳಕರ್ತ ರಾಗಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ.