Jump to content

Kenya

From Wikipedia
Revision as of 05:32, 11 mweri wa mbere 2021 by Sinatrasona (talk | contribs) (→‎Andu a Kenya: added content)
Republic of Kenya
Jamhuri ya Kenya
Bururi wa Kenya
Flag wa Kenya
Flag wa Kenya
Flag Coat wa arms
Location wa Kenya
Location wa Kenya
Capital city Nairobi
Official gĩs English, Swahili
Regional gĩs Gĩkũyũ
Currency Shilling
Internet TLD .ke
Map wa Kenya
Map wa Kenya
Template:Infobox Kenya [1]

Bururi wa Kenya wĩ thiinĩ ya Abĩrika ya mwena wa itherero. Mwena wa rũgũrũ kũrĩ bũrũri wa Abyssinia (Ethiopia), mwena wa itherero kũrĩ Bũrũri wa Somalia, naguo bũrũri wa Tanzania wĩ mwena wa mũhũro. Bũrũri wa Uganda wĩ mwena wa ithũiro na Sũdana irĩ mwena wa igũrũ rĩa Uganda na nĩhakanĩte na bũrũri wa Kenya.

Irĩa inene rĩa kĩhindĩ (Indian Ocean) rĩrĩ mwena wa rĩũmiro rĩa rĩũa kĩanda ya Somalia.

Bũrũri wa Kenya ni waheirwo wĩathi mwaka wa ngirĩ imwe magana kenda mĩrongo ĩtandatũ na ithatũ (1963) kũma thrikari ya mũthũngũ (Britain). Mũthee Jomo Kenyatta nĩacokire akĩoya gĩti gĩa ũtongoria harĩa aikarire nginya mwaka wa ngirĩ imwe magana kenda mĩrongo mũgwanja na inyanya (1978). Unangĩkorwo nĩtwagĩire wĩathi Kenya no yathire na mbere na kwĩonera mathĩna maingĩ mũno makaria kũma kĩama kĩa ũtongoria nĩkio KANU. Nĩ kwarĩ na wakinai mũgagachũ kũmania na kũragwo kwa Pĩo Gama Pinto na J. M Kariũki moragani macio ni ma tũikaga marĩ ma gĩthiatha (political).

Mikoa ya Kenya

Mikoa cia Kenya.

Mikoa ni ici:

  1. Gatagati
  2. Gichuiro
  3. Itherero
  4. Nairobi
  5. North Eastern
  6. Nyanza
  7. Rift Valley
  8. Ruguru

71 wilaya; 262 taarafa; 1,088 kata, kata ndogo.

Andu a Kenya

Thiomi cia abrika

Rĩtwa rĩa thiomi rũrĩrĩ mũigana wa aria gĩtĩrĩngĩ bũrũri
gĩkũyũ agĩkũyũ 8 million abantu kenya Template:Flag
luhya ambaruya 6.8 million abantu Template:Flagicon
kutiit kalenjin 6.3 million nilote kenya/uganda
gĩthũruo anjaruo 5 million nilote kenya/uganda/tanzania/south sudan
gĩikamba aikamba 4.6million abantu kenya
gĩcomari acomarii 2.7million cushite kenya/somalia
gĩgithii agĩthii 2.7 million abantu kenya
kĩmijikenda aminjikenda 2.4 mirrioni abantu kenya/tanzania
kĩmĩĩrũ amĩĩrũ 2 million bantu kenya
kĩmaathai amaathai 2 million nilote kenya/tanzania
gĩturkana aturkana 1 million nilote kenya

mĩgeende bũrũri-inĩ wa kenya

nĩ kũrĩ na indo nyingĩ cia kwĩonera bũrũri-inĩ wa kenya, mĩũgĩre ya thĩĩ ta: mĩrĩma, mathũngũri, maria, mĩcigĩrĩra. Nyamũ ta: mĩrũthi, ndũĩga, nyũtũ, huria na njogu.


ĩtwĩka rĩa thama ya ngatata nĩ kĩgucĩrĩrio kĩnene kĩa ũgendi bũrũri-inĩ wa kenya na wa Tanzania.

Gikuyu na Mumbi

Agikuyu na hau gatene metikitie ati kwari mundu wetagwo Gikuyu na mutumia wake etagwo Mumbi. Andu aya eri metikitio ati nio maciarire ruriri rwa Gikuyu.


Bururi wa Abĩrika
Algeria | Angola | Benin | Botswana | Burkina Faso | Burundi | Cameroon | Cape Verde | Central African Republic | Chad | Comoros | Democratic Republic of the Congo | Republic of the Congo | Côte d'Ivoire (Ivory Coast) | Djibouti | Egypt | Equatorial Guinea | Eritrea | Eswatini | Ethiopia | Gabon | Gambia | Ghana | Guinea | Guinea-Bissau | Kenya | Lesotho | Liberia | Libya | Madagascar | Malawi | Mali | Mauritania | Mauritius | Morocco | Mozambique | Namibia | Niger | Nigeria | Rwanda | São Tomé and Príncipe | Senegal | Seychelles | Sierra Leone | Somalia | South Abĩrika | South Sudan | Sudan | Tanzania | Togo | Tunisia | Uganda | Zambia | Zimbabwe