სინაგოგა

სინაგოგა (ბერძ. συναγωγή [synagogē] — „ყრილობა“, „თავშეყრა“, ებრ. בֵּית כְּנֶסֶת [bet ˈknesːet] — „თავშეყრის სახლი“, იდიშ. שול [ʃuːl] — „სკოლა“) — ებრაელთა სამლოცველო სახლი.

სინაგოგას, როგორც წესი, აქვს ერთი ვრცელი სამლოცველო დარბაზი, მცირე ოთახები სასწავლებლად და ხშირად საზოგადოებრივი დარბაზი და ოფისები. ზოგიერთს ასევე ცალკე ოთახი აქვს თორას სასწავლოდ, რომელსაც ბეით მიდრაშ-ს უწოდებენ — בית מדרש (ბეით მიდრაშ, „სწავლის სახლი“).

სინაგოგები წმინდა ადგილი არ არის, ასევე სინაგოგა არ არის სავალდებულო სალოცავი. ებრაული ლოცვები შეიძლება ჩატარდეს იქ, სადაც ათი ებრაელი შეიკრიბება. სინაგოგა არ არის ტაძარი და არ ცვლის ნამდვილ, დიდი ხნის წინ დანგრეულ წმინდა ტაძარს იერუსალიმში.

სინაგოგა წარმოიქმნა პალესტინაში (ძვ. წ. IV ს), ეგვიპტეში (ძვ. წ. III ს). იერუსალიმის ტაძრის დანგრევის (ახ. წ. 70 წ.) და დიასპორის (პალესტინის ფარგლებს გარეთ ებრაული კოლონიები) გაფართოების შემდეგ სინაგოგები იქმნება ყველგან, სადაც კი ებრაელები ცხოვრობენ.

სინაგოგაში ასრულებენ ღვთისმსახურებას, კითხულობენ და კომენტარებს უკეთებენ ბიბლიასა და თალმუდს, მართავენ რიტუალურ ტრაპეზებს. შუა საუკუნეებში ვინც იუდეურ დოგმებს გადაუხვევდა, სინაგოგიდან განკვეთდნენ (მაგალითად: ურიელ აკოსტა, ბარუხ სპინოზა).

სინაგოგაში მსახურებისას ცენტრალურ ფიგურას რაბი (რაბინი) წარმოადგენს. სეფარადულ თემში კი ამ ფუნქციას ხახამი — რელიგიური ტრადიციის დიპლომირებული მცოდნე ასრულებს, რომელიც უფლებამოსილია დამოძღვროს კეჰილა, რელიგიურ სასამართლოში მიიღოს მონაწილეობა, ასწავლოს რელიგიურ სასწავლებელში.

სინაგოგის არქიტექტურული კომპოზიცია და დეკორი ძირითადად მავრიტანულია.

იხილეთ აგრეთვე

თბილისის სინაგოგა

რესურსები ინტერნეტში

სინაგოგა — ენციკლოპედიური ლექსიკონი