ლეკა

ლეკა
მეცნიერული კლასიფიკაცია
სამეფო:  მცენარეები კლასი:  ორლებნიანნი ოჯახი:  ნეკერჩხლისებრნი სახეობა:  ლეკა
ლათინური სახელი
Acer platanoides
დაცვის სტატუსი
ყველაზე ნაკლები საფრთხის ქვეშ IUCN 3.1 Least Concern : 193853
სისტემატიკა ვიკისახეობებში სურათები ვიკისაწყობში ITIS   28755 NCBI   4025 EOL   583070 IPNI   781455-1 TPL   kew-2616254

ლეკა, ლეკის ხე (ლათ. Acer platanoides) — ნეკერჩხლის ერთ-ერთი სახეობა. ზაფხულმწვანე ხეა. მისი სიმაღლე 30 მეტრს, დიამეტრი კი 1 მეტრს აღწევს. აქვს მურა-რუხი ან თითქმის შავი ქერქი, 5-7 ნაკვთიანი მწვანე ფოთოლი. ნაყოფი კაკლისებრია (ორცალი), ზედ თითქმის ჰორიზონტალურად გაფარჩხული ფრთისებრი დანამატებით („ორფრთიანა“).

გავრცელებულია ევრაზიის დასავლეთ ნაწილში, სკანდინავიასა და ბალკანეთში. საქართველოში, ისევე როგორც მთელ კავკასიაში, შერეულია ყველა ფოთლოვან (განსაკუთრებით მუხნარებში) და წიწვოვან ტყეში, ზღვის დონიდან 2000 მ-მდე (ე. ი. მეტწილად სუბალპურ სარტყლამდე).

ხარობს ნოყიერ და ტენიან ნიადაგზე, ვერ იტანს მის დამლაშებას და ჩაგუბებულ ტენიანობას. ჩრდილის ამტანია. ყვავილობს მაისში ფოთლის გაშლასთან ერთად. მსხმოიარობს სექტემბერში. სწრაფმზარდია, 50-60 წლისა სრულ სიმაღლეს აღწევს. მოჭრის შემდეგ უხვად ივითარებს ამონაყარს და ამ თვისებას 80 წლამდე ინარჩუნებს. ლამაზი, შემოდგომით ფოთლები ოქროსფერია ან წითელი. ბაღ-პარკებში მოშენებულია ხეივნებად, ჯგუფებად და ეულად. თაფლოვანია. ფოთლებიდან იღებენ შავ და ყვითელ საღებავს.

მკვრივ, მაგარ, მოყვითალო და მბზინვარე მერქანს სადურგლო და სახარატო საქმეში იყენებენ. არსებობს ლეკას მრავალი ბაღის ფორმა.

ლიტერატურა

• სახოკია მ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 6, თბ., 1983. — გვ. 163.