Danaw
Ti danaw wenno dan-aw ket bagi ti danum iti relatibo a natalna a likido iti mausig a kadakkel, lokalisado iti labneng, a napalikmutan babaen ti daga a naisina manipud iti karayan wenno sabali a rummuaran nga agserbi a mangpakan wenno mangattian ti danaw. Dagiti danaw nga adda iti daga ket saan a paset iti taaw, ken isu a dagitoy ket maisalumina manipud kadagiti laguna, ken dagitoy ket dakdakkel pay ken ad-adalem ngen dagiti alog.[1][2] Dagiti danaw ket mabalin nga igiddiat kadagiti karayan wenno dagiti waig, a dagitoy ket kadawyan nga agay-ayus. Nupay kasta kaaduan kadagiti danaw ket pinakpakan ken inat-atianan babaen dagiti karayan ken dagiti waig.
Dagiti masna a danaw ket mabirukan kadagiti kabambanatayan a lugar, dagiti sona ti rengngat, ken dagiti lugar nga addaan kadagiti agdama a glasiasion. Dagiti sabali a danaw ket mabirukan kadagiti endoreika a labneng wenno kadagiti igid dagiti duog a karayan. Kadagiti sabali a paset iti lubong adda met dagiti adu a danaw gapu kadagiti nakariro a tab-tabas ti panagattian manipud iti kinaudi a Panawen ti Yelo. Amin dagiti danaw ket temporario kadagiti heolohiko a gantingan ti panawen, gapu ta dagitoy ket agin-inutda a mapunno kadagiti sedimento wenno agluppiasda kadagiti labneng a naglaon kaniada.
Adu met kadagiti danaw ket artipisial ket naaramid para iti panagusar ti industria wenno agrikultura, para iti panagpataud ti hidro-elektriko a bileg wenno panagipaay ti domestiko a danum wenno para kadagiti pamay-an nga estetiko wenno pagliwliwaan.
Pannakaiwarwaras dagiti danaw
[urnosen | urnosen ti taudan]
Kaaduan kadagiti danaw iti lubong ket nasadiwa a danum, ken kaaduan ket mabirukan idiay Akin-amianan a Hemisperio kadagiti nagatngato a latitud. Ti Kanada, ket addaan iti nakarkulo a 31,752 a dandanaw ken dakdakkel ngem 3 kuadrado kilometro (1.2 sq mi)[3] ken ti di ammo a dagup a bilang dagiti danaw, ngem nakarkulo a saan a basbassit ngem 2 a riwriw.[4] Ti Pinlandia ket addaan kadagiti 187,888 a danaw iti 500 kuadrado metro (5,400 sq ft) wenno dakdakkel, a dagiti 56,000 ket dadakkel (10,000 kuadrado metro (110,000 sq ft) wenno dakdakkel).[5]
Kaaduan kadagiti danaw ket addaan iti saan a basbassit ngem maysa a masna a pagruaran iti porma ti karayan wenno alog, ken isu daytoy ti mangtalinaay ti natimbeng a kaadalem ti danaw babaen ti panangpalubos ti panagattian ti sobra a danum.[6] Adda met dagiti danaw nga awanan iti masna a pagruaran iti danum ken makapukaw laeng babaen ti panagbawbaw wenno ti panagagsep iti sirok ti daga wenno isuda a dua. Dagitoy ket naitermino a kas dagiti endoreika a danaw.
Adu met kadagiti danaw ket artipisial ken naaramid para iti panagusar ti industria wenno agrikultura, para iti panagpataud ti hidro-elektriko a bileg wenno panangipaay ti domestiko a danum wenno para kadagiti pamay-an nga estetiko wenno pagliwliwaan.
Iti lubong, dagiti danaw ket inatiw met ti bilang babaen dagiti alog: kadagiti nakarkulo a 304 a riwriw ti natalinaay a bagbagi ti danum iti sangalubongan, 91% kadagitoy ket 1 ektaria (2.5 acre) wenno basbassit iti kalawa (kitaen ti panangipalawag dagiti alog).[7] Dagiti bassit a danaw ket ad-aduda pay ngem dagiti dadakkel a danaw: iti termino ti kalawa, maysa a pagkatlo kadagiti natalinaay a danum ti lubong ket nairepresenta babaen dagiti danaw ken dagiti alog iti 10 ektaria (25 acre) wenno basbassit. Nupay kasta, dagiti dakkel a danaw ket mangirepresenta para iti kaaduan a kalawa ti natalinaay a danum nga addaan kadagiti 122 dakkel a danaw iti 1,000 kilometro kuadrado (390 kd mi, 100,000 ha, 247,000 akre) wenno mangirepresenta ti agarup a 29% iti dagup ti sangalubongan a kalawa ti natalinaay nga akin-uneg a danum.
Dagiti nagibasaran
[urnosen | urnosen ti taudan]- ^ Britannica online. "Danaw (pisikal a langa)". Naala idi 2008-06-25.
[ti danaw ket] ti ani aman a dakkel a bagi ti danum iti nabuntog nga agay-ayus wenno saan nga agkutkuti a danum a mangsakop ti maysa nga akin-uneg a labneng iti mausig a kadakkel. Dagiti panangipalawag a husto a mangilasin kadagiti danaw, dagiti alog, dagiti kalugnakan, ken uray pay dagiti karayan ken dagiti sabali a bagi ti danum iti saan a taaw a danum ket nasayaaten a naipaammo. Makunkuna pay, nupay kasta, a dagiti karayan ken dagiti waig ket napardasda nga agay-ayus; ken dagiti kalugnakan ket aglaonda kadagiti adu a gatad ti ruot, kaykayo ken babassit a mula; ken dagiti alog ket bassitda met no maipada kadagiti danaw. No maipalawag iti heolohia, dagiti danaw ket dagiti temporario a bagi ti danum.
- ^ "Dictionary.com definition". Naala idi 2008-06-25.
- ^ http://atlas.nrcan.gc.ca/site/english/learningresources/facts/lakes.html/#numberoflakes Naiyarkibo 2013-01-14 iti Wayback Machine ([1][permanente a natay a silpo])
- ^ "Archive copy". Naiyarkibo manipud iti kasisigud idi 2013-01-20. Naala idi 2014-04-15.
{{cite web}}: Panagtaripato ti CS1: naiyarkibo a kopia a kas titulo (silpo) - ^ http://www.ymparisto.fi/default.asp?contentid=240894&lan=fi&clan=en
- ^ Carreck, Rosalind, ed. (1982). The Family Encyclopedia of Natural History. The Hamlyn Publishing Group. p. 205. ISBN 978-0-7112-0225-2.
- ^ Downing, J. A.; Prairie, Y. T.; Cole, J. J.; Duarte, C. M.; Tranvik, L. J.; Striegl, R. G.; McDowell, W. H.; Kortelainen, P.; Caraco, N. F.; Melack, J. M. (2006). "The global abundance and size distribution of lakes, ponds, and impoundments". Limnology and Oceanography. 51 (5): 2388–2397. doi:10.4319/lo.2006.51.5.2388. ISSN 0024-3590.
Dagiti akinruar a silpo
[urnosen | urnosen ti taudan]
Dagiti midia a mainaig iti Danaw iti Wikimedia Commons