Հին աշխարհ
Հին աշխարհը, մարդկության պատմության նախապատմական դարաշրջանից մինչև միջնադարի առաջին շրջանի ժամանակահատվածն է։
Հին աշխարհի երկրներ և ազգեր
•Աքքադ •Ասորեստան •Ատրպատական •Մեծ Բրիտանիա •Բաբելոն •Մեծ Հայաստան •Հին Վրաստան •Հին Եգիպտոս •Հին Հռոմ •Իբերիա •Կովկասյան Ալբանիա •Կարթագեն •Լիդիա •Պաղեստին •Փյունիկիա •Խորեզմ •Վանի թագավորություն •Իրան •Մարաստան
Հոդվածը պիտակելու պատճառը նշված չէ:
Հիշեցում. նախքան այս կաղապարը տեղադրելը ծանոթացեք Վիքիպեդիայի Ջնջման կանոնակարգին։ Եթե հոդվածը ենթակա է բարելավման, օգտագործեք {{Ջնջել}} կաղապարը։
| Տարեթիվ Մինչև 10000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ |
Հյուսիսային և Հարավային Ամերիկա 13000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ Հյուսիսային Ամերիկայում հայտնվեցին առաջին մարդիկ։ |
Եվրոպա | Աֆրիկա |
| 10000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ | Մոտ 6000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Կենտրոնական Ամերիկայում սկսեցին մշակել հողը։ | Մոտ 6000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ Հունաստանում, իսկ ավելի ուշ՝ Եվրոպայում սկսեցին մշակել հողը։ |
Մոտ 6000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Սահարայում ընտելացրին խոշոր եղջերավոր անասուններին։ |
| 5000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ | Մոտ 1200 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Օլմեկներն սկսեցին տաճարներ կառուցել։ | Մոտ 3000-1500 թթ․ Ք․ ծ․ ա․ – Բրիտանիայում կառուցվեց Սթոունհենջը։ Մոտ 1900-1450 թթ․ Ք․ ծ․ ա․ – Մինոացիները պալատներ կառուցեցին Կրետե կղզում։ Մոտ 1600 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Միկենացիները մեծ ազդեցություն ձեռք բերեցին Հունաստանում։ Մոտ 1450 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Միկենացիները նվաճեցին Կրետե կղզին։ Մոտ 1100 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Խավար դարաշրջանի սկիզբը Հունաստանի պատմության մեջ։ |
Մոտ 5000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Նեղոսի հովտում սկսեցին մշակել հողը։ Մոտ 3100 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Մենես թագավորը միավորեց Վերին և Ստորին Եգիպտոսները։ Մոտ 2686 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Հին թագավորության դարաշրջանի սկիզբը Եգիպտոսում։ Մոտ 2630 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Եգիպտացիները Գիզայում սկսեցին Մեծ Բուրգի կառուցմանը։ Մոտ 2040 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Միջին թագավորության դարաշրջանի սկիզբը։ Մոտ 1720 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Հիքսոսները նվաճեցին Եգիպտոսը։ Միջին թագավորության անկումը։ Մոտ 1570 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Նոր Թագավորության դարաշրջանի սկիզբը։ Մոտ 1450 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Եգիպտոսը հասավ հզորության գագաթնակետին Թութմոս Երրորդ թագավորի օրոք։ |
| 1000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ | Մոտ 1000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Ադենա ցեղն սկսեց դամբարանաբլուրներ կառուցել։ | Մոտ 800 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Եվրոպայում տարածում գտավ կելտերի ապրելակերպը։ 776 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Առաջին Օլիմպիական խաղեր։ Մոտ 753 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Ըստ առասպելի՝ հիմնադրվեց Հռոմը։ 509 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Հռոմը դարձավ հանրապետություն։ |
Մոտ 814 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Փյունիկցիները հիմնադրեցին Կարթագենը։ |
| 500 թ․ Ք․ ծ․ ա․ | Մոտ 300 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Հոփվել ցեղը նվաճեց ադենա ցեղին։ Մոտ 200 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Նասկա ցեղն անապատում գծեց վիթխարի պատկերներ։ |
Մոտ 500-350 թթ․ Ք․ ծ․ ա․ – Հին Հունաստանի բարգավաճման դարաշրջան։ 431-404 թթ․ Ք․ ծ․ ա․ – Պելոպոնեսյան պատերազմ։ 356 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Ծնվեց Ալեքսանդր Մեծը։ 44 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Սպանվեց Հուլիոս Կեսարը։ 27 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Հռոմի առաջին կայսր դարձավ Օգոստոսը։ |
Մոտ 500 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Սկզբնավորվեց Նոկ ցեղի ապրելակերպը։ 332 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Ալեքսանդր Մեծը նվաճեց Եգիպտոսը։ 146 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Հռոմեացիները ավերեցին Կարթագենը։ 30 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Հռոմեացիները նվաճեցին Եգիպտոսը։ |
| 1 թ․ Ք․ ծ․ | Մոտ 1-700 թթ․ – Մոչե ցեղը կառավարեցին ռազմիկ–քրմերը։ Մոտ 250-900 թթ․ – Մայա ցեղի ծաղկման դարաշրջան։ Մոտ 500 թ․ – Տեոտիհուականը բնակչության թվով դարձավ աշխարհի վեցերորդ քաղաքը։ |
117 թ․ – Կայսր Տրայանոսը առավելագույնս ընդարձակեց հռոմեական կայսրության սահմանները։ 395 թ․ – Հռոմեական կայսրությունը վերջնականապես բաժանվեց երկու մասի։ 476 թ․ Արևմտյան Հռոմեական կայսրության անկում։ |
Մոտ 100 թ․ – Աքսումական կայսրության հզորացում։ Մոտ 500 թ․ – Բանտու ցեղը հասավ Հարավային Աֆրիկա։ |
| Տարեթիվ | Մերձավոր արևելք | Հարավային Ասիա | Հեռավոր արևելք |
|---|---|---|---|
| 10000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ | Մոտ 10000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – բարեբեր Կիսալուսնում սկսեցին մշակել հողը։ | Մոտ 9000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Ճապոնիայում սկիզբ առավ որսորդությունն ու ձկնորսությունը։ | |
| 5000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ | Մոտ 3500թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Շումերները հայտնագործեցին անիվը։ Մոտ 3300 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Գրերի գյուտը Շամիրում։ Մոտ 2350 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Սարգոն Աքքադացին ստեղծեց աշխարհի առաջին կայսրությունը։ Մոտ 2000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Հեթիթները բնակավայրեր հիմնեցին Անատոլիայում։ Մոտ 1792-1750 թթ․ Ք․ ծ․ ա․ – Բաբելոնում Համմուրաբի թագավորի կառավարման շրջան։ 1400 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Առաջին այբուբենը ստեղծվեց Քանանում։ Մոտ 1250 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Հրեաները հայտնվեցին Քանանում։ Մոտ 1200 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Փյունիկցիները դարձան հաջողակ ծովագնացներ և առևտրականներ։ |
Մոտ 3500թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Ինդոսի գետահովտում հեղագործները հիմնեցին բնակավայրեր։ Մոտ 2500-1800 թթ․ Ք․ ծ․ ա․ – Ինդոս գետահովտի բարգավաճման ժամանակաշրջան։ Մոտ 1500 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Արիական ցեղերը հայտնվեցին Ինդոս գետի հովտում։ |
Մոտ 5000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Չինաստանում սկսեցին մշակել հողը։ Մոտ 2700 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Ստեղծվեց առաջին մետաքսե գործվածքը։ Մոտ 1766-1027 – Չինաստանում կառավարեց Շանգ դինաստիան։ Մոտ 1400 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Չինացիները փորագրեցին գուշակության ճաներ։ |
| 1000 թ․ Ք․ ծ․ ա․ | Մոտ 1000-663 թթ․ Ք․ ծ․ ա․ – Ասորական կայսրության կաղմավորում։ Մոտ 965-928 թթ․ Ք․ ծ․ ա․ – Իսրայելում Սողոմոն թագավորի կառավարման տարիներ։ Մոտ 605-562 թթ․ Ք․ ծ․ ա․ – Բաբելոնում Նաբուգոդոնոսոր թագավորի կառավարման տարիներ։ Մոտ 559-530 թ․ Ք․ ծ․ ա․– Պարսկաստանում Կյուրոս Երկրորդի կառավարման տարիներ։ Ստեղծվեց հզոր կայսրություն |
Մոտ 560 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Ծնվեց Սիդհարտհա Գաուտաման։ | 1027 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Չժոու դինաստիայի թագավորները հպատակեցին Չինաստանը։ 551 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Ծնվեց Կոնֆուցիուսը։ |
| 500 թ․ Ք․ ծ․ ա․ | 490-479 թթ․ Ք․ ծ․ ա․ – Հունապարսկական պատերազմներ։ 331 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Ալեքսանդր Մեծը պարտության մատնեց պարսիկներին։ 64 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Հռոմեացիները զավթեցին Միջին Արևելքի մի մասը։ |
272-231 թթ․ Ք․ ծ․ ա․ – Աշոկան կառավարեց Մաուրյան կայսրությունը։ | Մոտ 500 թթ․ Ք․ ծ․ ա․ – Ճապոնիայում սկսեցին մշակել հողը։ 481-221 թթ․ Ք․ ծ․ ա․ – Պայքարող թագավորությունների շրջան Չինաստանում։ 221 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Ցին Շի Հուանդին դարձավ Չինաստանի առաջին կայսրը։ 202 թ․ Ք․ ծ․ ա․ – Հան դինաստիայի կառավարման սկիզբը։ |
| 1 թ․ Ք․ ծ․ | Մոտ 29 թ․ – Հիսուս Քրիստոսի խաչելությունը։ | 320-535 թ․ – Գուպտա կայսրության տարիներ Հնդկաստանում | Մոտ 100 թ․ – Թղթի գյուտը Չինաստանում։ Մոտ 300 թ․ – Ճապոնիայում կառավարեց Յամատո ցեղը [1]։ |
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=2&hId=1375