Henri Matisse
Henri Matisse ou Henri-Émile-Benoît Matisse (en francés ɑ̃ʁi emil bənwɑ matis) nado en Le Cateau-Cambrésis o 31 de decembro de 1869 e finado en Niza o 3 de novembro de 1954, foi un pintor, escultor e deseñador francés que destacou por un uso característico da cor e por un debuxo fluído, brillante e orixinal. Como debuxante, gravador e escultor, pero principalmente como pintor[1], Matisse é comunmente considerado, xunto con Picasso e Marcel Duchamp, como un dos tres artistas que axudaron a definir os acontecementos revolucionarios nas artes plásticas nas primeiras décadas do século XX, responsables de importantes avances na pintura e na escultura.[2][3][4][5] Aínda que é considerado como o máximo representante do fauvismo, estilo que cultivou nos seus primeiros anos, tamén foi aclamado como un dos representantes da tradición clásica na pintura francesa.[6]
Primeiro traballou nun estilo académico e posteriormente cultivou o impresionismo, o puntillismo, e o fauvismo, do que foi mestre de escola; continuou sempre, dentro dunha heterodoxia, fiel ao fauvismo. En 1917 iniciou unha etapa naturista, de cores claras e luminosas abandonando as investigacións. Máis adiante volveu a novas investigacións de simplificación, buscando acordos cromáticos novos e máis forza na liña e na cor. Posteriormente acentuou a audacia das cores fortes, por contraste de tons ou establecendo unha unidade de cor. Cara ao final da súa vida, practicou técnicas como a dos papiers collés (en francés: papeis pregados). Tamén practicou o debuxo ao lapis e a pluma. Como gravador, ten máis de cincocentas obras catalogadas en diferentes técnicas, e ilustrou importantes obras literarias francesas.[7]
Traxectoria
[editar | editar a fonte]Primeiros anos e formación
[editar | editar a fonte]
O seu nome de nacemento foi Henri-Émile-Benoît Matisse, e naceu en Le Cateau-Cambrésis, na rexión de Norte-Paso de Calais, Francia. Fillo primoxénito dunha familia de comerciantes de sementes,[8] criouse en Bohai-en-Vermandois, no nordeste de Francia, onde os seus pais tiñan o negocio; este feito pode explicar o seu interese posterior de representar varias plantas nos motivos téxtiles. En 1887 foise a París para estudar dereito, traballando como pasante nun tribunal no seu pobo natal, Le Cateau-Cambrésis, tras gañar a praza nun concurso. O 1889 empezou a pintar, todo empezou durante un período de convalecencia, logo de sufrir un ataque de apendicite que lle obrigou a gardar repouso durante semanas, para que se distraese a súa nai levoulle utensilios de pintura. Como el vai describir máis tarde, descubriu "unha especie de paraíso",[9]. Tras recuperarse da enfermidade, mentres retoma os estudos de dereito, vai matricularse na escola de debuxo de Quentin de La Tour para deseñadores da industria téxtil.
O 1890, abandonou os estudos de dereito para dedicarse á pintura e á escultura; decidira converterse nun artista, aínda que esta decisión decepcionó profundamente ao seu pai.[10][11] Ao ano seguinte, en 1891, trasladouse a París, onde foi admitido na Académie Julian. Máis tarde, en 1895, asistiu ao taller de Gustave Moreau. Inicialmente pintaba naturezas mortas e paisaxes, no máis tradicional estilo flamengo, e era un admirador de Chardin, un dos seus pintores preferidos, como estudante chegou a facer catro copias de obras de Chardin que se expoñían no museo do Louvre.[12] No taller de Gustave Moreau coñeceu Georges Rouault e Albert Marquet, e naquela época visitou exposicións de artistas destacados como Corot e Cézanne.
En 1896, Matisse expuxo por primeira vez no Salon des Cent e no Salón da Société Nationale des Beaux-Arts. Foron cinco cadros e o estado comproulle dúas das súas pinturas.[13] A proposta de Pierre Puvis de Chavannes, converteuse nun membro asociado da Société Nationale des Beaux-Arts, esta situación permitiulle poder expoñer sen ter que superar a aprobación por parte dun xurado.
Descubrimento do impresionismo
[editar | editar a fonte]
En 1897 e 1898, visitou o pintor australiano John Peter Russell en Belle-Île-en-Mer, na costa da Bretaña. Russell mostroulle o que era o impresionismo e o traballo de Vincent van Gogh, que fora un bo amigo de Russell, e que era completamente descoñecido nese momento. Influído por Russell e a súa mestría, o estilo de Matisse cambiou completamente; posteriormente comentou: "Russell foi o meu mestre, e el enseñoume a teoría da cor." A través del coñeceu a Rodin e Pissarro e puido gozar da pintura impresionista existente no Museo de Luxemburgo.
Nesta etapa formativa, Matisse recibiu a influencia da obra de Poussin, Watteau, Chardin, Manet, e dos post-impresionistas Cézanne, Gauguin, van Gogh e Signac; tamén de Rodin e da arte xaponesa. Matisse mergullouse nos traballos dos demais e comprou obras de moitos dos pintores que admiraba. Así, na súa casa tiña un busto de xeso de Rodin, unha pintura de Gauguin, un debuxo de van Gogh e, a máis importante, as Tres bañistas de Cézanne. En Cézanne atopou a súa principal fonte de inspiración en canto ao sentido pictórico da estrutura e da cor .[14] Moitas das súas pinturas de 1899 a 1905 fan uso da técnica puntillista de Signac. En 1898, seguindo o consello de Pissarro, pasou unha semana en Londres para estudar as pinturas de JMW Turner e logo realizou unha viaxe a Córsega.[14]
Mentres residio en Ajaccio, e máis tarde en Tolosa, experimentou co método de Turner. A partir de 1900, Matisse traballou na Academia da Grande Chaumière baixo a dirección de Antoine Bourdelle e tamén frecuentou o estudo de Eugène Carrière.
Nas súas primeiras obras escultóricas realizadas en 1900 advírtese a influencia de Rodin en O escravo adopta as mesmas texturas e actitudes que Rodin, como tamén se continua apreciando nos cinco bustos de Jeannette (1910-1913 ), que son respostas estruturais ao estilo cubista. Existen catro versións da escultura en relevo Espido de costas, que se comparan a temas pintados por Gustave Courbet e Cézanne, a primeira destas esculturas foi exposta en Londres en 1912, as outras foron descoñecidas ata a súa exposición en 1949 e 1950 en Lucerna e París . Ten catalogadas sesenta e oito esculturas.[15]
A nivel familiar, cabo destacar que en 1894 naceu a súa filla Marguerite, filla que foi o froito da relación con Caroline Joblau, unha dos seus modelos. En 1898 casou con Amélie Parayre con quen tivo dous fillos: Jean (1899), e Pierre (1900).
O fauvismo
[editar | editar a fonte]
A súa primeira exposición foi na galería Vollard en 1904,[14] pero non tivo moito éxito. A súa afección pola cor brillante e a expresividade fíxose máis pronunciada. En 1905 trasladouse ao sur para traballar con André Derain e pasou tempo na Costa Azul; Derain presentaríalle a Maurice de Vlaminck. As pinturas deste período caracterízanse por formas planas e liñas máis controladas, e priorizaba a expresión por encima do detalle.
En 1905, Matisse e un grupo de artistas máis adiante coñecidos como " fauvistas», fixeron unha exposición conxunta nunha sala do Salón de Outono (en francés, Salon d'Automne) na sala VII do Grand Palais de París; estes forón Albert Marquet, Vlaminck, Derain e Kees van Dongen. As pinturas expresaban con emoción salvaxe, a miúdo con cores disonantes, que non respectaban as cores naturais; feitos que causaron un verdadeiro escándalo pola profusión de cores puras e violentas. Matisse presentou Fiestra aberta e Muller con chapeu. O crítico Louis Vauxcelles describiu a exposición coa frase «Donatello au milieu decembro fauves» (Donatello entre as fieras), referíndose a unha escultura renacentista que tamén había na mesma sala con eles.[16] O seu comentario publicouse o 17 de outubro de 1905 en Gil Blas, un diario, e de aí a xeneralización popular do termo fauvismo;[16][17] o termo «besta» aprobouse inmediatamente e foi reclamado polos mesmos pintores. As pinturas recibiron unha crítica desfavorable, con comentarios do tipo «un bote de pintura lanzouse á cara do público» da crítica Camille Mauclair, pero tamén recibiu o apoio doutros. O cadro que foi obxecto de ataques foi Muller con chapeu de Matisse, que foi comprado por Gertrude e Leo Stein; este feito tivo un efecto moi positivo en Matisse, que se desmoralizaba cando a súa obra era mal recibida. Este período marcou o recoñecemento do seu traballo, grazas ao cal puido vivir dentro dunha relativa tranquilidade económica.
Matisse foi recoñecido como o líder do grupo, xunto con André Derain; ambos os dous foron «amigables rivais», cada un cos seus propio grupo de seguidores. Outros membros foron Georges Braque, Raoul Dufy e Maurice de Vlaminck. Gustave Moreau, un pintor simbolista profesor da Escola Nacional Superior de Belas Artes de París (en francés École nationale supérieure des beaux-arts ou ENSBA), foi o mestre inspirador do movemento; fixo moito e estimulou aos seus estudantes para que pensasen fora das liñas da formalidade e de seguir os seus impulsos , as súas visións.
No mesmo ano, 1905, coñeceu Edmond-Marie Poullain. A partir dese momento realizou moitas viaxes en busca de fontes de inspiración e así visita Alemaña, Alxeria, Italia, Marrocos, Rusia, Estados Unidos e Tahití.
O declive do fauvismo a partir de 1906, non afectou a carreira de Matisse, e moitas das súas mellores obras foron creadas entre 1906 e 1917, cando foi unha parte activa do gran grupo de artistas de talento de Montparnasse, pese a súa aparencia de burgués conservador e que os seus estritos hábitos de traballo non encaixaban co xeito de facer do grupo. En 1907, Apollinaire, nun artigo publicado en La Falange, opinou sobre Matisse e dixo: «Nós non estamos aquí en presenza dun extravaxante ou un extremista empresario: a arte de Matisse é eminentemente razoable.»[18] Entre 1908 e 1912, as súas obras foron expostas en Moscova, Berlín, Múnic e Londres.
Matisse mantivo unha longa asociación co coleccionista de arte ruso Serguei Shchukin. Creou para el unha das súas grandes obras, A Danza (1909), como parte dun encargo de dúas pinturas, o outro cadro foi A música (1910). Unha versión anterior de A danza (1909) atópase na colección do Museo de Arte Moderna de Nova York.[19]
A obra de Matisse tamén sufriu unha crítica vehemente, e iso xerou dificultades a el e a súa familia.[11] En 1913, Matisse expón na Armory Show de Chicago xunto con obras de Marcel Duchamp e Francis Picabia, como representantes da arte moderna do momento. A súa controvertida pintura Nu bleu (1907), foi queimada de xeito simbólico no Armory Show en Chicago.[20]
Picasso e o mercado norteamericano
[editar | editar a fonte]
Cara a 1904 coñeceu a Pablo Picasso, que era 12 anos máis novo que el,[11] e a partir dese momento converteríanse en amigos para toda a vida; tamén foron rivais e a miúdo eran comparados. Unha diferenza clave entre os dous artistas é que Matisse pintaba a partir da observación da natureza, mentres que Picasso estaba moito máis inclinado a partir da súa imaxinación. Os temas preferidos tanto dun como o outro eran a muller e natureza morta; Matisse prefería situar as figuras en interiores..
Matisse e Picasso atopáronse por primeira vez no salón de París de Gertrude Stein e a súa compañeira Alice B. Toklas. Durante a primeira década do século XX, os estadounidenses Gertrude Stein, os irmáns Leo e Michael Stein, e Sarah, a esposa de Michael, eran importantes coleccionistas de París e seguidores da pintura de Matisse. Ademais, dúas amigas de Gertrude Stein que vivían en Baltimore, Clarabel e Etta Cone, convertéronse nas principais clientes de Matisse e Picasso, coleccionando centos das súas obras. A colección Cone hoxe en día exponse no Museo de Arte de Baltimore.[21]
Os seus amigos van crear e financiar a Academia Matisse, situada en París, primeiro no Convento de Oiseaux, e logo no Hotel Biron. Era unha escola privada e non comercial na que Matisse formaba aos artistas novos especialmente estranxeiros, e o centro estivo funcionando desde 1907 ata 1911. Hans Purrmann e Sarah Stein atopábanse entre algúns dos seus alumnos máis fieis.[22] Nas súas leccións de pintura facía a recomendación aos seus alumnos que:
Non se han de establecer relacións de cor entre o modelo e o cadro, unicamente considerarán a equivalencia que exista entre as relacións da cor dos seus cadros e as relacións da cor do modelo.
Así conseguiase unha síntese das sensacións, que poden observarse nas súas pinturas dos anos 1905 como A raia verde onde se capta claramente a relación entre as diferentes cores complementarias.[23]
Período de entreguerras
[editar | editar a fonte]
Co estoupido da primeira guerra mundial, vai deixar Collioure, localidade onde vivira regularmente desde 1905. Logo de pasar parte do inverno, a principios de 1917, en Cimiez, un suburbio da cidade de Niza na Costa Azul, Matisse decide permanecer aínda máis tempo. El consideraba a zona un paraíso, e alí investiga como trasladar a marabillosa contorna as súas pinturas. A obra dos anos posteriores reflicten tranquilidade e un estilo máis «suave». Este «retorno á orde» é unha característica de gran parte da arte posterior á primeira guerra mundial, e pódese comparar co neoclasicismo de Picasso e Stravinskii, e o retorno o tradicionalismo de Derain. A súa pintura orientalista sobre odaliscas son característicos da época, e conseguen popularidade, aínda que algúns críticos contemporáneos consideran que é un tipo de traballo superficial e máis ben decorativo.[24] Nunha actitude similar á das odaliscas, aparece a escultura en bronce do Espido sentado (1922 - 1925) conservada no Museo de Arte de Baltimore.[25]
O 1919 recibiu un encargo de Stravinskii e Sergei Diaguilev, para realizar o deseño dos traxes e conxuntos para o ballet Le Chant du Rossignol, ballet estreado en Londres. En 1925, foi nomeado cabaleiro da Lexión de Honra. Máis adiante, en 1927, organizou unha retrospectiva en Nova York.
A partir de 1930, un novo vigor e unha audaz simplificación aparecen na súa obra. O coleccionista de arte estadounidense Albert C. Barnes convenceuno para producir un gran mural para a súa fundación, a Fundación Barnes; foi The Dance II, obra que completou en 1932. Esta fundación era propietaria dunhas cantas decenas de pinturas de Matisse. En 1933, logo dunha estancia nos Estados Unidos, regresou a París para a posta en escena de A danza II. Tamén traballou na ilustración da novela de James Joyce Ulises e no deseño dos traxes para Rouge et Noir , unha obra dos Ballets Rusos que se estreaba en Montecarlo (1934-1938).[19]
Derradeiros anos
[editar | editar a fonte]En 1939 separouse da súa muller, con quen facía 41 anos que estaba casado. En 1941, se lle diagnosticou un cancro e foi hospitalizado na clínica Parque de Lión onde se someteu a unha colostomía. Os seus médicos déronlle seis meses de vida, e comezou a utilizar unha cadeira de rodas. Ata a súa morte, sería atendido por unha moza rusa, Lydia Delektorskaya, que anteriormente fora unha dos seus modelos.
Con axuda dos demais, dedicouse á creación de colaxes con papel cortado, a miúdo a grande escala, chamados gouaches découpés. A súa serie característica chamada Nu Bleu (Espido azul) é un exemplo desta técnica que el chamou «pintura con tesoiras»; nela demostrou a súa capacidade para tratar a cor e a xeometría dun novo medio de absoluta simplicidade, pero con poder encantador e xuguetón.
En 1947, publicou Jazz, un libro de edición limitada que contiña copias con recortes de papel de cores dos colaxes, acompañados dos seus pensamentos. Na década de 1940 tamén traballou como artista gráfico e realizou ilustracións en branco e negro para varios libros, e máis dun centenar de litografías orixinais para os Mourlot Studios de París. Desde o ano 1947 xunto coa súa filla Margherite e o seu marido, o crítico de arte e escritor Georges Duthuit, propuxéronse publicar unha serie de libros dedicados ao tema das festas rituais de diversas civilizacións. Matisse fixo trinta e unha litografías de retratos e máscaras dos inuits, sacadas moitas delas da colección de máscaras de Duthuit. O libro foi publicado en 1963 nunha edición de cento trinta exemplares para o editor Tériade co nome Une Fête en Cimmérie.[26]
Foi un shock para o apolítico Matisse saber que a súa filla Marguerite estivera activa na Resistencia e que foi encarcerada e torturada case ata a morte na prisión de Rennes. A deportaron ao campo de Ravensbrück e, durante o traslado en tren, puido zafarse e esconderse no bosque ata que foi rescatada por compañeiros resistentes.
En 1950 obtén o Gran Premio da Bienal de Venecia e o seguinte ano realiza unha grande exposición polo Xapón, en Toquio, en Kyoto e Osaca.[27]
En 1951 terminou un proxecto de catro anos de deseñar o interior, o vidro das fiestras e a decoración da Capela do Rosario do convento dominicano de Vence. Este proxecto foi o resultado da estreita amizade entre Matisse e a irmá Jacques-Marie, unha monxa que en 1941 el contratara cando era a súa enfermeira para que lle fixese de modelo, posteriormente converteuse nunha monxa dominicana. Reencontráronse de novo en Vence e iniciaron a colaboración. A historia está narrada no seu libro Henri Matisse: A Chapelle de Vence (1992), e no documental de 2003 A Model for Matisse (Unha modelo para Matisse).[28] Completou a decoración do interior desta capela cun crucifixo para o altar, practicamente a última das súas esculturas e a primeira que realizaba desde 1932.[29]
Matisse morreu en 1954 dun ataque ao corazón, á idade de 84 anos. Está enterrado no cemiterio do monasterio de Notre Dáme de Cimiez, preto de Niza. Un museo dedicado ao seu traballo abriuse en 1952, xusto antes da súa morte, e agora é a terceira colección máis grande de obras de Matisse existente en Francia.
Legado e valor das obras
[editar | editar a fonte]
A primeira pintura de Matisse que foi adquirida por unha colección pública foi Nature morte au Geranium (Natureza morta con xeranios) de 1910, que hoxe en día se expón na Pinakothek der Moderne.[30] Hoxe en día, unha pintura de Matisse pode chegar a valer uns 17 millóns de dólares. En 2002, unha escultura de Matisse, Espido reclinado I (Amencer), vendeuse por 9,2 millóns de dólares, a mellor marca para unha escultura do artista .
A flor do ciruelo, de 1948, é unha pintura de Matisse que foi comprada por Henry Kravis e o novo presidente do Museo de Arte Moderna, Marie-Josée Drouinel, o 8 de setembro de 2005. O prezo estimado foi de 25 millóns de dólares. Era unha obra que non fora exposta ao público desde 1970.[31]
Marguerite, filla de Matisse, a miúdo axudou aos especialistas achegando coñecementos sobre os métodos de traballo do seu pai e con datos sobre as súas obras . Morreu en 1982 mentres colaboraba na compilación dun catálogo de obras do seu pai.[32]
O fillo de Matisse, Pierre (1900-1989), durante a década de 1930, abriu unha importante galería de arte moderna no Fuller Building de Nova York . A galería de Pierre Matisse estivo activa desde 1931 ata 1989, e alí fixéronse exposicións de moitos artistas europeos, e algúns americanos e canadenses; a miúdo foron primeiras exposicións. Alí presentaronse as obras de artistas como Joan Miró, Marc Chagall, Alberto Giacometti, Jean Dubuffet, André Derain, Yves Tanguy, Le Corbusier, Paul Delvaux, Wifredo Lam, Jean-Paul Riopelle, Balthus,Leonora Carrington, Zao Wou Ki, Sam Francis, incluídos os traballos de Henri Matisse; tamén dalgúns escultores como Theodore Roszak, Raymond Mason e R. Butler.[33][34] O neto de Henri Matisse, Paul Matisse, é un artista e inventor que vive en Massachusetts. Sophie Matisse, neta de Matisse, é unha artista que en 2009 aínda está en activo. Os herdeiros de Matisse son a sociedade que vela polos dereitos do artista e da súa familia.[35]
Obra
[editar | editar a fonte]Esta é unha lista incompleta dalgunhas das principais obras de Matisse, con algúns datos como son o ano de creación e a institución á que pertencen hoxe en día.
- Nature morte au Pichet, cara a 1896-1897, Museo Malraux, Le Havre.
- Le Mur rose (Hospital de Ajaccio), 1897-1898, Centro Pompidou MNR, París.[36][37]
- Notre-Dame, une fin d'après-midi, 1902.
- Luxe, calme et volupté (Luxo, calma e voluptuosidade), 1904, Museo de Orsay, París.
- La Femme au chapeau , 1905, Museum of Modern Art, San Francisco.
- Le Bonheur de vivre (A alegría de vivir), 1905-1906, Barnes Fondation, Filadelfia.
- Portrait de Madame Matisse, nomeado La Raie verte (O raio verde), 1905.
- Madras Rouge, 1907, Barnes Fondation, Merion.
- La Desserte rouge, 1908 [38] Ermitage San Petersburgo, Rusia
- La joie de vivre, 1908.
- La Danse e La Musique, 1909-1910, Ermitage, San Petersburgo.
- Nature morte au géranium, 1910 Pinakothek der Moderne, Múnic.
- L'Atelier Rouge, 1911, oli en tela, 162 x 130 cm., Museum of Modern Art, Nova York.
- L'Intérieur aux aubergines, 1911, Museo de Grenoble.
- La porte de la casbah, 1912, Museo de Belles Arts Pouchkine, Moscova, 116x90 cm.
- Le Rifain assis, 1912-13, 200 x 160 cm., Barnes Fondation, Merion.
- Porte-fenêtre à Collioure, 1914, Museo National d'Art Moderne, París.
- Le rideau jaune, 1915, Museum of Modern Art, Nova York.
- Le Fenêtre, 1916, Institute of Arts, Detroit.
- Les demoiselles à la rivière, 1916-1917, Art Institute, Chicago.
- Portrait d'Auguste Pellerin, 1917, Museu National d'Art Moderne, París.
- Paysage o Rue dans le Midi, 1919, Museu des Beaux-Arts André Malraux, Le Havre.
- Femme assise, le dos tourné vers la fenêtre ouverte vers 1922, oli sobre tela, Museu des Beaux-Arts de Montréal, Montréal.
- Figure décorative sur fond ornemental, 1925, Musée National d'Art Moderne, París.
- Tahiti II, 1935-1936, Musée Matisse - Le Cateau-Cambrésis.
- Grand nu couché 1935, óleo sobre tea, 66x93cm. Museum of Art, Baltimore.
- Robe violette et Anemones (1937).
- Le Reve de 1940 (1940).
- Deux jeunes filles, robe jaune, robe écossaise, 1941, Museu Matisse - Le Cateau-Cambrésis.
- L'Asie, 1946, Kimbell Art Museum, Fort Worth.
- Deux fillettes, fond jaune et rouge, 1947, Barnes Fondation, Merion.
- Jazz (1947).
- Nu Bleu I, 1952, Fondation Beyeler, Bâle.
- L'Escargot, 1953.
- Vigne, 1953, Musée Matisse de Le Cateau-Cambrésis.
- Odalisque gris et jaune vendido por 14,7 millóns de dólares en 2007.
- Danseuse dans le fauteuil, sol en damier, poxado en xuño de 2007.
- Chapelle du Saint-Marie du Rosaire, 1948, terminado o ano 1951.[39]
- A obra comprende igualmente importantes series de esculturas realizadas en bronce:
- Bustos de Jeannette, 1910-1913.
- Catros Espidos de costas e baixorrelevos, 1909-1930.
- Preto de 500 gravados: augafortes, tallas e litografías.
- Ilustracións de libros:
- Poésies de Mallarmé, 1932.
- Lettres de la religieuse portugaise, 1946.
- Florilège des Amours de Ronsard, 1948.
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Myers, Terry R. (2010). "Matisse on the Move". The Brooklyn Rail (en inglés). Consultado o 13/06/2015.
- ↑ Tate.org.uk, ed. (18/08/2002). "Tate Modern: Matisse Picasso" (en inglés). Consultado o 15-12-2012.
- ↑ Adrian Searle (xoves 7 maio 2002). The Guardian, ed. "Searle, Adrian, A momentous, tremendous exhibition". Guardian (en inglés) (Reino Unido). Consultado o 15-12-2012.
- ↑ Trachtman, Paul, (febreiro 2003). Smithsonianmag.com, ed. "Matisse & Picasso" (en inglés). Consultado o 15 de decembro de 2012.
- ↑ news.bbc.co.uk, ed. (1 de decembro de 2004). "Duchamp's urinal tops art survey" (en inglés). Consultado o 15 de decembro de 2012.
- ↑ Wattenmaker, Richard J., Distel, Anne, et al. (1993). Great French Paintings from the Barnes Foundation. Nova York: Alfred A. Knopf. ISBN 0-679-40963-7. pàx. 272
- ↑ «Henri Matisse» na Gran Enciclopèdia Catalana Consultado o 27-04-2009.
- ↑ Spurling, Hilary (2000). The Unknown Matisse: A Life of Henri Matisse: The Early Years, 1869–1908. University of California Press, 2001. ISBN 0-520-22203-2. pp. 4–6
- ↑ Leymarie, Jean; Read, Herbert; Lieberman, William S. (1966). Henri Matisse, UCLA Art Council, pàg. 9.
- ↑ Bärbel Küster. "Arbeiten und auf niemanden hören." Süddeutsche Zeitung, 6 de xullo de 2007. (en alemán)
- ↑ 11,0 11,1 11,2 The Unknown Matisse..., ABC Radio National, 8 de xuño de 2005 (en inglés)
- ↑ Hilary Spurling. The Unknown Matisse: A Life of Henri Matisse, the Early Years, 1869-1908, pàx. 86. Accés online el 15-07-2007
- ↑ Henri and Pierre Matisse Arquivado 24 de xullo de 2012 en Archive.is, Cosmopolis, núm. 2, xaneiro de 1999.
- ↑ 14,0 14,1 14,2 Leymarie, Jean; Read, Herbert; Lieberman, William S. (1966). Henri Matisse, UCLA Art Council, pàg. 10.
- ↑ Heard Hamilton, George (1989) pàg.182-184
- ↑ 16,0 16,1 Chilver, Ian (Ed.). «Fauvism» Arquivado 09 de novembro de 2011 en Wayback Machine., a The Oxford Dictionary of Art. Oxford University Press, 2004. Accés el 26-12-2007.
- ↑ John Elderfield. «Wild Beasts» Fauvism and Its Affinities, 1976, Museo de Arte Moderna, pàx.43, ISBN 0-87070-638-1
- ↑ William Rubin. Picasso and Braque pioneering Cubism, publicado polo Museo de Arte Moderna de Nova York, 1989, pàx.348. ISBN 0-87070-676-4
- ↑ 19,0 19,1 Historia Universal del Arte (1984)
- ↑ «Matisse, Henri.» Encyclopædia Britannica. 2007. Encyclopædia Britannica Online. Accés el 30-07-2007.
- ↑ Cone Collection Arquivado 19 de outubro de 2014 en Wayback Machine., Baltimore Museum of Art. Accés el 29-07-2007.
- ↑ Rebull Trudel, Melania (1994) páx.2
- ↑ Rebull Trudel, Melania (1994) pàg.3
- ↑ Historia del Arte Espasa (2004) pàg. 1154
- ↑ Heard Hamilton, Georg (1989) pàg.465
- ↑ Barbarà, Kudielka, Szymusiak (2004) pàg. 137
- ↑ Barbarà, Kudielka i Szymusiak (2004) páx.149
- ↑ "French Professor Directs "Model for Matisse"". Carnegie Mellon Today (en inglés). 30 de xuño de 2003. Consultado o 4 de abril do 2020.
- ↑ Heard Hamilton, Georg (1989) pàg.466
- ↑ Butler, Desmond (10 de novembro de 2002.). The New York Times, ed. "«Art/Architecture; A Home for the Modern In a Time-Bound City»" (en inglés). Consultado o 2/11/2013.
- ↑ Carol Vogel (8 de setembro de 2005). The New York Times, ed. "The Modern Acquires a 'Lost' Matisse" (en inglés). Consultado o 2/11/2013.
- ↑ Carol Vogel (3 de abril de 1982). The New York Times, ed. "«Marguerite Duthuit, a Model In Art of Matisse, Her Father»" (en inglés). Consultado o 2/11/2013.
- ↑ John Russell. Matisse, Father & Son. Nova York: Harry N. Abrams. Copyright John Russell 1999, páx. 387-389. ISBN 0 81094378 6
- ↑ Metropolitan Museum exhibition of works from the Pierre Matisse Gallery. Accés el 20 de juny de 2007.
- ↑ Artists Rights Society (ed.). "Our Most frequently requested artists list" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 06/02/2015. Consultado o 2/11/2013.
- ↑ Este cadro, desaparecido en 1914, foi atopado en 1948 nunha guarida do antigo SS Kurt Gerstein, propiedade de Tubinga.
- ↑ Henri Matisse. Le mur rose, catálogo dos «Musées nationaux récupération».
- ↑ A versión orixinal é en azul pero foi entregada en vermello ao coleccionsita moscovita Sergueï Chtchoukine.
- ↑ A Chapelle du Rosaire de Vence, é unha obra arquitectónica que el consideraba como a súa obra mestra. Foi realizada a finais da súa vida e nela sintetiza toda a súa investigación artística.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Henri Matisse |
Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Barberà, Kudielka i Szymusiak (2004). Barcelona,Fundació «la Caixa», ed. Matisse els llibres il·lustrats. ISBN 84-7664-846-4.
- DDAA (2004). Barcelona, Espasa-Calpe, ed. Historia del Arte Espasa. ISBN 84-670-1323-0.
- DDAA (1984). Madrid, SARPE, ed. Historia Universal del Arte: Volum XI. ISBN 84-7291-588-3.
- Heard Hamilton, George (1989). Madrid, Ediciones Cátedra, ed. Pintura y Escultura en Europa: 1880-1940. ISBN 84-376-0230-0.
- Rebull Trudel, Melania (1994). Barcelona, Ediciones Polígrafa, ed. Matisse 1869-1954. ISBN 84-88424-95-7.
- F. Celdran, R.R., Vidal y Plana. Triangle: Henri Matisse - Georgette Agutte - Marcel Sembat. París: Yvelinedition, 2007. ISBN 978-2-84668-131-5.
- Raymond Escholier. Matisse. A Portrait of the Artist and the Man. Londres: Faber & Faber, 1960.
- Lawrence Gowing. Matisse. Nova York: Oxford University Press, 1979. ISBN 0-19-520157-4.
- David Lewis. «Matisse and Byzantium, or, Mechanization Takes Command», a Modernism/modernity 16:1 (Gener de 2009), pàg. 51-59.
- Pierre Schneider. Matisse. Nova York: Rizzoli, 1984. ISBN 0-8478-0546-8.
- Hilary Spurling. The Unknown Matisse: A Life of Henri Matisse, Vol. 1, 1869-1908. Londres: Hamish Hamilton Ltd, 1998. ISBN 0-679-43428-3.
- Matisse the Master: A Life of Henri Matisse, Vol. 2, The Conquest of Colour 1909 - 1954. Londres: Hamish Hamilton Ltd, 2005. ISBN 0-241-13339-4.
- John Russell. Matisse, Father & Son, publicat per Harry N. Abrams, NYC. Copyright John Russell 1999. ISBN 0 81094378 6
- Alastair Wright. Matisse and the Subject of Modernism Princeton: Princeton University Press, 2006. ISBN 0-691-11830-2.
Outros artigos
[editar | editar a fonte]Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- Museu Matisse a Niça
- Current exhibitions and connection to galeries at Artfacts.Net
- "Henri Matisse Gallery" a MuseumSyndicate
- "Matisse" a Artchive.
- "Henri Matisse" a Olga's Gallery (158 pintures).
- Matisse-Picasso
- Henri Matisse: A Virtual Art Gallery Arquivado 29 de xaneiro de 2007 en Wayback Machine.
- Henri Matisse: Life and Work, 500 imatges d'alta resolució.
- Hillary Spurling. Matisse's pajamas (article online)
| Control de autoridades |
|
|---|
