Helena de Constantinopla

santa
Helena de Constantinopla
	;
Nome orixinal	(el) Φλαβία Ιουλία Ελένη
Biografía
Nacemento	c. 250 ; Helenópolis, Turquía (pt)
Morte	18 de agosto de 330 (79/80 anos); Constantinopla, Turquía
Lugar de sepultura	Catedral de Tréveris (pt) (valor descoñecido–) ; Museos Vaticanos (valor descoñecido–) ; Mausoléu de Helena (pt) (–década de 1100) ; Latrão (pt) (década de 1100–valor descoñecido)
Relixión	Cristianismo
Actividade
Ocupación	política
Período de tempo	Alto Imperio Romano e Baixo Imperio Romano
Enaltecemento
	santa ;
Día de festividade relixiosa	18 de agosto (Igrexa católica); 21 de maio (Igrexa ortodoxa); 19 de marzo ; 3 de xuño
Patrón de	Arqueólogo, Conversión e Santa Helena
Outro
Título	Augusta (en)
Familia	Dinastia constantiniana (pt)
Cónxuxe	Constancio I Cloro
Fillos	Constantino I o Grande
Cronoloxía
	Finding of the True Cross (en)
Descrito pola fonte	Dicionario Enciclopédico Brockhaus e Efron; Pequeno Dicionario Enciclopédico de Brockhaus e Efron; Real'nyj slovar' klassicheskih drevnostej po Ljubkeru

Helena de Constantinopla (ca. 250- ca. 330), canonizada pola Igrexa católica como Santa Helena, foi a nai do emperador Constantino I. A tradición atribúelle a conversión do seu fillo ao cristianismo, así como o achado das reliquias da Santa Cruz.

Vida

Non se coñece con seguridade a data e lugar exactos do seu nacemento. Con todo, é moi posible que nacese en Drepanon, na provincia de Bitinia, en Asia Menor, posto que á súa morte a cidade foi renomeada como Helenópole polo seu fillo.^[1] En canto á data, Eusebio de Cesárea indica que andaba polos oitenta anos cando regresou da súa viaxe a Terra Santa,^[2] o que situaría o seu nacemento algo antes do 250.^[3]^[4]

As súas orixes familiares son escuras. Segundo a tradición iniciada por Santo Ambrosio, era filla de pousadeiros.^[5] Con todo, dado que era habitual recalcar a orixe humilde das principais figuras do cristianismo, é posible que se trate dunha invención sen demasiado fundamento.

Tampouco se sabe con seguridade se estaba casada co pai de Constantino, Constancio, nin a a data de nacemento do neno, aínda que a maior parte da historiografía sinala o 272 como a data máis probable.^[6]

En calquera caso, Helena foi repudiada por Constancio cando este casou coa filla do emperador Maximiano, Teodora.^[7] O matrimonio teríase celebrado nunha data descoñecida, que oscila entre os anos 289 e 293.^[8] O matrimonio supuxo a confirmación da carreira de Constancio, que acabaría por recibir o nomeamento de César, como membro da Tetrarquía, no ano 293.

Helena gañou gran relevancia pública trala crise da familia de Constantino no 326. Nese ano, Constantino, que era xa o único emperador, mandou asasinar o seu fillo primoxénito, Crispo, e á súa muller, Fausta. Pouco despois, Helena iniciou unha viaxe por Terra Santa.^[9] A historiografía considerou tradicionalmente que esta viaxe obedecía a un desexo de expiar as culpas —tanto as de Helena como as de Constantino— tralos asasinatos.

Porén, a viaxe debeu de ter un claro carácter político. Constantino derrotara o seu colega Licinio, que gobernaba a parte oriental do imperio, no 324. Ademais de reforzar a autoridade do seu fillo sobre esta parte do imperio, a viaxe aseguraba a alianza entre Constantino e a Igrexa. Segundo Eusebio de Cesárea, Helena mandou edificar a igrexa da Natividade en Belén e o santuario do Monte das Oliveiras, que serían dotados con abundantes riquezas.

Após a viaxe, Helena regresou a Roma, onde morreu arredor do ano 329. Foi soterrada no que estaba destinado a ser o mausoleo da familia, situado a carón da Via Labicana. Os restos do edificios son aínda visibles na área de Torpignattara (Roma). Así mesmo, pódese contemplar nos Museos Vaticanos o sarcófago de pórfiro^[10] que, segundo o consenso dos especialistas, serviu para sepultar os seus restos.

Achado das reliquias da Santa Cruz

Segundo unha tradición moi popular, Helena atopou os restos da Cruz da Paixón de Xesucristo durante a súa viaxe a Terra Santa. De feito, Santa Helena aparece en numerosas obras de arte portando a Cruz.

Emporiso a historiografía dubida de que este relato sexa verídico. A primeira fonte conservada a informar do achado é do ano 351, uns vinte e cinco anos despois da viaxe de Helena. Trátase dunha carta do bispo de Xerusalén, Cirilo, a Constancio II, que rememora o achado en tempos de Constantino, pai de Constancio. Nesa carta non se relaciona a Santa Helena co achado da Cruz, unha historia que non se comezará popularizar até finais do século IV.

Por tanto, a maior parte dos estudosos pensan que o relato está relacionado coa propaganda cristiá, interesada en suliñar a estreita relación entre os emperadores –Constantino en particular– e a Igrexa.

Notas

↑ Drijvers 1992, p. 12
↑ Eusebius, Vita Constantini 3.46.
↑ Harbus, 13.
↑ Drijvers 1992, p. 15.
↑ Ambrose, De obitu Theodosii 42; Harbus, 13.
↑ Barnes, CE, 3, 39–42; Elliott, Christianity of Constantine, 17; Odahl, 15; Pohlsander, "Constantine I"; Southern, 169, 341.
↑ Barnes, CE, 8–9.
↑ Origo 1; Victor, Caes. 39.24f; Eutropius, Brev. 9.22.1; Epitome 39.2; Pan. Lat. 10(2).11.4, citado en Barnes, CE, 288 n.55.
↑ Norwich, John Julius (1996). Byzantium (First American ed.). Nova York. pp. 68–69. ISBN 0394537785. OCLC 18164817.
↑ "Sarcofago di S. Elena". Museos Vaticanos (en italiano). Consultado o 23/01/2022.

Véxase tamén

Bibliografía

Barnes, Timothy D. Constantine and Eusebius (CE in citations). Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1981. ISBN 978-0-674-16531-1
Drijvers, Jan Willem. "Evelyn Waugh, Helena and the True Cross Arquivado 23 de marzo de 2019 en Wayback Machine.." Classics Ireland 7 (2000)
Elliott, T. G. The Christianity of Constantine the Great . Scranton, PA: University of Scranton Press, 1996. ISBN 0-940866-59-5
Harbus, Antonia. Helena of Britain in Medieval Legend. Rochester, NY: D.S. Brewer, 2002
Odahl, Charles Matson. Constantine and the Christian Empire. New York: Routledge, 2004
Pohlsander, Hans. The Emperor Constantine. Londres e Nova York: Routledge, 2004. Hardcover ISBN 0-415-31937-4 Paperback ISBN 0-415-31938-2

Ligazóns externas

Santa Helena en Catholic Online

[Drijvers1992-1] Drijvers 1992, p. 12

[2] Eusebius, Vita Constantini 3.46.

[Harbus,_13-3] Harbus, 13.

[FOOTNOTEDrijvers199215-4] Drijvers 1992, p. 15.

[5] Ambrose, De obitu Theodosii 42; Harbus, 13.

[6] Barnes, CE, 3, 39–42; Elliott, Christianity of Constantine, 17; Odahl, 15; Pohlsander, "Constantine I"; Southern, 169, 341.

[7] Barnes, CE, 8–9.

[8] Origo 1; Victor, Caes. 39.24f; Eutropius, Brev. 9.22.1; Epitome 39.2; Pan. Lat. 10(2).11.4, citado en Barnes, CE, 288 n.55.

[9] Norwich, John Julius (1996). Byzantium (First American ed.). Nova York. pp. 68–69. ISBN 0394537785. OCLC 18164817.

[10] "Sarcofago di S. Elena". Museos Vaticanos (en italiano). Consultado o 23/01/2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]