یوزف فن اس

یوزف فان اس
زادهٔ	۱۸ آوریل ۱۹۳۴ آخن
ملیت	آلمانی
سازمان	دانشگاه توبینگن
آثار	کلام و جامعه در سده دوم و سوم هجری
منصب	کرسی اسلام‌شناسی و سامی‌شناسی دانشگاه ابرهارد کارلس توبینگن
جوایز	کتاب سال جمهوری اسلامی

یوزف فن اس (به آلمانی: Josef van Ess) (متولد ۱۹۳۴ در آخن - درگذشتهٔ ۲۰ نوامبر ۲۰۲۱ ) اسلام‌شناس آلمانی و استاد بازنشسته دانشگاه توبینگن بود.

زندگی

او در سال ۱۹۵۹ با تألیف رساله‌ای در موضوع عرفان اسلامی در شهر بن موفق به اخذ مدرک دکتری شد. در سال ۱۹۶۴ در فرانکفورت رساله استادی‌اش را نگاشت. موضوع این رساله «نظریه شناخت در دوره مدرَسیِ اسلامی» بود. در سال ۱۹۶۷ به عنوان استاد میهمان راهی دانشگاه کالیفرنیا در لوس‌آنجلس شد. پس از آن مدتی را در دانشگاه آمریکایی بیروت گذراند. در سال ۱۹۶۸ به عنوان جانشین رودی پارت برای احراز کرسی «اسلام‌شناسی و سامی‌شناسی» به دانشگاه ابرهارد کارلس توبینگن (به آلمانی: Eberhard Karls Universität Tübingen) عزیمت کرد و این منصب را تا سال ۱۹۹۹ که بازنشسته شد، در اختیار داشت. در طی همین سال‌ها به عنوان استاد میهمان به دانشگاه پرینستون، دانشگاه آکسفورد و دانشگاه پاریس (کالج فرانس) و چند دانشگاه دیگر رفت‌وآمد داشت و به‌رغم این‌که هر بار از سوی دانشگاه‌های مختلفی برای احراز رسمی کرسی‌های درسی فراخوانده شد، پیوسته به دانشگاه توبینگن وفادار ماند.

فان اس از فرصتی که دوران بازنشستگی در اختیارش گذاشته است به خوبی بهره‌مند شده و کتاب «خطای فضلای، طاعون در شهر عمواس و تبعات کلامی آن» (به آلمانی: Der Fehltritt des Gelehrten Die Pest von Emmaus und ihre theologischen Nachspiele) را نگاشته که از سوی آکادمی علمی هایدلبرگ در سال ۲۰۰۱ منتشر شده‌است.

آثار

در میان آثار پروفسور فان اس مجلدات شش‌گانه «کلام و جامعه در قرن دوم و سوم هجری» در جهان اسلام از ویژگی‌های ممتازی برخوردار است. این کتاب طی سال‌های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۷ در برلین منتشر شده است. دانشکده‌های شرق‌شناسیِ بسیاری از کشورها از جمله دانشگاه پاریس و دانشگاه واشینگتن برای بزرگداشت فعالیت‌های او، مدرک دکتری افتخاری به او اعطا کرده‌اند. گروهی به سرپرستی محمدرضا بهشتی دست‌اندرکار ترجمه این مجموعه شده اند. این کتاب جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را هم دریافت کرده‌است.

• Die Erkenntnislehre des 'Adudaddin al-Ici: Übersetzung und Kommentar des ersten Buches seiner Mawaqif. Steiner, Wiesbaden 1966.
• Traditionistische Polemik gegen ʿAmr Ibn ʿUbaid: Zu einem Text des ʿAlī Ibn ʿUmar ad-Dāraquṭnī. Steiner, Beirut/Wiesbaden 1967.
• Frühe muʿtazilitische Häresiographie: Zwei Werke des Nāšiʾ al-Akbar (gest. 293 H.). Orient Institut, Beirut 1971.
• Das Kitāb an-Nakṯ des Naẓẓām und seine Rezeption im Kitāb al-Futyā des Ǧāḥiẓ: Eine Sammlung der Fragmente. Vandenhoeck und Ruprecht, Göttingen 1972.
• Zwischen Hadith und Theologie: Studien zum Entstehen prädestinatianischer Überlieferung. De Gruyter, Berlin 1975.
• Anfänge muslimischer Theologie: Zwei antiqadaritische Traktate aus dem ersten Jahrhundert der Hiǧra. Orient-Institut, Beirut 1977.
• Chiliastische Erwartungen und die Versuchung der Göttlichkeit: Der Kalif al-Ḥākim (386-411 H.). Winter, Heidelberg 1977.
• Der Ṭailasān des Ibn Ḥarb: „Mantelgedichte“ in arabischer Sprache. Winter, Heidelberg 1979.
• Ungenützte Texte zur Karramiya: Eine Materialsammlung. Winter, Heidelberg 1980.
• Der Wesir und seine Gelehrten: Zu Inhalt und Entstehungsgeschichte der theologischen Schriften des Rašīduddīn Fażlullāh (gest. 718/1318). Steiner, Wiesbaden 1981.
• Theologie und Gesellschaft im 2. und 3. Jahrhundert Hidschra: Eine Geschichte des religiösen Denkens im frühen Islam. 6 Bände. De Gruyter, Berlin 1991–1997.
  • Band 1: 1991
  • Band 2: 1992
  • Band 3: 1992
  • Band 4: 1997 (mit Register zu Bänden 1–4)
  • Band 5: 1993 (Texte I–XXI)
  • Band 6: 1995 (Texte XXII–XXXV)
• Der Fehltritt des Gelehrten: Die „Pest von Emmaus“ und ihre theologischen Nachspiele. Winter, Heidelberg 2001
• Der Eine und das Andere: Beobachtungen an islamischen häresiographischen Texten. 2 Bände. De Gruyter, Berlin/New York 2011

منابع

• درباره یوزف فن اس بایگانی‌شده در ۵ سپتامبر ۲۰۰۷ توسط Wayback Machine
• مقاله‌ای از یوزف فن اس
• کلام و جامعه در سده‌ی دوم و سوم قمری