کشتار بوچا

کشتار در بوچا
بخشی از نبرد بوچا و حمله ۲۰۲۲ کی‌یف
عکس غیرنظامیان بوچا که توسط سربازان روسی کشته شدند.
موقعیت	بوچا، اوکراین
تاریخ	مارس ۲۰۲۲
هدف	غیرنظامیان
کشته‌ها	۴۱۲ جسد، پیدا شده
مرتکبان	نیروهای مسلح روسیه (انکار شده توسط روس‌ها)

کشتار بوچا مجموعه‌ای از جنایات جنگی آشکار شامل کشتار غیرنظامیان بود که در مناطق تحت کنترل نیروهای مسلح روسیه در شهر بوچا، اوکراین در طول نبرد بوچا، پس از تهاجم روسیه به اوکراین ۲۰۲۲، انجام شد. به گفتهٔ شهردار این شهر، ۴۱۲ تن از اجساد ساکنان این شهر، با دست‌های بسته شده از پشت، در این حادثه پیدا شد. به گزارش رادیو اروپای آزاد، محل زندانی کردن و شکنجه شهروندان بوچا در یک زیرزمین پیدا شده‌است. بسیاری از اجساد، سوزانده یا مثله شده‌اند و بر پایهٔ گزارش‌ها، آثار تجاوز جنسی سربازان روسیه در اجساد دختران بوچا، مشهود است که برخی از آن‌ها، تنها ۱۴ سال سن داشته‌اند.

اوکراین از دیوان کیفری بین‌المللی (ICC) درخواست کرده‌است تا دربارهٔ آنچه در بوچا رخ داده‌است تحقیق کند. مقامات روسی هرگونه تخلف را رد کردند و فیلم‌ها و عکس‌های اجساد مردگان را تحریک‌آمیز یا نمایشی از سوی مقامات اوکراینی توصیف کردند.

پیش‌زمینه

به‌عنوان بخشی از حمله ۲۰۲۲ روسیه به اوکراین، ارتش روسیه از مرز جنوبی بلاروس وارد این کشور شد. یکی از اقدامات اولیه، فشار به سمت کی‌یف پایتخت اوکراین بود و همراه با ستون عظیمی از خودروهای نظامی، ارتش روسیه به سمت اوکراین در شمال کیف حرکت کرد. در ۲۷ فوریهٔ ۲۰۲۲، نیروهای پیشروی روسی به سمت شهر بوچا حرکت کردند و آن را به یکی از اولین مناطق حومهٔ کی‌یف تبدیل کردند که نیروهای روسی به داخل آن حرکت کردند. بر اساس اطلاعات نظامی اوکراین، نیروهای روسی که بوچا را اشغال کرده بودند، تیپ ۶۴ ارتش ۳۵ ترکیبی بودند که توسط آزادبک عمربکف، فرماندهی می‌شدند.

در اواخر مارس، قبل از عقب‌نشینی روسیه از کی‌یف، دادستان کل اوکراین، ایرینا وندیکتوا، اظهار داشت که دادستان‌های اوکراینی شواهدی از ۲۵۰۰ مورد مشکوک جنایات جنگی که توسط روسیه در جریان تهاجم مرتکب شده بودند جمع‌آوری کرده بودند و «چند صد مظنون» را شناسایی کرده بودند. ماتیلدا بوگنر، رئیس مأموریت ناظر حقوق بشر سازمان ملل در اوکراین، همچنین نگرانی‌های خود را در مورد مستندات دقیق تلفات غیرنظامیان به‌ویژه در مناطق و شهرهای زیر آتش سنگین ابراز کرد و بر کمبود برق و ارتباطات قابل اعتماد تأکید کرد.

به عنوان بخشی از عقب‌نشینی عمومی نیروهای روسی در شمال کی‌یف و همچنین حملات ارتش اوکراین به تشکیلات روسی، نیروهای روسی در منطقهٔ بوچا به سمت شمال عقب‌نشینی کردند. نیروهای اوکراینی در ۱ آوریل وارد شهر شدند.

تحقیقات

اوکراین

پلیس ملی تحقیقاتی را در مورد وقایع در بوچا آغاز کرد و این منطقهٔ وسیع به عنوان صحنه جرم در نظر گرفته شد. در همان زمان، وزارت امور خارجه از دادگاه کیفری بین‌المللی در اوکراین درخواست کرد تا بازرسان را به بوچا و سایر مناطق استان کی‌یف اعزام کند. وزیر امور خارجهٔ اوکراین دیمیترو کولبا همچنین از دیگر گروه‌های بین‌المللی خواست تا مدارک جمع‌آوری کنند.

روسیه

روسیه درخواست جلسهٔ ویژهٔ شورای امنیت سازمان ملل متحد، که یکی از پنج عضو دائمی آن است، برای رسیدگی به آنچه که آن را «تحریک فجیع رادیکال‌های اوکراینی» می‌داند، کرد. الکساندر باستریکین، رئیس کمیتهٔ تحقیقات روسیه، با متهم کردن مقامات اوکراینی به انتشار مطالب نادرست در مورد اقدامات نیروهای مسلح روسیه، دستور تحقیق در مورد آنچه را که او «تحریک اوکراین» نامید، داد.

دیگران

ادعاهای متعدد روسیه توسط بی‌بی‌سی، بلینگ کت و نیویورک تایمز رد شده‌است.

شواهد و گزارش‌ها

شاهدان عینی

ساکنان و شهردار بوچا گفته‌اند که قربانیان، توسط نیروهای روسی کشته شده‌اند. آن‌ها می‌گویند که بسیاری از بازماندگان، از ترس روس‌ها، در زیرزمین‌ها مخفی شده بودند. برخی از آن‌ها هفته‌ها بدون نور و برق بودند و از شمع، برای گرم کردن آب و پخت و پز استفاده می‌کردند. آن‌ها تنها زمانی از مخفیگاه خود بیرون آمدند که مشخص شد روس‌ها از آن‌جا رفته‌اند و از ورود نیروهای اوکراینی استقبال کردند.

بی‌بی‌سی و گاردین به گزارش‌های شاهدان عینی ساکن بوچا و روستاهای مجاور، اوبوخویچی و ایوانکیف اشاره کردند که نشان می‌دهد سربازان روسی از غیرنظامیان به‌عنوان سپر انسانی در مقابله با سربازان اوکراینی استفاده کرده‌اند.

اکونومیست گزارشی از یک بازمانده از یک اعدام گروهی را منتشر کرد. این مرد، پس از گیر افتادن در یک پست ایست و بازرسی، همراه با تعدادی کارگر ساختمانی، توسط سربازان روسی دستگیر شد. سربازان، آن‌ها را به ساختمان مجاور که به‌عنوان پایگاه نیروهای روسی استفاده می‌شد، منتقل کردند، سربازان روس سپس آن‌ها را بازرسی کرده، کتک زده و شکنجه کردند، سپس آن‌ها را به کنار ساختمان بردند تا آن‌ها را تیرباران کنند. این مرد، مورد اصابت گلوله از پهلو قرار گرفت اما زنده ماند و بعداً به خانه‌ای در مجاورت محل، گریخت.

دیده‌بان حقوق بشر گزارش‌هایی دریافت کرده‌است که به غیرنظامیان، هنگام خروج از خانه‌های خود برای یافتن غذا و آب، تیراندازی می‌شود و با وجود کمبود مایحتاج اولیه مانند آب و گرما به‌دلیل تخریب زیرساخت‌های محلی، نیروهای روسی به آن‌ها دستور بازگشت به خانه‌هایشان را می‌دهند. روس‌ها به‌طور خودسرانه به ساختمان‌های شهر شلیک می‌کردند و سربازان روسیه از ارسال کمک‌های پزشکی به غیرنظامیان مجروح، خودداری کردند. همچنین یک گور دسته‌جمعی برای قربانیان، حفر شده بود و سربازان، اعدام‌های خودسرانه و غیرقانونی انجام می‌دادند.

بر پایهٔ گزارش نیویورک تایمز، سربازان روس، ساکنان شهر را «بی‌پروا و گاه به شیوه‌ای سادیستی» آزار داده و می‌کشتند. یک زن اوکراینی توسط روس‌ها ربوده شد و در یک انبار، بارها مورد تجاوز قرار گرفت و سپس اعدام شد. گروه دیگری از زنان و دختران تقریباً یک ماه در یک زیرزمین، زندانی و مورد تجاوز قرار گرفتند که متعاقب آن، ۹ نفر از آن‌ها باردار شدند. اجسادی که دست‌هایشان را از پشت بسته و اعدام شده بودند، در سراسر شهر پیدا شدند که نشان می‌دهد، چندین واحد نظامی روسیه، این قتل‌ها را انجام داده‌اند.

تصاویر ماهواره‌ای

ویدئوهای بیرونی

بررسی تصاویر ماهواره‌ای توسط نیویورک تایمز

برای بررسی دقیق‌تر موضوع، تعدادی تصاویر ماهواره‌ای از اواسط ماه مارس، توسط مکسار در اختیار نیویورک تایمز قرار گرفت. تصاویر خیابان یابلونسکا حداقل ۱۱ «شیء تیره با اندازهٔ بدن انسان» را نشان می‌دهد که بین ۹ تا ۱۱ مارس در تصاویر ماهواره‌ای، ظاهر شده‌اند. این اشیا، دقیقاً در همان موقعیت‌هایی ظاهر شده بودند که اجساد بعداً توسط یکی از اعضای شورای محلی در ۱ آوریل، پس از بازپس‌گیری شهر توسط نیروهای اوکراینی فیلمبرداری شد. ویدئوی دیگری از همان خیابان، سه جسد را در نزدیکی دوچرخه و خودروهای رها شده نشان می‌دهد که برای نخستین بار بین ۲۰ تا ۲۱ مارس در تصاویر ماهواره‌ای ظاهر شده‌اند. تایمز در ۴ آوریل به این نتیجه رسید که «بسیاری از غیرنظامیان، بیش از سه هفته پیش و زمانی که ارتش روسیه کنترل شهر را در دست داشت، کشته شدند» و این تصاویر، ادعاهای روسیه در مورد تکذیب قتل‌ها را رد می‌کند. بی‌بی‌سی نیوز هم در بررسی‌های خود، به همین نتیجه رسید.

تصاویر ماهواره‌ای همچنین، نخستین نشانه‌های حفر یک گور دسته‌جمعی توسط روس‌ها در بوچا را در ۱۰ مارس نشان داد که در ۳۱ مارس، به یک خندق با طول تقریبی ۱۵ متر در بخش جنوب غربی منطقه تا نزدیکی کلیسا، گسترش یافته بود.

تصاویر پهپادی

تصاویر ثبت‌شده با پهپاد مورد تأیید نیویورک تایمز، دو خودروی زرهی روسی را نشان می‌دهد که به‌سمت یک غیرنظامی، در حال راه رفتن با دوچرخه، شلیک می‌کنند. ویدئوی جداگانه‌ای که پس از عقب‌نشینی روسیه فیلم‌برداری شده‌است، یک قربانی را نشان می‌دهد که لباس غیرنظامی مطابق با فیلم‌های پهپاد بر تن داشت و جسد او در کنار همان دوچرخه افتاده بود.

واکنش‌ها

کشتار بوچا باعث شد تا شمار چشمگیری از کشورهای جهان، روسیه را به اتهام ارتکاب جنایت جنگی پاسخگو بدانند.

اوکراین

دیمیترو کولبا، وزیر امور خارجه، این رویداد را یک «قتل عامدانه» توصیف کرد. او گفت روسیه «بدتر از داعش» است و نیروهای روسی در قتل، شکنجه، تجاوز جنسی و غارت گناهکار هستند. کولبا همچنین از کشورهای گروه ۷ خواست تا تحریم‌های «ویرانگر» اضافی را اعمال کنند.

ویتالی کلیچکو، شهردار کی‌یف در مصاحبه‌ای با بیلد گفت که «آنچه در بوچا و سایر حومه‌های کیف اتفاق افتاد را فقط می‌توان نسل‌کشی توصیف کرد» و رئیس‌جمهور روسیه ولادیمیر پوتین را به ارتکاب جنایت جنگی متهم کرد. رئیس‌جمهور زلنسکی در ۴ آوریل ۲۰۲۲ از این منطقه بازدید کرد تا به خبرنگاران و جهان، جنایات گزارش‌شده در بوچا را نشان دهد.

روسیه

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، این کشتار را «حملهٔ ساختگی» دیگری خواند که علیه روسیه مورد استفاده قرار گرفت و مدعی شد که این کشتار، انجام نشده‌است. وی گفت که نیروهای روسی در ۳۰ مارس، بوچا را ترک کردند در حالی که شواهدی از قتل چهار روز بعد و پس از ورود سرویس امنیتی اوکراین به بوچا به‌دست آمد و مدعی شد که در ۳۱ مارس شهردار بوچا آناتولی فدوروک یک پیام ویدئویی منتشر کرده‌است که در آن بیان شده‌است که ارتش روسیه بدون اشاره به تیراندازی افراد محلی در خیابان‌ها شهر را ترک کرده بود.

نیروهای ویژهٔ پلیس ملی در حال پاکسازی شهر بوچا هستند، ویدیوی پلیس ملی اوکراین

کانال تلگرامی وزارت دفاع روسیه گزارشی را بازنشر کرد مبنی بر این‌که نیروهای روسی غیرنظامیان را در جریان نبرد هدف قرار نداده‌اند. بر اساس این بیانیه، ارتش روسیه نمی‌توانست یک کشتار را پنهان کند و گور دسته‌جمعی در شهر مملو از قربانیان حملات هوایی اوکراین است. این وزارتخانه گفت که ویدئویی را که مدعی نشان دادن اجساد غیرنظامیان کشته شده در بوچا است، تجزیه و تحلیل کرده‌است و گفت که اجساد فیلمبرداری شده، در حال حرکت هستند. این ادعا توسط دپارتمان بی‌بی‌سی مسکو مورد بررسی قرار گرفت و به این نتیجه رسید که هیچ مدرکی مبنی بر صحنه‌سازی ویدئو وجود ندارد. بلینگکت به خوبی به حساب بی‌بی‌سی استناد کرد و جدول زمانی ارائه شده توسط منابع دولتی روسیه را بیشتر زیر سؤال برد به‌طور خاص، بلینگ کت اشاره کرد که هم رسانه روسی TV Zvezda و هم دبیر شورای شهر بوچا، تاراس شاپروسکی گزارش دادند که نیروهای روسی حداقل تا اواخر ۱ آوریل همچنان در بوچا حضور دارند.

ایالات متحده

جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا گفت که این کشف، «ظالمانه» بود. وی رئیس‌جمهور روسیه، پوتین را «جنایتکار جنگی» خواند و اظهار داشت که جهان باید «همهٔ جزئیات را جمع‌آوری کند تا بتواند یک محاکمهٔ جنایات جنگی داشته باشد.»

خودروی غیرنظامی منهدم شده با جسد راننده در داخل

فرانسه

امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه: «آنچه اتفاق افتاد، مجموعهٔ جدیدی از تحریم‌ها و اقدامات بسیار واضح را اعمال می‌کند؛ بنابراین در روزهای آینده با شرکای اروپایی خود به‌ویژه آلمان، اقداماتی را هماهنگ خواهیم کرد.» وی به تحریم‌های فردی و اقدامات شدید در زمینهٔ واردات زغال‌سنگ و نفت اشاره می‌کند.

آلمان

در همین حال، اولاف شولتس، صدراعظم آلمان نیز پس از کشف اجساد غیرنظامیان در بوچا در نزدیکی کی‌یف، از قتل‌های منتسب به ارتش روسیه که آن‌ها را «جنایت جنگی» توصیف کرد، خواستار تحریم‌های جدید شد.

سایر کشورها

یک دقیقه سکوت در پارلمان اروپا برای احترام به قربانیان جنگ روسیه و اوکراین و قربانیان کشتار بوچا (۴ آوریل ۲۰۲۲)

شارل میشل، رئیس شورای اروپایی: «از تصاویر نگران‌کنندهٔ جنایات ارتش روسیه در منطقهٔ آزادشدهٔ حومهٔ کی‌یف، شوکه شده‌ام. اتحادیه اروپا به اوکراین و سازمان‌های غیردولتی کمک می‌کند تا مدارک لازم برای پیگرد قانونی خود را در دادگاه‌های بین‌المللی جمع‌آوری کنند. تحریم‌ها و حمایت بیشتر اتحادیه اروپا در راه است.»

جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا در پیامی توئیتری گفت: «ما قتل غیرنظامیان در اوکراین را قویا محکوم می‌کنیم، به پاسخگویی به رژیم روسیه متعهد هستیم و هر کاری که می‌توانیم را برای حمایت از مردم اوکراین انجام خواهیم داد.» یکشنبه "مسئولان این حملات وحشتناک، به دست عدالت سپرده خواهند شد." ملانی جولی، وزیر امور خارجهٔ کانادا، اقدامات روسیه را "تکان‌دهنده" و "قتل بی‌دلیل غیرنظامیان بی‌گناه" خواند و گفت: "کانادا از هیچ تلاشی برای انجام تحقیقات در مورد جنایات جنگی روسیه، دریغ نخواهیم کرد تا اطمینان حاصل شود که مسئولان، مورد بازخواست قرار خواهند گرفت».

فومیو کیشیدا، نخست‌وزیر ژاپن به خبرنگاران گفت: «که ژاپن به‌شدت «نقض قوانین بین‌المللی» را محکوم کرده و اعلام کرد که این کشور تحریم‌های بیشتری را علیه روسیه اعمال خواهد کرد.»

لیز تراس، وزیر امور خارجه بریتانیا، گفت که «از جنایات در بوچا و دیگر شهرهای اوکراین، وحشت‌زده شده‌است» و «گزارش‌هایی که نیروهای روسی، غیرنظامیان بی‌گناه را هدف قرار می‌دهند نفرت‌انگیز است». او همچنین گفت که مسئولان، مورد بازخواست قرار خواهند گرفت.