علی‌اکبر
علی‌اکبر | |
|---|---|
 نام «علی‌اکبر» به عربی | |
| زادهٔ | ۱۳ شعبان ۳۳ ه.ق |
| درگذشت | ۱۰ محرم ۶۱ ه.ق |
| مدفن | حرم حسین بن علی |
| همسر | رقیه بنت عبدالله |
| والدین |
|
| خویشاوندان | علی (پدربزرگ) حسن مجتبیٰ (عمو) سجاد (برادر) عباس (عمو) |
علی اکبر بن الحسین (به عربی: عَلِيّ ٱلْأَكْبَر ٱبْن ٱلْحُسَيْن) فرزند ارشد حسین بن علی و ام لیلا بود.[۱] وی در ۲۵ سالگی در روز عاشورا و در نبرد کربلا کشته شد.[۲] بر اساس نوشته ژان کالمارد در ایرانیکا، شهرت علی اکبر به عنوان یک جنگجوی شجاع اهل بیت ممکن است بیش از شهرت عباس بن علی باشد.[۲]
زندگی
[ویرایش]علی اکبر پسر حسین بود که در جنگ کربلا ۱۸، ۱۹، یا ۲۵ ساله بود.[۱][۲] دو برادر وی نیز عبدالله (علی‌اصغر) و علی زین العابدین (چهارمین امام شیعه) نام داشتند.[۳] به اعتقاد شیعه، این جوان بسیار شبیه به پدربزرگ پدر خود محمد، پیامبر اسلام بود، تا جایی که حسین بن علی اغلب می‌گفت: «هرگاه دلم برای پدربزرگ مادری تنگ می‌شود، به چهره علی اکبر نگاه می‌کنم.» علی اکبر در ۱۰ محرم ۶۱ هجری قمری در جنگ کربلا توسط مرره بن منقد کشته شد.[۴][۵]
در این‌که سن او هنگام کشته شدن چقدر بوده است بین ۱۸، ۱۹، ۲۳ و ۲۵ سال اختلاف وجود دارد،[۶][۷] اما از آنجا که سجاد در کربلا ۲۳ سال سن داشت و علی اکبر از او بزرگ‌تر بوده می‌توان گفت علی اکبر در سن ۲۵ سالگی کشته شده است؛ بنابراین نقل تاریخی چون واقعه کربلا در سال ۶۱ هجری قمری بود می‌توان گفت او در سال ۳۶ هجری قمری متولد شده است.[۸]
مادر علی‌اکبر، لیلا، خواهرزاده معاویه بن ابی سفیان (خلیفه اموی) بود.
مرگ
[ویرایش]
منابع شیعه روایت کرده‌اند از آنجایی که یزید با علی‌اکبر نسبت خویشاوندی داشت، به او امان داد ولی علی‌اکبر قبول نکرد و در پاسخ گفت: «قرابت با رسول خدا با ارزش‌تر است».[۹] به گفته این منابع، علی‌اکبر در مقابل چشمان پدرش نزدیک به ده مرتبه به میدان نبرد رفت و هر بار نزدیک به دو یا سه نفر را کشت. او در حالی که خسته و تشنه شده بود نزد پدرش بازگشت و در خواست آب کرد،[۱۰][۱۱] می‌گویند پدرش به او گفت: «پسرم! ببین دهان من از دهان تو خشک‌تر است، اندکی پیکار کن که به‌زودی از دست جدت رسول خدا سیراب خواهی شد»[۱۲][۱۳] سپس او به میدان جنگ بازگشت. زمانی که به میدان برگشت مردی به نام مر بن سعد (به عربی: مُرَّ بن سَعد)[۱۴] یا مره بن منقذ عبدی (به عربی: مُرَّة بن مُنْقِذ عَبدى)[۱۵] از پشت به او ضربه‌ای وارد کرد که باعث شد او از اسب به زمین بیفتد؛ حسین که تا آن‌هنگام با گریه دیده نمی‌شد با دیدن سقوط پسرش شروع به گریه کرد. بعد از سقوط او دشمن او را احاطه و بدنش را قطعه قطعه کردند.[۱۶] مرتضی مطهری در اینجا می‌گوید:
شخصی با نیزه محکمی آن‌چنان به علی اکبر زد که دیگر توان از او گرفته شد به طوری که دستهایش را به گردن اسب انداخت، چون خودش نمی‌توانست تعادل خود را حفظ کند. در اینجا فریاد کشید: پدر جان! الآن دارم جد خودم را به چشم دل می‌بینم و شربت آب می‌نوشم. اسب، حضرت علی‌اکبر (ع) را در میان لشکر دشمن برد و آن‌ها با شمشیر بدنش را تکه‌تکه کردند.
— مرتضی مطهری، [۱۷]
علی‌اکبر در حالی که ۲۵ سال سن (طبق نقل صحیح) داشت، اولین کشته روز عاشورا از قبیله بنی‌هاشم بود.[۱۸][۱۹]
آرامگاه
[ویرایش]علی‌اکبر پایین پای پدرش حسین بن علی، در کربلا دفن شده است. برخی همین علت را دلیل شش‌گوشه بودن ضریح می‌دانند.[۲۰]
سر او به همراه دیگر کشته شدگان سپاه حسین ابتدا به نزد ابن زیاد در کوفه و بعد از آن به نزد یزید در دمشق فرستاده شد و در نهایت طبق عقیده رایج توسط بانو آزرا از قبیله بنی‌اسد در قبرستان باب‌الصغیر به خاک سپرده شد.[۲۱]
سید محسن امین یکی از محققان معاصر نیز بر این باور است که سر علی اکبر همراه با عباس بن علی و حبیب بن مظاهر در قبرستان باب‌الصغیر دفن شده است.[۲۲]
در مقابل برخی می‌گویند سر او به همراه دیگر سرهای کشته شدگان سپاه حسین به کربلا آورده و در کنار بدنشان دفن شدند. این نظر در میان شیعه و سنی شهرت دارد.[۲۳]
جستارهای وابسته
[ویرایش]پانویس
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ https://books.google.com/books?id=fH1pvM0AdNIC&printsec=frontcover&dq=history+of+ali+akbar+ibn+hussein&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwij0fXmp6DkAhVtiIsKHYWHDlkQ6AEIJzAA#v=snippet&q=ali%20akbar%20ibn&f=false
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ Foundation، Encyclopaedia Iranica. «Welcome to Encyclopaedia Iranica». iranicaonline.org (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۱۹.
- ↑ https://books.google.com/books?id=opBkfYKBOjsC&pg=PA76&dq=history+of+karbala&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwijrt3Qob7kAhWSJVAKHVbrB24Q6AEIJzAA#v=onepage&q=ali&f=false
- ↑ "Battle of Karbala | History, Summary, & Significance". Encyclopedia Britannica (به انگلیسی). Retrieved 2021-08-19.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار مرتضی مطهری، ۱۷.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ Calmard، «ʿALĪ AKBAR»، Iranica.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار مرتضی مطهری، ۱۷.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ مطهری، مجموعه آثار مرتضی مطهری، ۱۷.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ علی‌میر، «علی بن حسین»، دانشنامه جهان اسلام.
- ↑ «راز-شش-گوشه-بودن-ضریح-امام-حسین». خبرگزاری تابناک. ۲۷ آبان ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۳ خرداد ۱۳۹۸.
- ↑ Calmard, “ʿALĪ AKBAR”, Iranica.
- ↑ رنجبر، «پژوهشی دربارهٔ فرجام و محل دفن سر مطهر امام حسین و سرهای دیگر شهدا»، ۷۹–۹۸.
- ↑ رنجبر، «پژوهشی دربارهٔ فرجام و محل دفن سر مطهر امام حسین و سرهای دیگر شهدا»، ۷۹–۹۸.
منابع
[ویرایش]- علی‌میر، محمد (۱۳۸۷). «علی بن حسین». دانشنامه جهان اسلام. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ اردیبهشت ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱۶ تیر ۱۳۹۳.
- مطهری، مرتضی. مجموعه آثار مرتضی مطهری. ج. ۱۷. صدرا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ بهمن ۱۳۹۱. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۳.
- رنجبر، محسن (۱۳۸۹). «پژوهشی دربارهٔ فرجام و محل دفن سر مطهر امام حسین و سرهای دیگر شهدا». علمی-تخصصی. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (۲): ۷۹–۹۸. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ تیر ۱۳۹۳. دریافت‌شده در ۱۷ تیر ۱۳۹۳.
- Calmard, J (2011). "ʿALĪ AKBAR". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Archived from the original on 16 May 2014. Retrieved 7 July 2014.
| کشتگانِ سپاهِ حسین | از بنی‌هاشم: حسین بن علی • عباس بن علی • علی‌اکبر • علی‌اصغر • ابوبکر بن علی • ابراهیم بن علی • قاسم بن حسن • ابوبکر بن حسن • بشر بن حسن • محمد بن جعفر طیار
از صحابه: حبیب بن مظاهر • مسلم بن عوسجه از یاران: عمرو بن کعب • اسلم ترکی • بریر بن خضیر همدانی • حر بن یزید ریاحی • حجاج بن مسروق • حلاس بن عمرو • زهیر بن بشر • زهیر بن قین • سعید بن عبدالله • نافع بن هلال • وهب بن وهب • هفهاف بن مهند • یزید بن ثبیط |
|---|---|
| اسیران از سپاهِ حسین | |
| عاملانِ نبرد | |
| مراسم‌ِ ماهِ محرّم | |
| در آثارِ هنری | |
| در آیات و روایات | |
| جستارهای وابسته | |
مکان‌های مقدس اسلامی | ||
|---|---|---|
| شهرهای مقدس اهل سنت و شیعه |  | |
| جاهای مقدس اهل سنت و شیعه | ||
| شهرهای مقدس ویژه شیعه | ||
| جاهای مقدس ویژه شیعه | مساجد: مسجد کوفه • مسجد سهله • مسجد جمکران حرم‌ها: حرم علی بن ابی‌طالب • حرم امام حسین • بقیع • حرم کاظمین • حرم امام رضا • حرم عسکریین • حرم عباس بن علی • حرم فاطمه معصومه • حرم شاهچراغ • حرم زینب کبری • حرم رقیه • باب‌الصغیر • مرقد دانیال • مقبره شهدای احد • امام‌زاده‌ها: حرم شاه عبدالعظیم • امامزاده سید مرتضی • امامزاده سید حمزه (کاشمر) • امامزاده سید حمزه (تبریز) • ... تکیه • حسینیه • مهدیه | |