صبح است ساقیا قدحی پرشراب کن
| صبح است ساقیا | |||
|---|---|---|---|
| زبان | فارسی | ||
| شاعر | حافظ[۱] | ||
| شمار ابیات | ۶ | ||
| بحر | مُضارع مثمن اَخرَب مکفوف محذوف مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن | ||
| متن | |||
نسخهٔ مبنا: تصحیحِ محمّد قزوینی و قاسم غنی | |||
غزلی با مطلع «صبحست ساقیا قدحی پر شراب کُن»، غزل شمارهٔ ۳۹۶ از دیوانِ حافظ در تصحیحِ محمد قزوینی و قاسم غنی است.
مفهوم و درون‌مایه
[ویرایش]وزن
[ویرایش]در اجراها
[ویرایش]نادر گلچین در برنامهٔ شمارهٔ ۱۱۷ از مجموعهٔ گل‌های تازه این غزل را در دستگاهِ سه‌گاه و ایرج در برنامهٔ شمارهٔ ۵۲۶ از مجموعهٔ گل‌های رنگارنگ در بیات اصفهان اجرا کرده‌اند.[۲]
در دیگر آثار هنری
[ویرایش]در نسخه‌ای مصور از دیوان حافظ در کتابخانهٔ لیدن به‌سال ۸۹۴ ه.ق/۱۴۸۹ م و کتابت‌شده توسط شیخ محمدابراهیم اوحدی بلیانی که متعلق به مکتب شیراز دوم است، نگاره‌ای بر مبنای این غزل موجود است.[۳] میرعماد حسنی دو قطعهٔ سیاه‌مشق نستعلیق و محمدحسین شیرازی یک قطعهٔ سیاه‌مشق بر مبنای این غزل دارند.[۴] در اثری دیگر، یک بادیه در موزهٔ ارمیتاژ به‌شمارهٔ IR-2173 است که به‌طور ویژه برای امامقلی کیانی ساخته شده است. بر لبهٔ داخلی آن سه بیت اول غزل «صبح است ساقیا قدحی پر شراب کن / دور فلک درنگ ندارد شتاب کن» نقش بسته است، ابیاتی که در بسیاری از ظروف بعدی — از جمله چندین مورد ساخته‌شده برای مشتریان ارمنی احتمالاً در سدهٔ هفدهم میلادی در اصفهان — استفاده شده است. لبهٔ بیرونی بادیهٔ ارمیتاژ اشاراتی به جام جادویی جمشید می‌کند. طومارهای روی بدنهٔ آن، دربردارندهٔ ابیاتی در ستایش شراب‌نوشی است.[۵]
پانویس
[ویرایش]- ↑ حافظ، دیوان حافظ، ۲۷۳.
- ↑ دادجو، «خوشخوانیهای شعر حافظ»، دانشنامهٔ حافظ، ۲: ۱۰۰۱-۱۰۰۲، ۱۰۰۵.
- ↑ سمسار، «حافظ و هنر»، دائرةالمعارف اسلامی، ۱۹: ۷۲۸.
- ↑ سمسار، «حافظ و هنر»، دائرةالمعارف اسلامی، ۱۹: ۷۳۳–۷۳۴.
- ↑ Soucek, “Hafez xii. the Visual Arts”, Iranica.
منابع
[ویرایش]- آذرنوش، آذرتاش؛ اینجنیتو، دومینیکو؛ باقری، بهادر؛ بلوکباشی، علی؛ بیات، علی؛ پاکتچی، احمد؛ خرمشاهی، بهاءالدین؛ دادبه، اصغر؛ ساجدی، طهمورث؛ سجادی، صادق؛ سمسار، محمدحسن؛ شمس، اسماعیل؛ عبدالله، صفر؛ کردمافی، سعید؛ کیوانی، مجدالدین؛ مسعودی آرانی، عبدالله؛ میثمی، حسین؛ میرانصاری، علی؛ نکوروح، حسن؛ هاشم‌پور سبحانی، توفیق؛ بخش هنر و معماری (۱۳۹۰). «حافظ». در سید محمدکاظم موسوی بجنوردی. دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. ج. ۱۹. تهران: مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. شابک ۹۷۸۶۰۰۶۳۲۶۰۴۷.
- حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد بن بهاءالدین محمد. قزوینی، محمد؛ غنی، قاسم، ویراستاران. دیوان حافظ. تهران: سینا.
- دادجو، درّه (۱۳۹۷). «خوشخوانیهای دیوان حافظ». در بهاءالدین خرمشاهی. دانشنامهٔ حافظ و حافظ‌پژوهی. ج. ۲. تهران: نخستان پارسی. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۹۹۷۶۴-۴-۷.
- Soucek, Priscilla (2002). "Hafez ii. Hafez and the Visual Arts". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Retrieved 28 July 2020.
