Μετάβαση στο περιεχόμενο

Σαράγεβο

Επεξεργασία συνδέσμων
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Σεράγιεβο)

Συντεταγμένες: 43°52′00″N 18°25′00″E / 43.8667°N 18.4167°E / 43.8667; 18.4167

Σαράγεβο

Σημαία
Έμβλημα
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Σαράγιεβο
43°51′23″N 18°24′47″E
ΧώραΒοσνία και Ερζεγοβίνη
Διοικητική υπαγωγήΚαντόνιο του Σαράγιεβο
Ίδρυση1462
Διοίκηση
 • ΔήμαρχοςAlija Behmen
 • Μέλος του/τηςΔίκτυο Δημιουργικών Πόλεων
Σύνδεσμος Ιστορικών Πόλεων[1]
Έκταση141.5
Υψόμετρο518
Πληθυσμός395,133 (2013)
Ταχ. κωδ.71000
Τηλ. κωδ.033
Ζώνη ώραςώρα Κεντρικής Ευρώπης
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Σαράγεβο ή Σεράγεβο (λατινικό: Sarajevo, κυριλλικό: Сарајево), είναι η πρωτεύουσα[2] και μεγαλύτερη πόλη της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, της Ομοσπονδίας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης και η de jure πρωτεύουσα της Σερβικής Δημοκρατίας, με πληθυσμό 275.524 στα τρέχοντα διοικητικά του όρια[3]. Η μητροπολιτική περιοχή του, που περιλαμβάνει το Καντόνι του Σαράγεβο, το Ανατολικό Σαράγεβο και γειτονικούς δήμους, έχει 555.210 κατοίκους.[4] Φωλιασμένο μέσα στην ευρύτερη κοιλάδα του Σαράγεβο της Βοσνίας, περιβάλλεται από τις Δειναρικές Άλπεις και βρίσκεται κατά μήκος του ποταμού Mίλιατσκα, στην καρδιά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων.

Το Σαράγεβο είναι το πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό κέντρο της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, ξεχωριστό κέντρο πολιτισμών στα Βαλκάνια, με την περιφερειακού εύρους επιρροή του στην ψυχαγωγία, τα μέσα ενημέρωσης, τη μόδα και τις τέχνες.[5][6]

Λόγω της μακράς και πλούσιας ιστορίας του και της θρησκευτικής και πολιτιστικής ποικιλομορφίας, το Σαράγεβο αποκαλείται συχνά «Ιερουσαλήμ της Ευρώπης» ή «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων». Είναι η μόνη μεγάλη ευρωπαϊκή πόλη που διαθέτει τζαμί, καθολική εκκλησία, ορθόδοξη εκκλησία και συναγωγή στην ίδια γειτονιά.[7] Περιφερειακό εκπαιδευτικό κέντρο, η πόλη φιλοξενεί επίσης τον πρώτο θεσμό τριτοβάθμιας εκπαίδευσης των Βαλκανίων με τη μορφή ενός Ισλαμικού πολυτεχνείου, που ονομάζεται Saraybosna Osmanlı Medrese, σήμερα τμήμα του Πανεπιστημίου του Σεράγεβο.[8][9]

Αν και ο οικισμός στην περιοχή χρονολογείται από την προϊστορική εποχή, η σύγχρονη πόλη δημιουργήθηκε ως Οθωμανικό οχυρό το 15ου αιώνα.[10] Το Σαράγεβο έχει προσελκύσει τη διεθνή προσοχή αρκετές φορές καθ' όλη την ιστορία του. Το 1885 ήταν η πρώτη πόλη στην Ευρώπη και η δεύτερη στον κόσμο με δίκτυο ηλεκτρικού τραμ που διέσχιζε την πόλη, μετά το Σαν Φρανσίσκο.[11] Το 1914 υπήρξε ο τόπος της δολοφονίας του Αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου της Αυστρίας, που προκάλεσε τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, μετά τον οποίο η πόλη γνώρισε μια περίοδο στασιμότητας ως τμήμα του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας. Η ίδρυση της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης στη Δεύτερη Γιουγκοσλαβία οδήγησε σε μαζική επέκταση του Σαράγεβο, πρωτεύουσας της δημοκρατίας, που φιλοξένησε τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς του 1984. Για 1.425 ημέρες, από τον Απρίλιο του 1992 έως τον Φεβρουάριο του 1996, η πόλη υπέστη τη μακρύτερη πολιορκία πρωτεύουσας στην ιστορία του σύγχρονου πολέμου, κατά τον Πόλεμο της Βοσνίας και τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας.[12]

Ετυμολογία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το παλαιότερο γνωστό όνομα για τη μείζονα περιοχή της κεντρικής Βοσνίας του σημερινού Σαράγεβο είναι Βρχμπόσνα.

Το Σαράγεβο είναι εκσλαβισμένη λέξη με βάση το σαράι, την Τουρκική λέξη για το ανάκτορο[13] Η κατάληξη εβο μπορεί να προέρχεται από τον όρο σαράι οβασί που πρωτοεμφανίζεται το 1455,[14] και σημαίνει «τα πεδία γύρω από το ανάκτορο» ή απλώς «πεδία του ανακτόρου».[15] Εντούτοις, στο Λεξικό του Τουρκικών δανικών λέξεων, ο Αμπντουλάχ Σκάλιτς υποστηρίζει ότι η κατάληξη εβο είναι πιθανότερα το διαδεδομένο σλαβικό επίθεμα που χρησιμοποιείται για να δηλώσει τοπωνύμια, παρά από την τουρκική κατάληξη οβα, όπως προτείνουν ορισμένοι.[16] Η πρώτη αναφορά του ονόματος Σαράγεβο έγινε σε επιστολή του 1507 του Φιρούζ Μπέη.[17] Το επίσημο όνομα κατά την 400χρονη Οθωμανική περίοδο ήταν Σαραϊμποσνά (Ανάκτορο της Βοσνίας), όπως είναι και στη σημερινή Τουρκική.

Το Σαράγεβο είχε πολλά προσωνύμια. Το παλαιότερο είναι Σεχέρ, που είναι ο όρος που χρησιμοποίησε ο Ισα-Μπεγκ Ισάκοβιτς για να περιγράψει την πόλη που επρόκειτο να χτίσει. Πρόκειται για μια τουρκική λέξη που σημαίνει μια ανώτερη πόλη βασικής σημασίας (σεχίρ), που με τη σειρά της προέρχεται από την Περσική: شهر σαχρ (πόλη). Καθώς αναπτύχθηκε το Σεράγεβο, πολλά προσωνύμια προέκυψαν από συγκρίσεις με άλλες πόλεις του ισλαμικού κόσμου, όπως «Δαμασκός του Βορρά». Το δημοφιλέστερο από αυτά ήταν «Ευρωπαϊκή Ιερουσαλήμ».

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι μια πιο σωστή μετάφραση του σαράι είναι κυβερνητικό γραφείο ή κατοικία. Σαράι είναι συνηθισμένη λέξη στα τουρκικά για ένα ανάκτορο ή ένα αρχοντικό (από την περσική λέξη سرای σαράι, που σημαίνει «κατοικία, ανάκτορο»).

  • Κέντρο του Σαράγεβο
    Κέντρο του Σαράγεβο
  • Οδός Φερχάντιγια
    Οδός Φερχάντιγια
  • Ποταμός Μιλιάτσκα
    Ποταμός Μιλιάτσκα
  • Αποψη προς τη Νέα Πόλη
    Αποψη προς τη Νέα Πόλη

Περιβάλλον

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τοπογραφικός χάρτης του Σαράγεβο
Το Σαράγεβο όπως φαίνεται από το Δορυφόρο SPOT

Γεωγραφία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Σεράγεβο βρίσκεται κοντά στο γεωμετρικό κέντρο της τριγωνικής Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και στην ιστορική περιοχή της κυρίως Βοσνίας. Βρίσκεται 518 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, στην κοιλάδα του Σαράγιεβο, στο μέσο των Δειναρικών Άλπεων[18].Η ίδια η κοιλάδα αποτελούσε άλλοτε μια τεράστια έκταση πράσινου, αλλά έδωσε τη θέση της στην αστική επέκταση και ανάπτυξη των πόλεων στην εποχή μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η πόλη περιβάλλεται από έντονα δασωμένους λόφους και πέντε μεγάλα βουνά. Η υψηλότερη από τις γύρω κορυφές είναι η Τρεσκάβιτσα στα 2.088 μέτρα, στη συνέχεια το βουνό Μπιελάσνιτσα στα 2.067 μέτρα, το Τζαχορίνα στα 1.913 μέτρα, το Τρέμπεβιτς στα 1.627 μέτρα και 1.502 μέτρα το Ίγκμαν, που είναι το χαμηλότερο. Τα τελευταία τέσσερα είναι επίσης γνωστά ως Ολυμπιακά Όρη του Σεράγεβο (λόγω των Χειμερινών Ολυμπιακών του 1984). Η ίδια η πόλη έχει ανάλογο ποσοστό λοφώδους εδάφους, όπως αποδεικνύεται από τους πολλούς έντονα κεκλιμένους δρόμους και τις κατοικίες που φαίνεται να σκαρφαλώνουν στις πλαγιές.

Ο ποταμός Mίλιατσκα είναι ένα από τα κύρια γεωγραφικά χαρακτηριστικά της πόλης. Διαρρέει την πόλη από τα ανατολικά μέσω του κέντρου του Σαράγεβο προς το δυτικό τμήμα της πόλης, όπου τελικά συναντά τον ποταμό Μπόσνα. Ο ποταμός Mιλιάτσκα είναι ο «Πποταμός του Σαράγεβο», με τις πηγές του (Βρέλο Μίλατσκε) 2 χιλιόμετρα νότια της πόλης Πάλε[19] στους πρόποδες του όρους Τζαχορίνα, αρκετά χιλιόμετρα ανατολικά του κέντρου του Σαράγεβο. Οι πηγές του Μπόσνα, Βρέλο Μπόσνε κοντά στο Ιλιτζα (δυτικό Σαράγεβο), είναι ένα ακόμη φυσικό αξιοθέατο και ένας δημοφιλής προορισμός για τους κατοίκους του Σεράγεβο και άλλους τουρίστες. Αρκετοί μικρότεροι ποταμοί και ρέματα όπως ο Κόσεβσκι Πότοκ διαρρέουν επίσης την πόλη και τα περίχωρά της.

Αστικό τοπίο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Σαράγεβο βρίσκεται κοντά στο κέντρο της τριγωνικής Βοσνίας και Ερζεγοβίνης στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Η κυρίως πόλη του Σαράγεβο αποτελείται από τέσσερις δήμους: Τσεντάρ (Κέντρο), Νόβι Γκραντ (Νέα Πόλη), Νόβο Σαράγιεβο (Νέο Σαράγεβο) και Στάρι Γκραντ (Παλαιά Πόλη), ενώ η Μητροπολιτική περιοχή του Σαράγεβο (περιοχή του Μείζονος Σαράγιεβο) περιλαμβάνει αυτούς και τους γειτονικούς δήμους Ίλιτζα, Χάτζιτσι, Βόγκοστσα και Ίλιγιας (πριν από τον πόλεμο και τη νέα διοικητικη διαίρεση (που επιβλήθηκε με τη συμφωνία του Ντέιτον), η Μητρόπολη του Σαράγεβο αποτελείτο επίσης, εκτός από τους προαναφερθέντες, και από τρεις δήμους, σήμερα διαιρεμένους μεταξύ της Ομοσπονδία Βοσνίας και Ερζεγοβίνης και της Σερβικής Δημοκρατίας - τους Τρνόβο, Λουκάβιτσα και Πάλε. Η πόλη έχει μια αστική περιοχή 1.041,5 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Το Βελίκι Παρκ (Μεγάλο Πάρκο) είναι η μεγαλύτερη περιοχή πρασίνου στο κέντρο του Σεράγεβο. Περιβάλλεται από τους δρόμους Τίτοβα, Κόσεβο, Ντζιντζίκοβατς, Τίνα Ουγιέβιτσα και Τράμπινα και στο χαμηλότερο τμήμα του υπάρχει ένα μνημείο αφιερωμένο στα Παιδιά του Σαράγεβο.

Κλίμα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το πάρκο Βρέλο Μπόσνε βρίσκεται στα προάστια της πόλης

Το Σαράγεβο έχει υγρό ηπειρωτικό κλίμα. Το κλίμα του Σαράγεβο εμφανίζει επιρροές των ωκεάνιων ζωνών, με τέσσερις εποχές και ομοιόμορφα κατανεμημένες βροχοπτώσεις. Η εγγύτητα της Αδριατικής Θάλασσας μετριάζει κάπως το κλίμα του Σαράγεβο, αν και τα βουνά στα νότια της πόλης μειώνουν σημαντικά αυτή τη θαλάσσια επιρροή.[20] Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι 10 °C, με τον Ιανουάριο (-0.5 °C) να είναι ο ψυχρότερος και ο Ιούλιος (19.7 °C) ο θερμότερος.

Η υψηλότερη καταγραφείσα θερμοκρασία ήταν στις 19 Αυγούστου 1946 και στις 23 Αυγούστου 2008 (41,0), ενώ η χαμηλότερη (-26,2 °C) στις 25 Ιανουαρίου 1942. Κατά μέσο όρο ανά έτος το Σαράγεβο έχει 46 ημέρες που η θερμοκρασία υπερβαίνει τους 32 °C και 4 ημέρες που η θερμοκρασία πέφτει κάτω από -15 °C.[21] Η πόλη εμφανίζει κατά κανόνα μέτρια νεφελώδη ουρανό, με μέση ετήσια νεφοκάλυψη 45%.

Ο πιο συννεφιασμένος μήνας είναι ο Δεκέμβριος (75% μέση νεφοκάλυψη), ενώ ο καθαρότερος ο Αύγουστος (37%). Οι μέτριες βροχοπτώσεις εμφανίζονται αρκετά σταθερά καθ 'όλη τη διάρκεια του έτους, με μέσο όρο 75 ημερών βροχόπτωσης. Οι κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες επέτρεψαν να ευδοκιμήσουν στην περιοχή τα χειμερινά αθλήματα, έτσι εξηγείται η διεξαγωγή των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1984 στο Σαράγεβο. Η μέση ταχύτητα των ανέμων είναι 28 – 48 km / h και η πόλη έχει 1.769 ώρες ηλιοφάνειας/έτος.

Πανοραμική άποψη της κοιλάδας του Σαράγεβο από το σημείο θέασης "Κίτρινος Προμαχώνας" (Žuta tabija), άνοιξη 2012.
Κλιματικά δεδομένα Σαράγεβο
Μήνας Ιαν Φεβ Μάρ Απρ Μάι Ιούν Ιούλ Αύγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Έτος
Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F) 18.2 21.4 26.6 30.2 33.2 35.9 38.2 40.0 37.7 32.2 24.7 18.0 40,0
Μέση Μέγιστη °C (°F) 3.7 6.0 10.9 15.6 21.4 24.5 27.0 27.2 22.0 17.0 9.7 4.2 15,8
Μέση Μηνιαία °C (°F) −0.5 1.4 5.7 10.0 14.8 17.7 19.7 19.7 15.3 11.0 5.4 0.9 10,1
Μέση Ελάχιστη °C (°F) −3.3 −2.5 1.1 4.8 9.0 11.9 13.7 13.7 10.0 6.4 1.9 −1.8 5,4
Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F) −26.8 −23.4 −26.4 −13.2 −9 −3.2 −2.7 −1 −4 −10.9 −19.3 −22.4 −26,8
Υετός mm (ίντσες) 68 64 70 77 72 90 72 66 91 86 85 86 928
% υγρασίας 79 74 68 67 68 70 69 69 75 77 76 81 73
Μέσες ημέρες βροχόπτωσης 8 10 13 17 17 16 14 13 15 13 12 11 159
Μέσες ημέρες χιονόπτωσης 10 12 9 2 0.2 0 0 0 0 2 6 12 53
Μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας 57.1 83.8 125.6 152.3 191.7 207.1 256.3 238.2 186.6 148.8 81.2 40.7 1.769,4
Πηγή #1: Pogoda.ru.net[22]
Πηγή #2: NOAA (sun, 1961–1990)[23]

Ατμοσφαιρική ρύπανση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι σημαντικό πρόβλημα στο Σαράγεβο.[24][25][26] Σύμφωνα με τη Βάση Δεδομένων του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την Ατμοσφαιρική Ρύπανση του 2016 ,[27] η μέση ετήσια συγκέντρωση σωματιδίων PM2.5 το 2010 εκτιμήθηκε σε 30 μg/m3 με βάση τη μέτρηση PM10, που είναι 3 φορές υψηλότερη από τη συνιστώμενη από τις Κατευθυντήριες Οδηγίες Ποιότητας του Αέρα του ΠΟΥ[28] για τα μέσα ετήσια PM2.5.

Historical affiliations
Οθωμανική Αυτοκρατορία 1461–1878

Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία 1878–1918
Κράτος των Σλοβένων, Κροατών και Σέρβων 1918
Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων 1918–1929
Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας 1929–1941
Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας 1941–1945
Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας 1945–1992
Δημοκρατία της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης 1992–1997

Βοσνία και Ερζεγοβίνη 1997–

Ιστορία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αρχαία εποχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Από τα αρχαιότερα ευρήματα κατοίκησης στην περιοχή του Σαράγεβο είναι εκείνα του Νεολιθικού πολιτισμού Μπούτμιρ. Οι ανακαλύψεις στο Μπούτμιρ έγιναν στο σημερινό προάστιο Ιλιτζα του Σαράγεβο το 1893 από τις Αυστροουγγρικές αρχές κατά την κατασκευή μιας γεωργικής σχολής. Ο πλούτος της περιοχής σε πυριτόλιθο ήταν ελκυστικός για τους νεολιθικούς ανθρώπους και ο οικισμός άκμασε. Ο οικισμός ανέπτυξε μοναδικά σχέδια κεραμικής και αγγείων, που χαρακτηρίζουν τους ανθρώπους του Μπούτμιρ ως μοναδικό πολιτισμό, όπως περιγράφεται στο Διεθνές Συνέδριο Αρχαιολόγων και Ανθρωπολόγων, που συνήλθε στο Σεράγεβο το 1894.[29]

Ο επόμενος σημαντικός πολιτισμός στο Σαράγεβο ήταν οι Ιλλυριοί. Οι αρχαίοι, που θεωρούσαν πατρίδα τους το μεγαλύτερο μέρος των Δυτικών Βαλκανίων, είχαν αρκετούς σημαντικούς οικισμούς στην περιοχή, κυρίως γύρω από τον ποταμό Mίλιατσκα και την κοιλάδα του Σαράγεβο. Οι Ιλλυριοί στην περιοχή του Σεράγεβο ανήκαν στους Δαισιτάτες, τον τελευταίο λαό της Ιλλυρίας στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, που αντιστάθηκε στη Ρωμαϊκή κατάκτηση. Η ήττα τους από το μετέπειτα Ρωμαίο αυτοκράτορα Τιβέριο το 9 μ.Χ. σηματοδοτεί την έναρξη της ρωμαϊκής κυριαρχίας στην περιοχή. Οι Ρωμαίοι δεν εποίκισαν ποτέ την περιοχή της σημερινής Βοσνίας, αλλά η ρωμαϊκή αποικία Aquae Sulphurae βρισκόταν κοντά στην κορυφή της σημερινής Ιλιτζα και ήταν ο σημαντικότερος οικισμός της εποχής[30]. Μετά τους Ρωμαίους στην περιοχή οι εγκαταστάθηκαν οι Γότθοι, ακολουθούμενοι από τους Σλάβους τον 7ο αιώνα.[31]

Μεσαίωνας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι Σλάβοι ήρθαν στη Βοσνία τον 7ο αιώνα, αλλά οι λεπτομέρειες των μετακινήσεων και της εγκατάστασής τους στη χώρα παραμένουν άγνωστες. Πάντως ορισμένα σλαβικά τεχνουργήματα σώζωνται από τότε και είναι αρκετά σίγουρο ότι εγκαταστάθηκαν στην κοιλάδα του Σαράγεβο, αντικαθιστώντας τους Ιλλυριούς. Η Κατερά, μία από τις δύο αρχικές Βοσνιακές πόλεις που αναφέρθηκε από τον Κωνσταντίνο τον Πορφυρογέννητο στο Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν, βρέθηκε στα νοτιοανατολικά του Σεράγεβο. Από την εποχή πριν την Οθωμανική κατάκτηση ελάχιστοι οικισμοί έχουν απομείνει στην περιοχή, μην επιτρέποντας την κατανόηση της ιστορίας της περιοχής του Σαράγεβο κατά το Μεσαίωνα.

Οι πρώτες αναφορές για τη Βοσνία περιγράφουν μια μικρή περιοχή, που ήταν βασικά η κοιλάδα του ποταμού Μπόσνα, που εκτεινόταν από τη σημερινή Ζένιτσα μέχρι το Σαράγεβο. Το 12ο αιώνα, όταν η Βοσνία έγινε υποτελής της Ουγγαρίας, ο πληθυσμός αποτελείτο κυρίως από μέλη της Βοσνιακής Εκκλησίας. Η περιοχή του σημερινού Σαράγεβο ήταν τμήμα της βοσνιακής επαρχίας Βρχμπόσνα, κοντά στο παραδοσιακό κέντρο του βασιλείου. Αν και υπήρχε ένας οικισμός με το όνομα Βρχμπόσνα, η ακριβής θέση του Σαράγεβο της εποχής είναι υπό συζήτηση. Κατά το Μέσο Μεσαίωνα (1000 - 1250) διάφορα έγγραφα αναφέρονται σε ένα τόπο στην περιοχή ονόματι «Tόρνικ». Καθ΄ όλες τις ενδείξεις, το Tornik ήταν μια πολύ μικρή αγορά, που περιβαλλόταν από ένα αναλογικά μικρό χωριό, που δεν θεωρείτο πολύ σημαντική από τους εμπόρους της Ραγούσας. Ακόμα και το τοπικό φρούριο του Χόντιτζεντ το υπερασπίζονταν μόλις δύο δωδεκάδες άνδρες όταν έπεσε στους Τούρκους.

Άλλοι υποστηρίζουν ότι η Βρχμπόσνα ήταν μεγάλος οικισμός, που βρισκόταν στη μέση του σύγχρονου Σαράγεβο. Παπικά έγγραφα δείχνουν ότι το 1238 χτίστηκε στην πόλη ένας ναός αφιερωμένος στον Άγιο Παύλο. Οι μαθητές των σημαντικών αγίων Κύριλλου και Μεθόδιου σταμάτησαν στην περιοχή, ιδρύοντας εκκλησία στο Βρέλο Μπόσνε. Είτε η πόλη βρισκόταν ή όχι στο σημερινό Σαράγεβο, τα έγγραφα επιβεβαιώνουν τη σημασία αυτής και της περιοχής. Ίσως υπήρχε ένα χωριό περίχωρα της ίδιας της πόλης, κοντά στη σημερινή πόλη Ιλιτζα, μία από τις πιο ελκυστικές περιοχές για κατοίκηση την περιοχή, που είχε κατοικηθεί σημαντικά σε όλες σχεδόν τις περιόδους της ιστορίας της. Η Βρχμπόσνα ήταν μια σλαβική ακρόπολη από το 1263 μέχρι την κατάληψή της από την Οθωμανική Αυτοκρατορία το 1429[32]. Δεδομένης της σημασίας του Αγίου Πέτρου, θα ήταν πιθανώς ένας πολύ σημαντικός καθεδρικός ναός, αλλά η ακριβής του θέση είναι άγνωστη. Μερικοί έχουν υποστηρίξει ότι βρισκόταν στη σημερινή συνοικία του Σαράγεβο Σκεντέριγια, καθώς λέγεται ότι κατά την ανοικοδόμηση στα τέλη του 19ου αιώνα βρέθηκαν κίονες ρωμαϊκού ρυθμού που χρονολογούνται από το 12ο αιώνα.

  • Στέτσακ (μνημειακές μεσαιωνικές επιτύμβιες στήλες στο Εθνικό Μουσείο της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης
    Στέτσακ (μνημειακές μεσαιωνικές επιτύμβιες στήλες στο Εθνικό Μουσείο της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης
  • Αγγείο της Νεολιθικής περιόδου Μπούτμιρ
    Αγγείο της Νεολιθικής περιόδου Μπούτμιρ
  • Το Λευκό Φρούριο της παληάς Πόλης Βράτνικ
    Το Λευκό Φρούριο της παληάς Πόλης Βράτνικ

Οθωμανική περίοδος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ΄΄Σέμπιλι είναι ένα ψευδοοθωμανικού ρυθμού ξύλινο συντριβάνι στο κέντρο της πλατείας Μπαστσάρσιγια.

Το Σαράγεβο ιδρύθηκε από την Οθωμανική Αυτοκρατορία τη δεκαετία του 1450 με την κατάκτηση της περιοχής, με το 1461 να χρησιμοποιείται ως ημερομηνία ίδρυσης της πόλης. Ο πρώτος οθωμανικός κυβερνήτης της Βοσνίας, Ισά-Μπεγκ Ισάκοβιτς, μετέτρεψε το σύμπλεγμα χωριών σε πόλη και πρωτεύουσα του κράτους, οικοδομώντας μια σειρά βασικών κτιρίων, όπως ένα τζαμί, μια κλειστή αγορά, ένα δημόσιο λουτρό, έναν ξενώνα και φυσικά το κάστρο του κυβερνήτη («Σαράι») που έδωσε στην πόλη το σημερινό του όνομα. Το τζαμί ονομάστηκε «Τσάρεβα Τζαμίγια» (Τζαμί του Αυτοκράτορα) προς τιμή του Σουλτάνου Μωάμεθ Β΄. Με την ανοικοδόμηση το Σαράγεβο γρήγορα κατέστη η μεγαλύτερη πόλη της περιοχής. Ο οικισμός καθιερώθηκε ως πόλη, που ονομάστηκε Μπόσνα-Σαράι, γύρω από την ακρόπολη το 1461. Το όνομα Σαράγεβο προέρχεται από το τουρκικό σαράι οβασί, που σημαίνει το πεδίο γύρω από το σαράι.

Μετά την απέλαση των Εβραίων από την Ισπανία στα τέλη του 15ου αιώνα και την πρόσκληση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για μετεγκατάσταση του πληθυσμού τους, έφτασαν στο Σαράγεβο Σεφαρδίτες, που με την πάροδο του χρόνου θα έκαναν την πόλη ηγετικό κέντρο του Σεφαρδίτικου πολιτισμού και της γλώσσας Λαντίνο. Αν και σχετικά μικρή σε μέγεθος, μια εβραϊκή συνοικία θα αναπτυσσόταν σε αρκετά τετράγωνα στη Μπαστσάρσιγια.

Πολλοί ντόπιοι Χριστιανοί προσηλυτίστηκαν στο Ισλάμ εκείνη την εποχή. Για να φιλοξενεί τους νέους προσκυνητές στο δρόμο προς τη Μέκκα το 1541 ο επιμελητής του Γαζή Χουσρέβ Μπέη Βεκίλ Χαράτς έχτισε ένα τζαμί Προσκυνητών, που μέχρι σήμερα είναι γνωστό ως Τζαμί Χάτζισκα.

Υπό ηγέτες όπως ο δεύτερος κυβερνήτης Γαζή Χουσρέβ Μπεγκ, το Σαράγεβο αναπτύχθηκε με ταχύ ρυθμό. Ο Χουσρέβ έδωσε σε μεγάλο βαθμό στην πόλη το σχήμα της, καθώς το μεγαλύτερο τμήμα της σημερινής Παλιάς Πόλη χτίστηκε επί της διοίκησής του. Το Σαεράγεβο έγινε γνωστό για τη μεγάλη αγορά και τα πολλά τζαμιά του, που μέχρι τα μέσα του 16ου αιώνα αριθμούσαν πάνω από 100. Στην κορύφωση της ακμής της αυτοκρατορίας, το Σαράγεβο ήταν η μεγαλύτερη και σημαντικότερη οθωμανική πόλη στα Βαλκάνια μετά την Κωνσταντινούπολη. Το 1660 ο πληθυσμός της εκτιμάται ότι ξεπερνούσε τις 80.000. Αντίθετα το Βελιγράδι το 1838 είχε 12.963 κατοίκους και το Ζάγκρεμπ το 1851 είχε 14.000. Οταν άλλαξε η πολιτική κατάσταση το Σαράγεβο έγινε πεδίο πολεμικών συγκρούσεων.

Το 1697, κατά τη διάρκεια του Μεγάλου Τουρκικού Πολέμου, ο Πρίγκιπας Ευγένιος της Σαβοΐας ηγήθηκε μιας επιδρομής της Μοναρχίας των Αψβούργων κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με την οποία κατέλαβε το Σεράγεβο και το άφησε μολυσμένο από την πανώλη και ισοπεδωμένο από τη φωτιά. Αφού οι άντρες του το λεηλάτησαν τελείως, πυρπόλησαν την πόλη και την κατέστρεψαν σχεδόν όλη σε μια μέρα. Μόνο ελάχιστες γειτονιές, μερικά τζαμιά και μια ορθόδοξη εκκλησία έμειναν όρθια. Πολλές άλλες πυρκαγιές κατέστρεψαν την πόλη, που αργότερα ανοικοδομήθηκε, αλλά ποτέ δεν ανέκαμψε πλήρως από την καταστροφή. Το 1807 είχε περίπου 60.000 κατοίκους.

Τη δεκαετία του 1830, κατά τη Βοσνιακή εξέγερση, αρκετές μάχες έλαβαν χώρα γύρω από την πόλη, υπό την ηγεσία του Χουσείν Γκραντάσεβιτς. Σήμερα ένας μεγάλος δρόμος της πόλης ονομάζεται Ζμάι οντ Μπόσνε (Δράκου της Βοσνίας) προς τιμή του. Η εξέγερση απέτυχε και για αρκετές ακόμη δεκαετίες το Οθωμανικό κράτος διατήρησε τον έλεγχο της Βοσνίας.

Η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατέστησε το Σαράγεβο σημαντικό διοικητικό κέντρο το 1850. Η Μπαστσάρσιγια ανοικοδομήθηκε ως παλιά αγορά και ιστορικό και πολιτιστικό κέντρο της πόλης.[33]

  • Η Μπαστσάρσιγια ξημερώματα
    Η Μπαστσάρσιγια ξημερώματα
  • Η Αγορά Γαζή Χουσρέβ Μπεγκ
    Η Αγορά Γαζή Χουσρέβ Μπεγκ
  • Η αυλή του Τζαμιού της Μπαστσάρσιγια
    Η αυλή του Τζαμιού της Μπαστσάρσιγια
  • Η Πλατεία των Περιστεριών
    Η Πλατεία των Περιστεριών
  • Σουβενίρ στην Παλιά Πόλη του Σαράγεβο
    Σουβενίρ στην Παλιά Πόλη του Σαράγεβο
  • Τζαμί στο κέντρο του Σαράγεβο
    Τζαμί στο κέντρο του Σαράγεβο

Αυστροουγγαρία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος της Αυστρίας φθάνει στο δημαρχείο την ημέρα της δολοφονίας του, 28 Ιουνίου 1914
Η Λατινική Γέφυρα, όπου δολοφονήθηκε ο Φραγκίσκος Φερδινάνδος.

Η κατοχή από την Αυστροουγγαρία της Βοσνία και Ερζεγοβίνης έγινε το 1878 στο πλαίσιο της Συνθήκης του Βερολίνου και η πλήρης προσάρτηση ακολούθησε το 1908, εξοργίζοντας τους Σέρβους. Το Σαράγεβο εκβιομηχανίστηκε από την Αυστροουγγαρία, που χρησιμοποίησε την πόλη ως περιοχή δοκιμών για νέες εφευρέσεις όπως το τραμ, οι οποίες δημιουργήθηκε εκεί το 1885 πριν λειτουργήσει αργότερα στη Βιέννη. Αρχιτέκτονες και μηχανικοί που επιθυμούσαν να βοηθήσουν στην ανοικοδόμηση του Σαράγεβο ως σύγχρονης ευρωπαϊκής πρωτεύουσας έσπευσαν στην πόλη. Μια πυρκαγιά που έκαψε ένα μεγάλο μέρος του κέντρου της πόλης (τσάρσιγια) άφησε περισσότερο χώρο για ανάπλαση. Το αποτέλεσμα ήταν η πόλη να έχει ένα μοναδικό συνδυασμό της σωζώμενης αγοράς της οθωμανικής πόλης και της σύγχρονης δυτικής αρχιτεκτονικής. Το Σαράγεβο έχει επίσης μερικά παραδείγματα Ζετσεσιονιστικού και Ψευδομαυριτανικού ρυθμού, που χρονολογούνται από αυτήν την περίοδο.

Η αυστροουγγρική περίοδος ήταν μεγάλης ανάπτυξης για την πόλη, καθώς η Δυτική δύναμη αναβάθμισε το νέο της απόκτημα στα πρότυπα της Βικτωριανής εποχής. Στα χρόνια αυτά κατασκευάστηκαν διάφορα εργοστάσια και άλλα κτίρια[34] και ένας μεγάλος αριθμός ιδρυμάτων τόσο δυτικοποιήθηκαν όσο και εκσυγχρονίσθηκαν. Για πρώτη φορά στην ιστορία ο πληθυσμός του Σαράγιεβο άρχισε να γράφει στη Λατινική γραφή[31][35]. Για πρώτη φορά η πόλη επεκτάθηκε σημαντικά εκτός των παραδοσιακών συνόρων της. Μεγάλο μέρος του σύγχρονου κεντρικού δήμου της πόλης (Centar) κατασκευάστηκε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Η αρχιτεκτονική στο Σαράγεβο αναπτύχθηκε γρήγορα με ένα ευρύ φάσμα ρυθμών και κτιρίων. Ο καθεδρικός ναός της Ιερής Καρδιάς, για παράδειγμα, κατασκευάστηκε το 1899 χρησιμοποιώντας στοιχεία νεογοτθικής και ρωμανικής αρχιτεκτονικής. Το Εθνικό Μουσείο, η ζυθοποιοία του Σεράγεβο και το Δημαρχείο κατασκευάστηκαν επίσης αυτή την περίοδο. Επιπλέον, οι Αυστριακοί αξιωματούχοι έκαναν το Σαράγεβο την πρώτη πόλη με τραμ σε αυτό το τμήμα της Ευρώπης.

Παρόλο που το Βιλαέτι της Βοσνίας de jure παρέμεινε τμήμα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, de facto κυβερνιόταν ως αναπόσπαστο τμήμα της Αυστροουγγαρίας, με τους Οθωμανούς να μην έχουν λόγο στην καθημερινή διακυβέρνησή της. Αυτό διήρκεσε μέχρι το 1908, όταν προσαρτήθηκε επισήμως και μετατράπηκε σε συγκυριαρχούμενο, ελεγχόμενο από κοινού από την Αυστριακή Αυτοκρατορία και από το Βασίλειο της Ουγγαρίας.

Κατά το γεγονός, που πυροδότησε τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος της Αυστρίας δολοφονήθηκε μαζί με τη σύζυγό του Σοφία, Δούκισσα του Χόχενμπεργκ, στο Σαράγεβο στις 28 Ιουνίου 1914 από έναν αυτοαποκαλούμενο Γιουγκοσλάβο, τον Γκαβρίλο Πρίντσιπ, μέλος της Νέας Βοσνίας (επαναστατική οργάνωση Βοσνίων, κυρίως, αλλά όχι μόνο, Σέρβων)[36]. Αντιδρώντας πολλοί κάτοικοι του Σαράγεβο οργάνωσαν ταραχές εναντίον των Σέρβων, σκοτώνοντας δύο και καταστρέφοντας την περιουσία τους.

Στον πόλεμο που ακολούθησε όμως οι περισσότερες συγκρούσεις στα Βαλκάνια έλαβαν χώρα κοντά στο Βελιγράδι και το Σαράγεβο απέφυγε σε μεγάλο βαθμό ζημιές και καταστροφές. Μετά τον πόλεμο, με την ίδρυση του Βασίλειου της Γιουγκοσλαβίας, το Σαράγεβο έγινε η πρωτεύουσα της Επαρχίας του Δρίνου.

  • Αρχιτεκτονική από την Αυστροουγγρική περίοδο
  • Κεντρικό Ταχυδρομείο του Σαράγεβο, έργο του Γιόσιπ Βάνκας (1913)[37]
    Κεντρικό Ταχυδρομείο του Σαράγεβο, έργο του Γιόσιπ Βάνκας (1913)[37]
  • Εθνικό Θέατρο του Σαράγεβο,έργο του Κάρελ Πάρικ (1898)[38]
    Εθνικό Θέατρο του Σαράγεβο,έργο του Κάρελ Πάρικ (1898)[38]
  • Η Ακαδημία Καλών Τεχνών που αρχικά κατασκευάστηκε ως Ευαγγελική Εκκλησία το 1899.
    Η Ακαδημία Καλών Τεχνών που αρχικά κατασκευάστηκε ως Ευαγγελική Εκκλησία το 1899.
  • Εθνική και Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, ιδρυθείσα το 1896
    Εθνική και Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, ιδρυθείσα το 1896
  • Μνημείο του Φραγκίσκου Φερδινάνδου
    Μνημείο του Φραγκίσκου Φερδινάνδου

Γιουγκοσλαβία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πινακίδα για το Βλάντιμιρ "Βάλτερ" Πέριτς

Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και με τη συμβολή του Σερβικού στρατού παράλληλα με τα εξεγερθέντα Σλαβικά έθνη της Αυστροουγγαρίας, το Σαράγεβο έγινε τμήμα του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας. Αν και διατήρησε κάποια πολιτική σημασία ως κέντρο πρώτα της περιοχής της Βοσνίας και στη συνέχεια της Μπανόβινας του Δρίνου, η πόλη δεν ήταν πλέον εθνική πρωτεύουσα και η επιρροή της παγκοσμίως μειώθηκε.[39]

Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ο στρατός του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας ηττήθηκε από τις γερμανικές και ιταλικές δυνάμεις. Μετά από γερμανική επίθεση βομβαρδισμού, το Σαράγεβο καταλήφθηκε στις 15 Απριλίου 1941 από τη 16η Μηχανοκίνητη Μεραρχία Πεζικού. Οι δυνάμεις του Άξονα δημιούργησαν το Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας και περιέλαβαν το Σαράγεβο στην επικράτειά του.

Αμέσως μετά την κατάληψη, η κύρια σεφαρδίτικη εβραϊκή συναγωγή, Il Kal Grande, λεηλατήθηκε, κάηκε και καταστράφηκε από τους Ναζί, με τη βοήθεια μιας χούφτας τοπικών Βοσνίων (Μουσουλμάνων). Μέσα σε λίγους μήνες οι αιωνόβιες Σεφαρδίτικες και Ασκεναζίτικες εβραϊκές κοινότητες του Σαράγεβο, που αποτελούσαν τη συντριπτική πλειοψηφία του Βοσνιακού Εβραϊσμού, θα συγκεντρώνονταν στην Παλιά Συναγωγή και θα εκτοπίζονταν για θανάτωση στα κροατικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Περίπου το 85% του εβραϊκού πληθυσμού της Βοσνίας θα πέθαινε στα χέρια των Ναζί και των Ουστάσι κατά το Ολοκαύτωμα. Το Χάγκανταχ (ιερό βιβλίο) του Σαράγεβο ήταν το σημαντικότερο κειμήλιο που σώθηκε από την εποχή εκείνη, φυγαδευμένο λάθρα από το Σεράγεβο και διασωθέν από τους Ναζί και τους Ουστάσι από τον αρχιβιβλιοθηκάριο του Εθνικού Μουσείου, Ντερβίς Κορκούτ.

Στις 12 Οκτωβρίου 1941 μια ομάδα 108 επίσημων Βόσνιων πολιτών του Σαράγεβο υπέγραψε το Ψήφισμα των Μουσουλμάνων του Σαράγεβο με το οποίο καταδίκαζε τη δίωξη των Σέρβων που οργάνωσαν οι Ουστάσι, έκανε διάκριση μεταξύ των Βοσνίων που συμμετείχαν σε τέτοιους διωγμούς και του υπόλοιπου πληθυσμού των Βοσνίων, παρουσίασε πληροφορίες για τους διωγμούς των Βόσνιων από Σέρβους και ζήτησε ασφάλεια για όλους τους πολίτες της χώρας, ανεξάρτητα από την ταυτότητά τους[40] Στα μέσα του καλοκαιριού του 1942 περίπου 20.000 Σέρβοι βρήκαν καταφύγιο στο Σαράγεβο από την τρομοκρατία των Ουστάσι.[41]

Η πόλη βομβαρδίστηκε από τους Συμμάχους το 1943 και το 1944[42]. Το γιουγκοσλάβικο κίνημα των Παρτιζάνων εκπροσωπήθηκε στην πόλη. Την περίοδο Φεβρουαρίου - Μαΐου 1945, ο Μαξ Λούμπουριτς είχε στήσει την έδρα των Ουστάσι σε ένα κτίριο γνωστό ως Βίλα Λούμπουριτς και το χρησιμοπιούσείησε ως τόπο βασανιστηρίων και εκτέλεσης, όπου 323 θύματα αναγνωρίστηκαν μετά τον πόλεμο. Επικεφαλής της αντίστασης ήταν ο Βλάντιμιρ "Βάλτερ" Πέριτς, που πέθανε ενώ ηγείτο της απελευθέρωσης της πόλης στις 6 Απριλίου 1945.

Μετά τον πόλεμο, το Σαράγεβο ήταν η πρωτεύουσα της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης εντός της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Η κυβέρνηση της Δημοκρατίας επένδυσε έντονα στο Σεράγεβο, κατασκευάζοντας πολλά καινούργια οικιστικά συγκροτήματα στο Δήμο του Νόβι Γκραντ και στο δήμο Nόβο Σαράγεβο, αναπτύσσοντας παράλληλα τη βιομηχανία της πόλης και μετατρέποντας το Σαράγεβο σε μια σύγχρονη πόλη. Το Σαράγεβο μεγάλωσε γρήγορα καθώς έγινε σημαντικό περιφερειακό βιομηχανικό κέντρο της Γιουγκοσλαβίας. Μεταξύ του τέλους του πολέμου και του τέλους της Γιουγκοσλαβίας, η πόλη αυξήθηκε από πληθυσμό 115.000 κατοίκων σε περισσότερους από 600.000. Το Μνημειακό Πάρκο Βράτσα, για τα θύματα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αφιερώθηκε στις 25 Νοεμβρίου, «Ημέρα του Κράτους της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης», όταν το ZAVNOBIH πραγματοποίησε την πρώτη του συνάντηση το 1943.

Κορυφαία στιγμή του Σαράγεβο της Σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας ήταν οι Χειμερινοί Ολυμπιακοί του 1984. Το Σεράγεβο κέρδισε το Σαππόρο της Ιαπωνίας και το Φάλουν / Γκέτεμποργκ της Σουηδίας για να φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς αγώνες. Ακολούθησε μια τουριστική έκρηξη, κάνοντας τη δεκαετία του 1980 μια από τις πιο ευημερούσες δεκαετίες της πόλης.[43]

  • Χαρακτηριστικά κτίρια του Σαράγεβο της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης
  • Η "Αιώνια φλόγα", που συμβολίζει τη νίκη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου επί του φασισμού
    Η "Αιώνια φλόγα", που συμβολίζει τη νίκη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου επί του φασισμού
  • Αγορά Markale
    Αγορά Markale

Πολιορκία του Σαράγεβο κατά τον Πόλεμο της Βοσνίας

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 6 Απριλίου 1992, το Σαράγεβο περικυκλώθηκε από το Γιουγκοσλαβικό Εθνικό Στρατό και ύστερα από τον νεοσύστατο Σερβο-βοσνιακό στρατό. Τις δύο αυτές δυνάμεις πλαισίωσαν και ένας αριθμός Σέρβων παραστρατιωτικών. Η πολιορκία και ο καθημερινός βομβαρδισμός του Σαράγεβο διήρκεσε μέχρι τον Οκτώβριο του 1995 και προκάλεσε τεράστιες καταστροφές και μετακινήσεις πληθυσμών. Υπολογίζεται ότι περίπου 10.000 Βόσνιοι σκοτώθηκαν ή χάθηκαν κατά τη διάρκεια της πολιορκίας. Επιπλέον, περί τις 56.000 άνθρωποι τραυματίστηκαν. Με το τέλος του πολέμου, ξεκίνησε άμεσα η ανοικοδόμηση της πόλης.

Η Kόκκινη Γραμμή του Σαράγεβο, μνημόσυνο της 20ης επετείου της Πολιορκίας του Σαράγεβο. 11.541 άδειες καρέκλες συμβόλιζαν 11.541 θύματα του πολέμου που σκοτώθηκαν κατά την πολιορκία του Σαράγεβο.[44][45]

Ο Πόλεμος της Βοσνίας για την ανεξαρτησία είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή μεγάλης κλίμακας και δραματικές μετατοπίσεις πληθυσμών κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Σαράγεβο μεταξύ του 1992 και του 1996. Χιλιάδες κάτοικοι της πόλης έχασαν τη ζωή τους από τους συνεχείς βομβαρδισμούς και ελεύθερους σκοπευτές από τις Σερβικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια της πολιορκίας,[46] την πιο μακροχρόνια πολιορκία πρωτεύουσας στην ιστορία του σύγχρονου πολέμου.[47] Οι Σερβικές δυνάμεις της Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας και του Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού πολιόρκησαν στο Σαράγεβο από τις 5 Απριλίου 1992 ως τις 29 Φεβρουαρίου 1996.

Όταν η Βοσνία και Ερζεγοβίνη ανακήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Γιουγκοσλαβία και πέτυχε την αναγνώριση των Ηνωμένων Εθνών, οι Σέρβοι ηγέτες ανακήρυξαν ένα νέο σερβικό εθνικό κράτος τη Σερβική Δημοκρατία (RS), που αποσχίσθηκε από το έδαφος της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης.[48] Ο Σερβικός Στρατός περικύκλωσε το Σαράγεβο με μια πολιορκητική δύναμη 18.000 ανδρών[49], στρατοπεδευμένων στους γύρω λόφους, από τους οποίους επιτίθεντο στην πόλη με πυροβολικό, όλμους, άρματα μάχης, αντιαεροπορικά όπλα, βαριά πολυβόλα, πολλαπλούς εκτοξευτήρες πυραύλων, βόμβες αεροσκαφών εκτοξευόμενες με πυραύλους και τουφέκια ελεύθερων σκοπευτών.[49] Από τις 2 Μαΐου 1992 οι Σέρβοι απέκλεισαν την πόλη. Οι ένοπλες δυνάμεις της κυβέρνησης της Βοσνίας μέσα στην πολιορκημένη πόλη ήταν ανεπαρκώς εξοπλισμένοι και ανίκανοι να σπάσουν την πολιορκία.

Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας 11.541 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, συμπεριλαμβανομένων πάνω από 1.500 παιδιών. Επιπλέον 56.000 άνθρωποι τραυματίστηκαν, συμπεριλαμβανομένων περίπου 15.000 παιδιών. Η απογραφή του 1991 δείχνει ότι πριν την πολιορκία η πόλη και οι γύρω περιοχές είχαν πληθυσμό 525.980 κατοίκους.

Όταν η πολιορκία έληξε, οι ρωγμές στο σκυρόδεμα που προκλήθηκαν από εκρήξεις όλμων γεμίστηκαν με κόκκινη ρητίνη. Μετά την τοποθέτηση της κόκκινης ρητίνης αυτή άφησε ένα ανθόσχημο μοτίβο που ονομάστηκε Ρόδο του Σαράγεβο.

  • Ζημιές και καταστροφές στα κτίρια του Σαράγεβο
  • Ο Βέντραν Σμαήλοβιτς, παίζοντας πάνω στα ερείπια της Εθνικής Βιβλιοθήκης (το 1992)
    Ο Βέντραν Σμαήλοβιτς, παίζοντας πάνω στα ερείπια της Εθνικής Βιβλιοθήκης (το 1992)
  • Το Μάριγιν Ντβορ το Μάιο του 1996
    Το Μάριγιν Ντβορ το Μάιο του 1996
  • Το κτίριο της Oslobodenje κατεστραμμένο
    Το κτίριο της Oslobodenje κατεστραμμένο

Σήμερα

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Διάφορα σύγχρονα κτίρια δεσπόζουν σήμερα στον ορίζοντα του Σαράγεβο, τα σημαντικότερα είναι τα Bosmal City Center, ARIA Centar, Sarajevo City Center και Avaz Twist Tower, που είναι ο ψηλότερος ουρανοξύστης των Βαλκανίων.

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση τόσο του πληθυσμού όσο και του τουρισμού.[50] Το 2014 η πόλη έζησε αντικυβερνητικές διαμαρτυρίες και ταραχές και ρεκόρ βροχοπτώσεων, που προκάλεσαν ιστορικές πλημμύρες.

  • ARIA Centar, ανέγερση 2009
    ARIA Centar, ανέγερση 2009

Διοίκηση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μεγαλύτερη πόλη της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κτίριο της Προεδρίας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης

Το Σαράγεβο είναι πρωτεύουσα[51] της χώρας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης και της υποενότητάς της, της Ομοσπονδίας Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, καθώς και του Καντονίου του Σαράγεβο. Είναι επίσης η de jure πρωτεύουσα μιας άλλης οντότητας, της Σερβικής Δημοκρατίας.[52] Κάθε ένα από αυτά τα επίπεδα διακυβέρνησης έχει το κοινοβούλιο ή το συμβούλιο του, καθώς και δικαστήρια, στην πόλη. Επιπλέον, πολλές ξένες διπλωματικές αντιπροσωπείες βρίσκονται στο Σεράγεβο.

Στο Σαράγεβο φιλοξενούνται το Συμβούλιο Υπουργών, η Κοινοβουλευτική Συνέλευση, η Προεδρία της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, το Συνταγματικό Δικαστήριο της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης και η επιχειρησιακή διοίκηση των Ενόπλων Δυνάμεων της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης.[53]

Η έδρα του Κοινοβουλίου της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης στο Σαράγεβο υπέστη σοβαρές ζημιές κατά τον Πόλεμο της Βοσνίας. Λόγω ζημιών το προσωπικό και τα έγγραφα μεταφέρθηκαν σε ένα γειτονικό ισόγειο για να συνεχιστεί η λειτουργία του. Στα τέλη του 2006 ξεκίνησαν εργασίες ανοικοδόμησης στο Κοινοβούλιο και ολοκληρώθηκαν το 2007. Το κόστος της ανοικοδόμησης καλύφθηκε κατά 80% από την Ελληνική Κυβέρνηση μέσω του Ελληνικού Προγράμματος Ανασυγκρότησης των Βαλκανίων (ESOAV) και κατά 20% από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Δήμοι και διοίκηση της πόλης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οι τέσσερις δήμοι, Στάρι Γκραντ, Τσένταρ, Νόβο Σαράγεβο και Νόβι Γκραντ

Η πόλη περιλαμβάνει τέσσερις δήμους το Τσένταρ, το Νόβι Γκραντ, το Νόβο Σαράγεβο και το Στάρι Γκραντ. Καθένας τους διαθέτει τη δική του δημοτική διοίκηση και ενωμένοι σχηματίζουν μια κυβέρνηση της πόλης με το δικό της σύνταγμα. Το εκτελεστικό σώμα (Βοσνιακά: Gradska Uprava) αποτελείται από ένα δήμαρχο, με δύο αντιδημάρχους και ένα συμβούλιο. Το νομοθετικό σώμα αποτελείται από το Δημοτικό Συμβούλιο ή Gradsko Vijeće. Το συμβούλιο έχει 28 μέλη, μεταξύ των οποίων ο πρόεδρος του συμβουλίου, δύο αντιπρόεδροι και ένας γραμματέας. Οι Σύμβουλοι εκλέγονται από τους δήμους σε αριθμούς περίπου ανάλογους με τον πληθυσμό τους. Η κυβέρνηση της πόλης έχει επίσης ένα δικαστικό σώμα που βασίζεται στο μεταβατικό δικαστικό σύστημα, όπως περιγράφεται από τη Συμφωνία του Ντέιτον (1995), που έθεσε τέρμα στον Πόλεμο της Βοσνίας.

Οι Δήμοι του Σαράγεβο χωρίζονται περαιτέρω σε "τοπικές κοινότητες" (Βοσνιακά: Mjesne zajednice). Οι τοπικές κοινότητες έχουν μικρό ρόλο στην κυβέρνηση της πόλης και προορίζονται ως ένας τρόπος για τους απλούς πολίτες να εμπλακούν στην κυβέρνηση της πόλης. Βασίζονται στις βασικές συνοικίες της πόλης.

Μητρόπολη

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αποψη δυτικά προς το Νόβι Γκραντ

Επειδή αποτελεί το πολιτικό, οικονομικό, πολιτιστικό, κοινωνικό, πανεπιστημιακό και επιστημονικών υποδομών κέντρο της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, το Σαράγεβο είναι με πάνω από 688.354 κατοίκους στη μητροπολιτική περιοχή του η μοναδική μητρόπολη της χώρας. Την εντύπωση της μητρόπολης δίνουν στο Σαράγεβο όχι μόνο η σημασία, το μέγεθος και ο πλούτος του, αλλά επίσης η πανοραμική του άποψη, οι ουρανοξύστες του, όπως οι Avaz Twist Tower, Sarajevo City Center, Bosmal City Center και Sarajevo Tower και τα παγκοσμίου φήμης φεστιβάλ όπως το Φεστιβάλ Κινηματογράφου.

Πανοραμική άποψη του Σαράγεβο από το παρατηρητήριο του 36ου ορόφου του Avaz Twist Tower, άνοιξη του 2011

Οικονομία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κεντρική Τράπεζα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης

Οι μεγάλοι βιομηχανικοί, διοικητικοί και τουριστικοί τομείς του Σαράγεβο το καθιστούν την ισχυρότερη οικονομική περιοχή της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Πράγματι το καντόνι του Σαράγεβο παράγει σχεδόν το 25% του ΑΕΠ της χώρας.[54] Μετά από χρόνια πολέμου το Σαράγεβο γνώρισε προγράμματα ανασυγκρότησης και αναμόρφωσης. Η Κεντρική Τράπεζα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης ιδρύθηκε στο Σαράγεβο το 1997 και το Χρηματιστήριο του Σαράγεβο άρχισε να λειτουργεί το 2002.

Ενώ το Σαράγεβο είχε μεγάλη βιομηχανική βάση κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής περιόδου, μόνο λίγες προϋπάρχουσες επιχειρήσεις έχουν προσαρμοστεί επιτυχώς στην οικονομία της αγοράς. Οι βιομηχανίες του Σαράγεβο παράγουν πλέον κυρίως προϊόντα καπνού, έπιπλα, κάλτσες, αυτοκίνητα και εξοπλισμό επικοινωνίας. Εταιρείες που εδρεύουν στο Σαράγεβο μεταξύ άλλων είναι οι BH Telecom, Bosnalijek, Energopetrol, το Εργοστάσιο Καπνού του Σαράγεβο και η Sarajevska Pivara (Ζυθοποιοία του Σαράγεβο).

Το 2002 οι συνολικές εξαγωγές της μείζονος περιοχή του Σαράγεβο ανήλθαν σε περίπου 259.569.000 ΜΚ.Το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών του Σαράγεβο (28,2%) κατευθύνονται προς τη Γερμανία, ενώ η Μεγάλη Βρετανία ακολουθεί με 16,8% και η Σερβία και Μαυροβούνιο είναι τρίτη με 12,8%. Το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών προέρχεται από τη Γερμανία, σε ποσοστό 15,8%. Με συνολική αξία εισαγωγής περίπου 1.322.585.000 ΜΚ, οι συνολικές εισαγωγές είναι σχεδόν 5.1 φορές υψηλότερες από το σύνολο των εξαγωγών.

Το 1981 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του Σαράγεβο ήταν 133% του Γιουγκοσλαβικού μέσου όρου [55] .Ο μέσος ακαθάριστος μισθός στο Σαράγεβο το Φεβρουάριο του 2015 ανήλθε σε 1.578 ΚΜ ή 790 ευρώ, ενώ ο καθαρός μισθός ήταν 1.020 ΚΜ ή 521 ευρώ.[56]

Το Σαράγεβο είναι μετά τη Λιουμπλιάνα και το Ζάγκρεμπ η πλουσιότερη πόλη στην πρώην Γιουγκοσλαβία και μία από τις πλουσιότερες πόλεις στα Βαλκάνια.

Πανοραμική άποψη του Σαράγεβο από το Λόφο Κόσεβσκο (Κόσεβσκο Μπρντο), καλοκαίρι 2010.

Toυρισμός και αναψυχή

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Σαράγεβο έχει μεγάλη τουριστική βιομηχανία και ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα υπηρεσιών χάρη στη μεγάλη ετήσια αύξηση των αφίξεων τουριστών. Το Σαράγεβο επωφελείται επίσης ως τόσο καλοκαιρινός όσο και χειμερινός προορισμός με συνέχεια στον τουρισμό του όλο το χρόνο. Η σειρά ταξιδιωτικών οδηγών Lonely Planet χαρακτήρισε το Σαράγεβο ως την 43η καλύτερη πόλη στον κόσμο και το Δεκέμβριο του 2009 το κατέταξε ως μία από τις δέκα πρώτες πόλεις για επίσκεψη το 2010.

Το 2013 επισκέφθηκαν το Σαράγεβο 302.570 τουρίστες σημειώνοντας αύξηση κατά 17,9% σε σχέση με το 2012, με 595.637 διανυκτερεύσεις, ποσοστό που είναι κατά 18% υψηλότερο από το 2012.[57][58]

Ο αθλητικός τουρισμός χρησιμοποιεί τις εγκαταστάσεις-κληρονομιά των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1984, ιδιαίτερα εκείνες του σκι στα γειτονικά βουνά Μπιελάσνιτσα, Ίγκμαν, Τζαχορίνα, Τρέμπεβιτς και Τρεσκάβιτσα. Η 600χρονη ιστορία του Σαράγεβο, επηρεασμένη από τις δυτικές και ανατολικές αυτοκρατορίες, την καθιστά τουριστικό αξιοθέατο με έξοχες εναλλαγές. Το Σαράγεβο έχει φιλοξενήσει ταξιδιώτες εδώ και αιώνες, επειδή ήταν σημαντικό εμπορικό κέντρο επί της Οθωμανικής και της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας. Παραδείγματα δημοφιλών προορισμών στο Σαράγεβο είναι το πάρκο Βρέλο Μπόσνε, ο Καθεδρικός Ναός και το Τζαμί του Γκάζι Χουσρέβ-μπεγκ. Ο τουρισμός στο Σαράγεβο επικεντρώνεται κυρίως σε ιστορικά, θρησκευτικά και πολιτιστικά αξιοθέατα και στα χειμερινά σπορ.

Το Σαράγεβο εχει πολλά πάρκα σε όλη την πόλη και στα περίχωρα της. Μια δημοφιλής δραστηριότητα μεταξύ των πολιτών του Σαράγεβο είναι το σκακιού στο δρόμο,που συνήθως παίζεται στην Πλατεία Trg oslobođenja Alija Izetbegović. Το B;eliki Park είναι η μεγαλύτερη περιοχή πρασίνου στο κέντρο του Σαράγεβο. Περιβάλλεται από τους δρόμους Titova, Koševo, Džidžikovac, Tina Ujevića και Trampina και στο χαμηλότερο μέρος του υπάρχει ένα μνημείο αφιερωμένο στα Παιδιά του Σαράγεβο. Το σκέιτ-αρκ Χαστάχανα είναι ένα δημοφιλές μέρος για χαλάρωση στην αυστροουγγρική συνοικία Μάριγιν Ντβορ. .[59] Η Γέφυρα της Κατσίκας, τοπικά γνωστή ως Kόζια Τσούπριγια, στο Φαράγγι του Μίλιατσκα είναι επίσης δημοφιλές πάρκο-προορισμός κατά μήκος του μονοπατιού Ντάριβα και του ποταμού Μίλιατσκα.[60][61]

Το Σαράγεβο είναι επίσης διάσημο για τα σημεία θέας του, όπως ένα παρατηρητήριο στο Avaz Twist Tower, το εστιατόριο του Πάρκου Πρίντσεβα, το παρατηρητήριο Vidikovac, το παρατηρητήριο Zmajevac και ο Κίτρινος και ο Λευκός προμαχώνας του οχυρού (στο Βράτνικ) καθώς και πολλά δώματα σε όλη την πόλη (Alta Shopping Centre, ARIA Center, Hotel Hecco Deluxe).

  • Πάρκα, ποτάμια και δημόσιοι χώροι στο Σαράγεβο
  • Μεγάλο Παρκο (Veliki Park)
    Μεγάλο Παρκο (Veliki Park)
  • Πάρκο Κόσεβο
    Πάρκο Κόσεβο
  • Vilsonovo šetalište (Περίπατος Ουίλσον) γύρω από το Μίλιατσκα
    Vilsonovo šetalište (Περίπατος Ουίλσον) γύρω από το Μίλιατσκα
  • Μεγάλη Αλέα (Velika aleja), Ιλιτζα
    Μεγάλη Αλέα (Velika aleja), Ιλιτζα
  • Ποταμός Μπόσνα στο Πάρκο Βρέλο Μπόσνε
    Ποταμός Μπόσνα στο Πάρκο Βρέλο Μπόσνε

Δημογραφικά στοιχεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Παλαιά Πόλη στο Σαράγεβο
Το Σαράγεβο το λυκόφως
Εθνοτική σύνθεση της κυρίως πόλης του Σαράγεβο, κατά δήμους, απογραφή 2013
Δήμος Σύνολο Βόσνιοι Μουσουλμάνοι Σέρβοι Κροάτες Αλλοι
Τσένταρ 55,181 41,702 (75.57%) 2,186 (3.96%) 3,333 (6.04%) 7,960 (14.42%)
Νόβι Γκραντ 118,553 99,773 (84.16%) 4,367 (3.68%) 4,947 (4.17%) 9,466 (7.98%)
Νόβο Σαράγεβο 64,814 48,188 (74.35%) 3,402 (5.25%) 4,639 (7.16%) 8,585 (13.24%)
Στάρι Γκραντ 36,976 32,794 (88.69%) 467 (1.3%) 685 (1.85%) 3,030 (8.19%)
Σύνολο 275,524 222,457 (80.74%) 10,422 (3.78%) 13,604 (4.94%) 29,041 (10.54%)
Εθνοτική σύνθεση του Σαράγεβο, κατά οικισμούς, 1991
Εθνοτική σύνθεση του Σαράγεβο, κατά οικισμούς, 2013

Η τελευταία επίσημη γιουγκοσλαβική απογραφή πραγματοποιήθηκε το 1991 και κατέγραψε 527.049 κατοίκους στην πόλη του Σαράγεβο (δέκα δήμοι). Στον οικισμό του κυρίως Σαράγεβο υπήρχαν 416.497 κάτοικοι. Ο πόλεμος εκτόπισε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους, η μεγάλη πλειοψηφία των οποίων δεν επέστρεψε.

Η πρώτη απογραφή αφότου η Βοσνία και Ερζεγοβίνη έγινε ανεξάρτητο κράτος πραγματοποιήθηκε το 2013 και ως εκ τούτου, για πολλά χρόνια, ο πληθυσμός του Σαράγεβο δεν ήταν σαφώς γνωστός και τα στατιστικά στοιχεία βασίζονταν σε εκτιμήσεις του Τμήματος Στατιστικής των Ηνωμένων Εθνών και της Στατιστικής Υπηρεσίας της Ομοσπονδίας Βοσνίας και Ερζεγοβίνης και άλλων εθνικών και διεθνών μη κερδοσκοπικών οργανισμών. Τον Ιούνιο του 2011 ο πληθυσμός των τεσσάρων δήμων της πόλης εκτιμήθηκε 411.161, ενώ ο πληθυσμός του Καντονίου του Σαράγεβο 578.757.[62] Με έκταση 1280 τ.χλμ. το Σαράγεβο έχει πυκνότητα πληθυσμού περίπου 2173 κατ. / τ.χλμ. Σύμφωνα με αυτές τις εκτιμήσεις ο δήμος του Νόβο Σαράγεβο είναι ο πιο πυκνοκατοικημένος του Σαράγεβο με περίπου 7524 κατ. / τ.χλμ., ενώ ο λιγότερο πυκνοκατοικημένος είναι του Στάρι Γκραντ, με 2742 κατ. / τ.χλμ.[63]

Τον Ιούνιο του 2016 δημοσιεύθηκαν τα τελικά αποτελέσματα της απογραφής πληθυσμού του 2013. Σύμφωνα με την απογραφή ο πληθυσμός του Καντονίου του Σαράγεβο ήταν 413.593, με 55.181 κατοίκους στο Τσένταρ, 118.553 στο Nόβι Γκραντ, 64.814 στο Νόβο Σαράγεβο και 36.976 στο Στάρι Γκραντ.[64]

Ο πόλεμος άλλαξε τον εθνοτικό και θρησκευτικό χαρακτήρα της πόλης. Ήταν επί μακρόν μια πολυπολιτισμική πόλη,[65] και συχνά είχε το προσωνύμιο της "Ιερουσαλήμ της Ευρώπης" . Την εποχή της απογραφής του 1991 49,2% του πληθυσμού της πόλης ήταν 528,049 Βόσνιοι Μουσουλμάνοι, 29,8% Σέρβοι, 10,7% Γιουγκοσλάβοι, 6,6% Κροάτες και 3,6% άλλες εθνότητες (Εβραίοι, Ρομά, κλπ.). Το 2002 το 79,6% του πληθυσμού του καντονίου ήταν 401,118 Βόσνιοι Μουσουλμάνοι, 11,2% Σέρβοι, 6,7% Κροάτες και 2,5% άλλοι (Εβραίοι, Ρομά κλπ.).

Σύμφωνα με την ακαδημαϊκό Φραν Μάρκοβιτς υπάρχει μια σειρά «διοικητικών μηχανισμών και δημοσίων πιέσεων που ωθούν τους ανθρώπους που θα προτιμούσαν να αυτοπροσδιορίζονται ως ευέλικτοι, πολλαπλής σύστασης μικτογενείς ή σε μια από τις μη τώρα κατονομαζόμενες μειονοτικές ομάδες, σε μια από τις τρεις συστατικές εθνότητες Βοσνιακή-Κροατική- Σερβική ". Αυτά περιλαμβάνουν την ενθάρρυνση των απογραφόμενων από τους απογραφείς να δηλώσουν ότι ανήκουν σε έναν από τους τρεις συστατικούς λαούς. Η ανάλυσή της για τα στοιχεία των αδειών γάμου δείχνει, για παράδειγμα, ότι το 67% των ανθρώπων που παντρεύτηκαν το 2003 χαρακτηρίστηκαν ως Βόσνιοι ή Μουσουλμάνοι, ποσοστό σημαντικά χαμηλότερο από το 79,6% από το 2002 (σε αντίθεση με την απογραφή, όπου οι απογραφόμενοι απαντούν σε έναν απογραφέα, οι καταγραφόμενοι στο μητρώο γάμων συμπληρώνουν το έντυπο οι ίδιοι).

  • Αποκληθείσα ως «Ιερουσαλήμ της Ευρώπης» λόγω του ποικίλου εθνοτικού και θρησκευτικού χαρακτήρα της πόλης
  • Αυτοκρατορικό Τζαμί
    Αυτοκρατορικό Τζαμί
  • Καθολικός Καθεδρικός
    Καθολικός Καθεδρικός
  • Ορθόδοξος Καθεδρικός
    Ορθόδοξος Καθεδρικός
  • Εβραϊκή Συναγωγή
    Εβραϊκή Συναγωγή

Μεταφορές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δρόμοι και αυτοκινητόδρομοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Οδός "Δράκου της Βοσνίας"

Η τοποθεσία του Σαράγεβο σε μια κοιλάδα ανάμεσα στα βουνά το καθιστά μια πυκνοδομημένη πόλη. Οι στενοί δρόμοι της πόλης και η έλλειψη χώρων στάθμευσης περιορίζουν την κίνηση των αυτοκινήτων, αλλά επιτρέπουν την καλύτερη κινητικότητα των πεζών και των ποδηλατών. Οι δύο κύριοι δρόμοι είναι η Titova Ulica (οδός του Στρατάρχη Tίτο) και ο εξ ανατολών προς δυσμάς αυτοκινητόδρομος Zmaj od Bosne (Δράκου της Βοσνίας) (E761). Το Σαράγεβο είναι ο βασικός κόμβος της Βοσνίας και η πόλη με τη μεγαλύτερη κίνηση στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη και η τρίτη στην περιοχή. Η πόλη συνδέεται με αυτοκινητόδρομους ή εθνικές οδούς με όλες τις άλλες μεγάλες πόλεις, όπως η Ζένιτσα, η Μπάνια Λούκα, η Τούζλα, το Μόσταρ, το Γκόραζντε και η Φότσα. Οι τουρίστες από την Κεντρική Ευρώπη και αλλου΄ που επισκέπτονται τη Δαλματία οδηγώντας μέσω της Βουδαπέστης και του Σαράγεβο, συμβάλλουν επίσης στην κυκλοφοριακή συμφόρηση μέσα και γύρω από την πόλη. Ο διευρωπαϊκός αυτοκινητόδρομος, Διάδρομος 5C, διασχίζει το Σαράγεβο και το συνδέει με τη Βουδαπέστη στα βόρεια και το Πλότσε στην Αδριατική θάλασσα στο νότο[66].

Τραμ, λεωφορεία και τρόλεϊ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τραμ του Σαράγεβο

Το ηλεκτρικό τραμ του Σαράγεβο, που λειτουργεί από το 1885, είναι το παλαιότερο μέσο μαζικής μεταφοράς στην πόλη[67] Το Σαράγεβο είχε την πρώτη συνεχούς λειτουργίας (πρωί ως βράδυ) γραμμή τραμ στην Ευρώπη και τη δεύτερη στον κόσμο. Εγκαινιάστηκε την Πρωτοχρονιά του 1885, αποτέλεσε δοκιμή για τα τραμ της Βιέννης και της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και πρωτολειτούργησε με άλογα. Αρχικά κατασκευασμένο με πλάτος γραμμής 760 mm, το σημερινό σύστημα το 1960 αναβαθμίστηκε σε πλάτος 1.435 mm. Το τραμ διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της πόλης τον 20ό αιώνα.

Υπάρχουν επτά γραμμές τραμ που συμπληρώνονται από πέντε γραμμές τρόλεϊ και πολυάριθμες διαδρομές λεωφορείων. Ο κεντρικός σιδηροδρομικός σταθμός του Σαράγεβο βρίσκεται στη βόρειοκεντρική περιοχή της πόλης. Από εκεί οι διαδρομές κατευθύνονται προς τα δυτικά πριν διακλαδώσουν προς διάφορες κατευθύνσεις, περιλαμβανομένων των βιομηχανικών ζωνών της πόλης. Το Σαράγεβο βρίσκεται σήμερα σε φάση σημαντικής ανανέωσης των υποδομών του. Πολλοί αυτοκινητόδρομοι και δρόμοι ανακατασκευάζονται, το δίκτυο του τραμ εκσυγχρονίζεται και κατασκευάζονται νέες γέφυρες και δρόμοι.

Σχέδια για μετρό

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Προκειμένου να αντιμετωπισθεί η κυκλοφοριακή συμφόρηση στην πόλη, ο αρχιτέκτονας Μουζαφέρ Οσμάνατζιτς, που εδρεύει στο Σαράγεβο, πρότεινε μια μελέτη με τίτλο "Eco Energy 2010-2015", με την ιδέα ενός συστήματος μετρό κάτω από την κοίτη του ποταμού Mίλιατσκα. Η πρώτη γραμμή του Μετρό του Σαράγεβο θα συνδέσει τη Μπαστσάρισιγια με την Οτοκα. Η γραμμή αυτή θα κοστίσει περίπου 150 εκατομμύρια ΚΜ και θα χρηματοδοτηθεί από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης.[68]

Τελεφερίκ (Ορος Τρέμπεβιτς)

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το τελεφερίκ του Τρέμπεβιτς, το βασικό τοπόσημο του Σαράγεβο κατά τη διάρκεια των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1984, ανακατασκευάστηκε από την JKP GRAS Sarajevo και το Καντόνι του Σαράγεβο ως ένα από τα νέα συστήματα μεταφορών το 2017 και επαναλειτούργησε στις 6 Απριλίου 2018. Το τελεφερίκ οδηγεί από το σταθμό Μπίστρικ του Σαράγεβο στις πλαγιές του Τρέμπεβιτς στο σταθμό Βιντίκοβατς[69]

Αεροδρόμιο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Διεθνές Αεροδρόμιο του Σαράγεβο

Το Διεθνές Αεροδρόμιο του Σαράγεβο (IATA: SJJ), που ονομάζεται επίσης Μπούτμιρ, βρίσκεται μόλις λίγα χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης και ψηφίστηκε ως το καλύτερο ευρωπαϊκό αεροδρόμιο με λιγότερους από 1.000.000 επιβάτες στο 15ο Ετήσιο ACI-Europe στο Μόναχο το 2005. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, χρησιμοποιήθηκε για πτήσεις των ΗΕ και ανθρωπιστική βοήθεια. Μετά τη Συμφωνία του Ντέιτον το 1996 το αεροδρόμιο παρουσιάζει εμπορική κίνηση.

Το 2011 ο Διεθνής Αερολιμένας του Σαράγεβο δέχθηκε 599.996 επιβάτες, που είναι περισσότεροι από όσους δέχθηκαν όλα τα αεροδρόμια της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης μαζί και 6,5% περισσότεροι απ 'ό, τι το 2010[70] .

Σιδηρόδρομος

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Σαράγεβο έχει μόνο δύο καθημερινές διεθνείς συνδέσεις με το Ζάγκρεμπ και την Πλότσε. Υπάρχουν επίσης συνδέσεις μεταξύ Σαράγεβο και όλων των μεγάλων πόλεων της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Στο παρελθόν ο Σιδηρόδρομος της Ανατολικής Βοσνίας (1906) συνέδεε το Σαράγεβο με το Βελιγράδι. Ο κεντρικός σιδηροδρομικός σταθμός του Σαράγεβο είναι από τους μεγαλύτερους στην Ευρώπη.

  • Σιδηρoδρομικός Σταθμός του Σαράγεβο

Αδελφοποιήσεις

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Στοκχόλμη, Σουηδία (από 1997)
  • Τάμπορ, Τσεχία
  • Τίρανα, Αλβανία (από 1996)
  • Ντέιτον, Ηνωμένες Πολιτείες (από 1999)
  • Μπακού, Αζερμπαϊτζάν (από 1972)</small
  • Αλγέρι, Αλγερία
  • Τλεμσέν, Αλγερία (από 1964)
  • Τρίπολη, Λιβύη (από 1976)

Εκπαίδευση

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πρυτανεία και Νομική σχολή του Πανεπιστημίου του Σαράγεβο
Εθνική και Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση έχει μακρά και πλούσια παράδοση στο Σαράγεβο. Το πρώτο ίδρυμα που μπορεί να ταξινομηθεί ως τριτοβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα ήταν μια σχολή σουφιστικής φιλοσοφίας, που ιδρύθηκε το 1531 από το Γαζή Χουσρεέβ-μπεγκ. Πολλές άλλες θρησκευτικές σχολές έχουν ιδρυθεί από τότε. Το 1887, υπό την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία, μια Νομική Σχολή της Σαρία ξεκίνησε ένα πενταετές πρόγραμμα.[71] Τη δεκαετία του 1940 το Πανεπιστήμιο του Σαράγεβο έγινε το πρώτο κοσμικό ινστιτούτο τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της πόλης και τη δεκαετία του 1950 ξεκίνησε μεταπτυχιακά προγράμματα.[72] Μετά από σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια του πολέμου, ανοικοδομήθηκε πρόσφατα σε συνεργασία με περισσότερα από 40 άλλα πανεπιστήμια.

Υπάρχουν αρκετά ;alla πανεπιστήμια στο Σαράγεβο, όπως :

  • Σχολή Επιστημών και Τεχνολογίας του Σαράγεβο
  • Διεθνές Πανεπιστήμιο του Σαράγεβο
  • Αμερικανικό Πανεπιστήμιο Βοσνίας και Ερζεγοβίνης
  • Σχολή Επιχειρήσεων
  • Διεθνές Πανεπιστήμιο Μπουρτς

Πολιτισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Εθνικό Μουσείο Βοσνίας και Ερζεγοβίνης φιλοξενεί πολλά σημαντικά ιστορικά αντικείμενα από όλη τη χώρα

Το Σαράγεβο έχει υπάρξει τόπος πολλών διαφορετικών θρησκειών εδώ και αιώνες, δίνοντας στην πόλη ποικιλία διαφορετικών πολιτισμών. Την εποχή της Οθωμανικής κατοχής της Βοσνία Μουσουλμάνοι, Σέρβοι Ορθόδοξοι, Ρωμαιοκαθολικοί και Σεφαρδίτες Εβραίοι όλοι μοιράζονταν την πόλη διατηρώντας ταυτόχρονα διακριτές ταυτότητες. Σε αυτούς προστέθηκαν κατά τη διάρκεια της σύντομης κατοχής από την Αυστροουγγαρία από μικρότερο αριθμό Γερμανών, Ούγγρων, Σλοβάκων, Τσέχων και Ασκεναζιτών Εβραίων. Το 1909 περίπου το 50% των κατοίκων της πόλης ήταν Μουσουλμάνοι, το 25% Καθολικοί, το 15% Ορθόδοξοι και το 10% Εβραίοι[73].

Κατά το παρελθόν το Σαράγεβο έχει φιλοξενήσει διάφορους διάσημους Βόσνιους ποιητές, μελετητές, φιλοσόφους και συγγραφείς κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Για να αναφέρουμε μόνο λίγους ο βραβευμένος με το βραβείο Νόμπελ Βλάντιμιρ Πρέλογκ είναι από την πόλη, όπως και ο βραβευμένος με Όσκαρ σκηνοθέτης Ντάνις Τάνοβιτς, ο διάσημος πολυβραβευμένος συγγραφέας και σεναριογράφος Ζλάτκο Τόπτσιτς και ο εξέχων ποιητής και σεναριογράφος Αμπντουλάχ Σιντράν. Ο βραβευμένος με το βραβείο Νόμπελ Ίβο Άντριτς παρακολούθησε γυμνάσιο στο Σαράγεβο για δύο χρόνια. Το Σαράγεβο είναι επίσης η έδρα της Εταιρείας Θεάτρου Ανατολής Δύσης, της μοναδικής ανεξάρτητης θεατρικής εταιρείας στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.

Το Εθνικό Θέατρο του Σαράγεβο, που ιδρύθηκε το 1921, είναι το παλαιότερο επαγγελματικό θέατρο στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη.

Πανοραμική άποψη του ερειπωμένου κάστρου Μπιέλα Τάμπια (Λευκός Προμαχώνας) στο ανατολικό άκρο του Σαράγεβο.

Μουσεία

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αντίγραφα του Χάγκαντα του Σαράγεβο

Η πόλη είναι πλούσια σε μουσεία, όπως το Μουσείο του Σαράγεβο, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Ars Aevi, το Ιστορικό Μουσείο της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, το Μουσείο Λογοτεχνίας και Θεατρικών Τεχνών της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης και το Εθνικό Μουσείο της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης (ιδρύθηκε το 1888), όπου εκτίθεται μόνιμα το Χάγκαντα του Σαράγεβο,[74] επιζωγραφισμένο χειρόγραφο και το παλαιότερο Σεφαρδίτικο Εβραϊκό έγγραφο στον κόσμο που εκδόθηκε στη Βαρκελώνη γύρω στο 1350 και περιέχει το παραδοσιακό Εβραϊκό Χάγκαντα (ιερό βιβλίο). Είναι το μόνο σωζώμενο επιζωγραφισμένο Σεφαρδίτικο Χάγκαντα στον κόσμο.[75] Το Εθνικό Μουσείο φιλοξενεί επίσης ετήσιες εκθέσεις σχετικές με τον τοπικό, περιφερειακό και διεθνή πολιτισμό και ιστορία και πάνω από 5.000 εκθέματα από την ιστορία της Βοσνίας.

Το Μουσείο Αλίγια Ιζετμπέγκοβιτς άνοιξε στις 19 Οκτωβρίου 2007 και βρίσκεται στο οχυρό της παλιάς πόλης, πιο συγκεκριμένα στους πύργους του Βράτνικ Πλότσα και Σίροκατς. Το μουσείο είναι σε ανάμνηση της επιρροή και του έργου του Αλίγια Ιζετμπέγκοβιτς, του πρώτου προέδρου της Δημοκρατίας της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης.

Η πόλη φιλοξενεί επίσης το Εθνικό Θέατρο του Σαεράγεβο, που ιδρύθηκε το 1919, καθώς και την ΕΤαιρεία Θεάτρου Ανατολής Δύσης και το Θέατρο Νέων του Σαράγιεβο. Αλλα πολιτιστικά ιδρύματα είναι το Κέντρο Πολιτισμού του Σαράγεβο, η Δημοτική Βιβλιοθήκη, η Πινακοθήκη της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης και το Βοσνιακό (Μουσουλμανικό) Ινστιτούτο, μια ιδιωτική βιβλιοθήκη και μια συλλογή έργων τέχνης που εστιάζει στην ιστορία των Μουσουλμάνων της Βοσνίας.

Οι κατεδαφίσεις, που είχαν σχέση με τον πόλεμο, καθώς και με την ανοικοδόμηση, κατέστρεψαν πολλά ιδρύματα και πολιτιστικά ή θρησκευτικά σύμβολα, όπως η βιβλιοθήκη του Γκαζή Χουσρέ μπεγκ, η εθνική βιβλιοθήκη, το Ανατολίτικο Ινστιτούτο του Σαράγεβο και ένα μουσείο αφιερωμένο στους Χειμερινoύς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1984. Για το λόγο αυτό τα διαφορετικά επίπεδα διακυβέρνησης θέσπισαν ισχυρούς νόμους και θεσμούς πολιτιστικής προστασίας. Φορείς επιφορτισμένοι με τη διαφύλαξη των πολιτιστικών στο Σαράγεβο είναι το Ινστιτούτο Προστασίας της Πολιτιστικής, Ιστορικής και Εθνικής Κληρονομιάς της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης (και το αντίστοιχό του του Καντονίου του Σαράγεβο) και η Επιτροπή της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης για τη Διατήρηση των Εθνικών Μνημείων.

  • Μουσεία του Σαράγεβο
  • Βοσνιακό (Μουσουλμανικό) Ινστιτούτο, που περιέχει συλλογές της ιστορίας της Βοσνίας και των Βόσνιων Μουσουλμάνων
    Βοσνιακό (Μουσουλμανικό) Ινστιτούτο, που περιέχει συλλογές της ιστορίας της Βοσνίας και των Βόσνιων Μουσουλμάνων
  • Μουσείο "Σαράγεβο 1878 – 1918"
    Μουσείο "Σαράγεβο 1878 – 1918"
  • Μουσείο Αλίγια Ιζετμπέγκοβιτς
    Μουσείο Αλίγια Ιζετμπέγκοβιτς
  • Μεσαιωνικές επιτύμβοες στήλες γύρω από το Εθνικό Μουσείο της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης
    Μεσαιωνικές επιτύμβοες στήλες γύρω από το Εθνικό Μουσείο της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης
  • Μουσείο της Σήραγγας του Σαράγεβο
    Μουσείο της Σήραγγας του Σαράγεβο

Moυσική

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Σαράγεβο είναι και υπήρξε ιστορικά ένας από τους σημαντικότερους μουσικούς θύλακες στην περιοχή. Η σχολή ποπ ροκ του Σαράγεβο αναπτύχθηκε στην πόλη μεταξύ 1961 και 1991. Αυτός ο τύπος μουσικής ξεκίνησε με συγκροτήματα όπως τα Indexi και Pro Arte και ο τραγουδοποιός Kemal Monteno. Συνεχίστηκε τη δεκαετία του '80, με συγκροτήματα όπως τα Plavi Orkestar, Crvena Jabuka και Divlje Jagode, πρωτοπόρα στο κίνημα ροκ εν ρολ της περιοχής. Το Σαράγεβο ήταν επίσης η γενέτειρα του αναμφισβήτητα δημοφιλέστερου και επιδραστικότερου γιουγκοσλαβικού ροκ συγκροτήματος όλων των εποχών, του Bijelo Dugme, ενός κάπως βοσνιακού αντίστοιχου των Rolling Stones, τόσο σε δημοτικότητα όσο και σε επιρροή. Στο Σαράγεβο αναπτύχθηκε επίσης μια πολύ αξιοσημείωτη μετα-πανκ αστική υποκουλτούρα, γνωστή ως New Primitives, που ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του 1980 με το Συγκρότημα Baglama Band, που απαγορεύτηκε αμέσως μετά το πρώτο LP και έγινε μέινστριμ μέσω συγκροτημάτων όπως οι Zabranjeno Pušenje και ο Elvis J. Kurtović και οι Meteors του, καθώς και του ραδιοφωνικού και αργότερα τηλεοπτικού Top Top Nadrealista. Άλλο αξιοσημείωτο συγκρότημα που θεωρείται μέρος αυτής της υποκουλτούρας είναι η Bombaj Štampa. Εκτός και ξεχωριστά από τους New Primitives, το Σαράγεβο είναι η πατρίδα ενός από τα σημαντικότερα εναλλακτικά συγκροτήματα βιομηχανικού θορύβου της πρώην Γιουγκοσλαβίας, του SCH (1983-σήμερα).

Το σημαντικότερο ίσως είναι ότι το Σαράγεβο στα τέλη του 19ου αιώνα και καθ 'όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα υπήρξε φυτώριο και μεγάλο κέντρο κυκλοφορίας δίσκων της Σεβνταλίνκα και συνέβαλε σημαντικά στην ανάδειξη στο προσκήνιο αυτού του ιστορικού είδους μουσικής, που ήταν για πολλούς αιώνες ουσιαστικό στοιχείο του Βοσνιακού πολιτισμού. Συνθέτες και μουσικοί όπως οι Χίμσο Πολόβινα, Σάφετ Ισοβιτς, Ζαίμ Ιμάνοβιτς, Ζέρα Ντέοβιτς, Χαλίντ Μπέσλιτς, Χάνκα Πάντλουμ, Νάντα Μάμουλα, Μέχο Πούζιτς και πολλοί άλλοι συνέθεσαν και έγραψαν μερικά από τα σημαντικότερα κομμάτια τους στην πόλη.

Το Σεράγεβο επηρέασε επίσης σημαντικά την ποπ σκηνή της Γιουγκοσλαβίας με μουσικούς όπως οι Ντίνο Μέρλιν, Χάρι Μάτα Χάρι, Τί Κεμάλ Μοντένο, Ζέλικο Μπέμπεκ και πολλοί άλλοι.

Πολλά νεότερα συγκροτήματα με βάση το Σαράγιεβο έγιναν γνωστά και καθιερώθηκαν στην πόλη, όπως το Ρεγγίνα, που έβγαλε επίσης δύο άλμπουμ στη Γιουγκοσλαβία και οι Λέτου Στόκε, που σχημάτισαν το συγκρότημά τους στη Γιουγκοσλαβία με το διάσημο Βοσνιοαμερικανό συγγραφέα Αλεξάνταρ ΧέμονAleksandar Hemon και έκαναν την πραγματική τους επιτυχία αργότερα στη δεκαετία του 2000. Το Σαράγεβο φιλοξενεί σήμερα ένα σημαντικό και εκλεκτικό μείγμα νέων συγκροτημάτων και ανεξάρτητων μουσικών που συνεχίζουν να ευδοκιμούν με το συνεχώς αυξανόμενο αριθμό των φεστιβάλ, δημιουργικών άλμπουμ και συναυλιών σε όλη τη χώρα. Η πόλη φιλοξενεί επίσης το μεγαλύτερο φεστιβάλ τζαζ της περιοχής, το Φεστιβάλ Τζαζ του Σαράγεβο (βλέπε τμήμα "Φεστιβάλ" παρακάτω).

Το αμερικανικό χέβι μέταλ συγκρότημα Savatage κυκλοφόρησε ένα τραγούδι με τίτλο «Παραμονή Χριστουγέννων (Σαράγεβο 12/24)» στο άλμπουμ τους Dead Winter Dead το 1995, που ήταν για ένα βιολοντσελίστα, που έπαιζε ξεχασμένα χριστουγεννιάτικα κάλαντα στο πολεμόπληκτο Σαράγεβο. Το τραγούδι επανεκδόθηκε αργότερα από το ίδιο συγκρότημα, με το όνομα τώρα Trans-Siberian Orchestra στο πρώτο τους άλμπουμ το 1996, Παραμονή Χριστουγέννων και Αλλες Ιστορίες, που το τραγούδι του χάρισε άμεση επιτυχία.

Φεστιβάλ

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το Εθνικό Θέατρο του Σαράγεβο, όπου πραγματοποιείται το ετήσιο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σαράγεβο held

Το Σαράγεβο είναι διεθνώς γνωστό για το εκλεκτικό και ποικιλόμορφο σύνολό του πάνω από 50 ετήσιων φεστιβάλ. Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σεράγεβο ιδρύθηκε το 1995 κατά τη διάρκεια του πολέμου της Βοσνίας και έγινε το πρώτο και μεγαλύτερο φεστιβάλ κινηματογράφου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.[76] Φιλοξενείται στο Εθνικό Θέατρο με προβολές στο υπαίθριο θέατρο Mέταλατς και στο Βοσνιακό Πολιτιστικό Κέντρο, που βρίσκονται στο κέντρο του Σαράγεβο. Το Διεθνές Φεστιβάλ MESS είναι ένα φεστιβάλ πειραματικού θεάτρου και το παλαιότερο συνεχιζόμενο φεστιβάλ θεάτρου στα Βαλκάνια.[77] Στο ετήσιο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Νέων του Σαράγεβο προβάλλονται ταινίες κινούμενων σχεδίων και μικρού μήκους από όλο τον κόσμο και είναι το κορυφαίο φεστιβάλ κινηματογράφου σπουδαστών στα Βαλκάνια.[78] Γνωστά είναιο Χειμερινό Φεστιβάλ του Σαράγιεβο, το Φεστιβάλ Τζαζ του Σαράγεβο και το Διεθνές Μουσικό Φεστιβάλ του Σεράγεβο, όπως και το Φεστιβάλ Νυχτών της Μπαστσάρσιγια, μια ενός μηνός παρουσίαση τοπικού πολιτισμού, μουσικής και χορού.

Η πρώτη διεξαγωγή του Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σαράγεβο έγινε στο σε πόλεμο ακόμη Σεράγεβο το 1995 και έχει πλέον εξελιχθεί σμεγαλύτερο και σημαντικότερο φεστιβάλ στη Νοτιοανατολική Ευρώπη [76] Επίσης διοργανώνεται ένα σεμινάριο ταλέντων κατά τη διάρκεια του φεστιβάλ, όπου οι καθηγητές μιλούν εκ μέρους της παγκόσμιας κινηματογραφίας και διοργανώνουν εργαστήρια για σπουδαστές κινηματογραφικών ταινιών από όλη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.[79]

Το Φεστιβάλ Τζαζ του Σαράγεβο είναι το μεγαλύτερο και πιο ποικίλο στο είδος του. Το φεστιβάλ λαμβάνει χώρα στο Βοσνιακό Πολιτιστικό Κέντρο (γνωστό και ως "Main Stage"), στο δρόμο κάτω από το ΦΚΣ, στη Θεατρικη Νεανική Σκηνή του Σαράγεβο), στο Dom Vojske Federacije και στο CDA.

Αθλητισμός

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
γραμματόσημα, που απεικονίζουν τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1984 στο Σαράγεβο.
Ο Bόσνιος ποδοσφαιριστής Έντιν Τζέκο γεννήθηκε στο Σαράγεβο. Είναι ο κορυφαίος σκόρερ στην ιστορία της Εθνικής Βοσνίας και Ερζεγοβίνης.[80][81]
Νταμίρ Τζαμχούρ, γεννημένος στο Σαράγεβο τενίστας με πολλές συμμετοχές στο Grand Slam.
Στάδιο Ασίμ Φερχάτοβιτς-Χάσε, έδρα της ΦΚ Σαράγεβο, το μεγαλύτερο στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη.[82]

Η πόλη φιλοξένησε τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1984. Η Γιουγκοσλαβία κέρδισε ένα μετάλλιο, το ασημένιο στο γιγαντιαίο σλάλομ των ανδρών που απονεμήθηκε στον Γιούρε Φράνκο.[83] Πολλές από τις ολυμπιακές εγκαταστάσεις επέζησαν από τον πόλεμο ή ανακατασκευάστηκαν, όπως η Ολυμπιακή Αίθουσα Ζέτρα και το Στάδιο Ασίμ Φερχάτοβιτς-Χάσε. Σε μια προσπάθεια ανάκτησης μέρους της Ολυμπιακής δόξας του Σαράγεβο[84] επισκευάστηκαν οι αρχικές ολυμπιακές πίστες, χάρις στις προσπάθειες τόσο της Εθνικής Ολυμπιακής Επιτροπής της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης[85] όσο και ντόπιων λάτρεων των σπορ.[86] Μετά από τη συνδιοργάνωση των Αγώνων Φιλίας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης στο Σαράγεβο ανατέθηκαν οι Χιμερνοί Σπέσιαλ Ολύμπικς του 2009,[87] αλλά στη συνέχεια ματαιώθηκαν.[88][89] Το Στάδιο Ζέτρα των Ολυμπιακών Αγώνων του 1984 χρησιμοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου ως προσωρινό νοσοκομείο και, αργότερα, για τη στέγαση στρατευμάτων του ΝΑΤΟ της IFOR.

Το 2011 το Σαράγεβο φιλοξένησε το 51ο Παγκόσμιο Στρατιωτικό Πρωτάθλημα Σκι με πάνω από 350 συμμετέχοντες από 23 χώρες. Αυτή ήταν η πρώτη διεθνής εκδήλωση τέτοιου κλίμακας μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1984.[90]

Στάδιο Γκρμπάβιτσα

Το ποδόσφαιρο είναι δημοφιλές στο Σεράγεβο. Η πόλη είναι έδρα της ΦΚ Σαράγεβο και της ΦΚ Ζελιέζνιτσαρ, που αγωνίζονται σε ευρωπαϊκά και διεθνή κύπελλα και πρωταθλήματα και διαθέτουν ένα πολύ μεγάλο αριθμό τροπαίων τόσο επί της πρώην Γιουγκοσλαβία όσο και επί της ανεξάρτητης Βοσνία και Ερζεγοβίνη. Άλλοι σημαντικοί ποδοσφαιρικοί σύλλογοι είναι οι ΦΚ Ολίμπικ και ΣΑΣΚ.

Το μόνο στάδιο στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη κατηγορίας 3 της UEFA είναι το Γκρμπάβιτσα, έδρα της ΦΚ Ζελιέζνιτσαρ.

Αλλο δημοφιλές άθλημα είναι το μπάσκετ. Ο σύλλογος μπάσκετ ΚΚ Μπόσνα Σαράγεβο κέρδισε το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα το 1979 καθώς και πολλά εθνικά πρωταθλήματα της Γιουγκοσλαβίας και της Βοσνίας, γεγονός που τον καθιστά έναν από τους μεγαλύτερους συλλόγους μπάσκετ της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ο σκακιστικός σύλλογος Bosna Sarajevo, είναι πρωταθλητής από τη δεκαετία του '80 και είναι ο τρίτος στη σειρά σκακιστικός σύλλογος στην Ευρώπη, έχοντας κερδίσει τέσσερα διαδοχικά ευρωπαϊκά πρωταθλήματα τη δεκαετία του '90. Η RK Bosna επίσης αγωνίζεται στο Ευρωπαϊκό Τσάμπιονς Λιγκ και θεωρείται ένας από τα πιο καλά οργανωμένους συλλόγους χάντμπολ στη Νοτιοανατολική Ευρώπη με πολύ μεγάλη βάση οπαδών και εξαιρετικά εθνικά και διεθνή αποτελέσματα. Το Σεράγεβο συχνά διοργανώνει διεθνείς εκδηλώσεις και διαγωνισμούς σε αθλήματα όπως το τένις και το κικ μπόξινγκ.

Η δημοτικότητα του τένις έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Από το 2003 το BH Telecom Indoors είναι ένα ετήσιο τουρνουά τένις στο Σεράγεβο.

Από το 2007 ο μαραθώνιος του Σεράγεβο διοργανώνεται στα τέλη Σεπτεμβρίου. Στην πόλη διοργανώνεται επίσης ο Γύρος του Σαράγεβοσ, με συμμετοχή πάνω από 2.200 ποδηλατών το 2015. .[91]

Το 2019 το Σαράγεβο Ανατολικό Σαράγεβο θα φιλοξενήσει το Ευρωπαϊκό Ολυμπιακό Χειμερινό Φεστιβάλ Νέων.

Δείτε επίσης

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Σαράγεβο στο παρελθόν

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Το Σαράγεβο το 1897
    Το Σαράγεβο το 1897
  • Το Σαράγεβο το 1900.
    Το Σαράγεβο το 1900.
  • Το τραμ του Σαράγεβο το 1901
    Το τραμ του Σαράγεβο το 1901
  • Η αγορά του Σαράγεβο το 1914
    Η αγορά του Σαράγεβο το 1914
  • Ο Ποταμός Μίλιατσκα, Σαράγεβο 1914
    Ο Ποταμός Μίλιατσκα, Σαράγεβο 1914
  • Μνημείο του Φραγκίσκου Φερδινάνδου
    Μνημείο του Φραγκίσκου Φερδινάνδου

Σύγχρονο Σαράγεβο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Hotel Europe, δίπλα στα μεσαιωνικά ερείπια
    Hotel Europe, δίπλα στα μεσαιωνικά ερείπια

Βουνά και λόφοι γύρω από το Σαράγεβο

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  • Λόφος Χουμ στα Βόρεια-ΒΔ
    Λόφος Χουμ στα Βόρεια-ΒΔ
  • Ακρα της κοιλάδας στα Βορειοανατολικά
    Ακρα της κοιλάδας στα Βορειοανατολικά
  • Βουνό Τρέμπεβιτς στα Νοτιοανατολικά
    Βουνό Τρέμπεβιτς στα Νοτιοανατολικά
  • Βουνό Μπιελάσνιτσα (χιονισμένες κορυφές) στα Νοτιοδυτικά
    Βουνό Μπιελάσνιτσα (χιονισμένες κορυφές) στα Νοτιοδυτικά
  • Βουνό Ίγκμαν (στο βάθος)στα Νοτιοδυτικά
    Βουνό Ίγκμαν (στο βάθος)στα Νοτιοδυτικά

Παραπομπές

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
  1. ↑ www.lhc-s.org/member_cities/index.php. Ανακτήθηκε στις 28  Μαΐου 2024.
  2. ↑ «Bosnia and Herzegovina: CIA World Factbook» (PDF). CIA World Factbook. 23 Ιουνίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 3 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 2014. 
  3. ↑ Toe, Rodolfo (2016-07-01). «Census Results Highlight Impact of Bosnian War». Balkan Transitional Justice (Balkan Investigative Reporting Network). http://www.balkaninsight.com/en/article/census-highlights-impact-of-bosnian-conflict-on-population-07-01-2016. Ανακτήθηκε στις 2017-10-14. 
  4. ↑ http://www.popis.gov.ba/popis2013/doc/RezultatiPopisa_BS.pdf
  5. ↑ «Sarajevo: The economic, administrative, cultural and educational center of Bosnia and Herzegovina». Mediterranea News. 12 Μαΐου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2012. 
  6. ↑ daenet d.o.o. «Sarajevo Official Web Site : Economy». Sarajevo.ba. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Απριλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2012. 
  7. ↑ Malcolm, Noel (1996). Bosnia: A Short History [Paperback]. London: NYU Press. σελίδες 107, 364. ISBN 978-0-8147-5561-7. 
  8. ↑ Agency, Anadolu. «Saraybosna'da 476 yıldır yaşayan medrese! (Sarajevo Celebrates 476 Years of its Medresa!)». Haber7. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2013. 
  9. ↑ «Things to do in Sarajevo». Gezip Gördüm. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2013. 
  10. ↑ Valerijan, Žujo; Imamović, Mustafa; Ćurovac, Muhamed. Sarajevo.
  11. ↑ Lonely Planet: Best Cities in the WorldΑπαιτείται δωρεάν εγγραφή. Lonely Planet. ISBN 1-74104-731-5. 
  12. ↑ Connelly, Charlie (2005-10-08). «The New Siege of Sarajevo». The Times (UK). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-05-05. https://web.archive.org/web/20200505131350/https://www.thetimes.co.uk/. Ανακτήθηκε στις 2010-05-10. 
  13. ↑ «Google Translate». Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2014. 
  14. ↑ Hazim Šabanović (1959). Bosanski pašaluk: postanak i upravna podjela (στα Σερβοκροατικά). Naučno društvo NR Bosne i Hercegovine. σελίδες 28–37. UDC 94(497.6)"14/17". Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2012. 
  15. ↑ «Google Translate». Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2014. 
  16. ↑ Škaljić, Abdulah. Turcizmi u srpskohrvatskom jeziku, Svjetlost, Sarajevo, 1989, šesto izdanje
  17. ↑ Longoria 2007, σελ. 272.
  18. ↑ «About Sarajevo – Official Sarajevo statistics». sarajevo.ba. 6 Σεπτεμβρίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2018. 
  19. ↑ «Vrelo Miljacke – sramota za turizam RS i BiH». draganmocevic.com. 23 Δεκεμβρίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουνίου 2018. 
  20. ↑ Lacan, Igor; McBride, Joe R. (2009). «War and trees: The destruction and replanting of the urban and peri-urban forest of Sarajevo, Bosnia and Herzegovina». Urban Forestry & Urban Greening 8 (3): 133–148 [134]. doi:10.1016/j.ufug.2009.04.001. 
  21. ↑ «Weatherbase: Historical Weather for Sarajevo, Bosnia and Herzegovina». Weatherbase. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2013. 
  22. ↑ «Weather and Climate: The Climate of Sarajevo» (στα Ρωσικά). Weather and Climate (Погода и климат). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2016. 
  23. ↑ «Sarajevo Climate Normals 1961–1990». National Oceanic and Atmospheric Administration. Ανακτήθηκε στις 25 Αυγούστου 2016. 
  24. ↑ «Air Pollution is Choking Bosnia, Experts Warn :: Balkan Insight». www.balkaninsight.com. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2017. 
  25. ↑ «Bosnia: Sarajevo schools close down because pollution». Mail Online. http://www.dailymail.co.uk/wires/ap/article-3372061/Bosnia-Sarajevo-schools-close-pollution.html. Ανακτήθηκε στις 2017-04-04. 
  26. ↑ «Sarajevo introduces transport restrictions to ease pollution» (στα αγγλικά). Fox News. 2016-12-26. http://www.foxnews.com/world/2016/12/26/sarajevo-introduces-transport-restrictions-to-ease-pollution.html. Ανακτήθηκε στις 2017-04-04. 
  27. ↑ «WHO Global Urban Ambient Air Pollution Database (update 2016)». World Health Organization (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2017. 
  28. ↑ «Ambient (outdoor) air quality and health». World Health Organization (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2017. 
  29. ↑ «The Culture & History». Tourism Association of Sarajevo Canton. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2006. 
  30. ↑ «II – PROCEDURE PRIOR TO DECISION». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2006. Roman remains at Ilidža, the archaeological site, Bosnia and Herzegovina Commission to Preserve National Monuments .
  31. ↑ 31,0 31,1 «Sarajevo». New Britannica. 10 (15η έκδοση). 1989. ISBN 0-85229-493-X. .
  32. ↑ «Sarajevo». Columbia Encyclopedia (6η έκδοση). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Αυγούστου 2006. Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2006. 
  33. ↑ «Baščaršija». bloger.hr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. 
  34. ↑ «BH Tourism – History». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2018. 
  35. ↑ «Sarajevo – History». FICE (International Federation of Educative Communities) Congress 2006. Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2006. [νεκρός σύνδεσμος]
  36. ↑ «Archduke Franz Ferdinand assassinated – Jun 28, 1914 – HISTORY.com». history.com. 
  37. ↑ «Josip Vancas - 162 years of greatest Sarajevo architect». meetbosnia.com (στα Αγγλικά). 31 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2024. 
  38. ↑ «Pařik Karel (1857-1942) – Imaneo» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2024. 
  39. ↑ Times, Los Angeles. «Timeline: A short history of Sarajevo and region». latimes.com. 
  40. ↑ Hadžijahić, Muhamed (1973). «Muslimanske rezolucije iz 1941 godine [Muslim resolutions of 1941]». Istorija Naroda Bosne i Hercegovine (στα Σερβοκροατικά). Sarajevo: Institut za istoriju radničkog pokreta. σελ. 277 
  41. ↑ Gumz 1998.
  42. ↑ Robert J. Donia, Sarajevo: a biography. University of Michigan Press, 2006. (p. 197)
  43. ↑ Stephen E. Sachs (1994). «Sarajevo: A Crossroads in History». Ανακτήθηκε στις 3 Αυγούστου 2006. 
  44. ↑ «Sarajevo Red Line – 1154» (στα Βοσνιακά). City.ba. 4 Απριλίου 2012. 
  45. ↑ «Red Line for the victims of the Siege of Sarajevo» (στα Βοσνιακά). E-News. 4 Απριλίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2012. 
  46. ↑ Bassiouni, Cherif (27 Μαΐου 1994). «Final report of the United Nations Commission of Experts established pursuant to security council resolution 780». United Nations. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαρτίου 2014. Ανακτήθηκε στις 10 Μαΐου 2010. 
  47. ↑ Connelly, Charlie (2005-10-08). «The new siege of Sarajevo». The Times (UK). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-05-05. https://web.archive.org/web/20200505131350/https://www.thetimes.co.uk/. Ανακτήθηκε στις 2010-05-10. 
  48. ↑ Hartmann, Florence (Ιούλιος 2007). «A statement at the seventh biennial meeting of the International Association of Genocide Scholars». Helsinki. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 11 Μαΐου 2010. 
  49. ↑ 49,0 49,1 Strange, Hannah (2007-12-12). «Serb general Dragomir Milosevic convicted over Sarajevo siege». The Times (UK). http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article3039582.ece. Ανακτήθηκε στις 2010-05-10. [νεκρός σύνδεσμος]
  50. ↑ «BiH Tourism Assessment – Analysis of Sarajevo, Herzegovina and Krajina Tourism Regions and Recommendations for Product Development, Marketing and Destination Management |Expo». Exportcouncil.ba. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2012. [νεκρός σύνδεσμος]
  51. ↑ «Sarajevo». TripAdvisor. Sarajevo, Bosnia and Herzegovina. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2015. 
  52. ↑ «Constitution of the Republika Srpska». Official Web Site of the Office of the High Representative. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2017. 
  53. ↑ As per «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2011. 
  54. ↑ «Sarajevo's economic standpoint in Bosnia and Herzegovina» (PDF). Canton of Sarajevo. 12 Φεβρουαρίου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 16 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2016. 
  55. ↑ Radovinović, Radovan· Bertić, Ivan, επιμ. (1984). Atlas svijeta: Novi pogled na Zemlju (στα Κροατικά) (3η έκδοση). Zagreb: Sveučilišna naklada Liber. 
  56. ↑ «Archived copy» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Νοεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 2 Ιουνίου 2015. 
  57. ↑ «Kanton Sarajevo: Više turista u 2011». Vijesti.ba. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2013. 
  58. ↑ «Statistički Godišnjaci/Ljetopisi». Fzs.ba. Ανακτήθηκε στις 12 Μαρτίου 2013. 
  59. ↑ «Hastahana – Skate & relax». spottedbylocals.com. http://www.spottedbylocals.com/sarajevo/hastahana/. Ανακτήθηκε στις 2015-09-07. 
  60. ↑ «Dariva». sarajevo.travel/ba. http://sarajevo.travel/ba/sta-raditi/dariva/136. Ανακτήθηκε στις 2015-09-19. 
  61. ↑ «Kozija ćuprija». sarajevo.travel/ba. http://sarajevo.travel/ba/sta-raditi/kozija-cuprija/442. Ανακτήθηκε στις 2015-09-19. 
  62. ↑ «First release» (PDF). Federal Office of Statistics, Federation of Bosnia and Herzegovina. 31 Αυγούστου 2011. σελ. 3. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 11 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 31 Αυγούστου 2011. 
  63. ↑ «Population Density by Municipalities of Sarajevo Canton». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Αυγούστου 2006. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2006. 
  64. ↑ «Census of population, households and dwellings in Bosnia and Herzegovina, 2013: Final results» (PDF). Agency for Statistics of Bosnia and Herzegovina. Ιούνιος 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 6 Ιουλίου 2016. 
  65. ↑ «Bosnia and Herzegovina, International Religious Freedom Report 2005». Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor. US Department of State. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2006. 
  66. ↑ «Corridor 5C». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2008. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2006. 
  67. ↑ About trams on Virtual City of Sarajevo [νεκρός σύνδεσμος]
  68. ↑ Akta.ba. «404». www.akta.ba. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Νοεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. 
  69. ↑ «Chasing the Olympic dream». cloudlessness. https://cloudlessness.wordpress.com/2018/04/06/chasing-the-olympic-dream/. Ανακτήθηκε στις 2018-04-06. [νεκρός σύνδεσμος]
  70. ↑ Zahid Krkic. «Sarajevo International Airport by Zahid Krkic -Dobro dosli-Welcome- Willkommen». Fortunecity.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2012. 
  71. ↑ University of Sarajevo Αρχειοθετήθηκε 2015-09-10 στο Wayback Machine. on Sarajevo official web site
  72. ↑ «History of University of Sarajeno». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Δεκεμβρίου 2008. 
  73. ↑ The New York Times. 1909-04-03, σελ. 19. https://www.newspapers.com/newspage/20447865/. «Of the 40,000 inhabitants of Sarajevo, the present capital of Bosnia, nearly one-half are Mohammedan, about one-quarter Roman Catholic, 6,000 followers of the Greek Orthodox or Serb faith, and 4,000 Jews...». 
  74. ↑ «Sarajevo.net Museum: The Sarajevo Haggadah». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Απριλίου 2010. Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου 2016. 
  75. ↑ «Haggadah.ba – About the Sarajevo Haggadah». Haggadah.ba. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 28 Μαρτίου 2012. 
  76. ↑ 76,0 76,1 «About the Festival». Sarajevo Film Festival Official Website. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2018. 
  77. ↑ «MESS International Theatre Festival». befestival.org. 
  78. ↑ «Omladinski filmski festival Sarajevo predstavlja nove mlade autore». Al Jazeera Balkans. 
  79. ↑ «Sarajevo Film Festival — Filmski Festivali — Filmski.Net». Filmski.net. Ανακτήθηκε στις 1 Νοεμβρίου 2008. 
  80. ↑ «FIFA.com: Edin DZEKO Profile». fifa.com. 15 Ιουνίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιουνίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2014. 
  81. ↑ markbooth_mcfc (2014-08-21). «Dzeko signs four-year deal at City». mcfc.co.uk (Manchester). http://mcfc.co.uk/News/Team-news/2014/August/Edin-Dzeko-signs-new-four-year-contract-at-City. Ανακτήθηκε στις 2014-08-21. 
  82. ↑ «Olimpijski stadion Asim Ferhatović – Hase». rekreacija.ba. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2015. 
  83. ↑ «Jure Franko». IOC. 2006. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2006. 
  84. ↑ «Return the Olympics to Sarajevo». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2017. 
  85. ↑ «Winter Olympic host city Sarajevo to stage course for luge trainers». Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2017. 
  86. ↑ «Sports enthusiasts repair devastated Winter Olympic tracks». Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2017. 
  87. ↑ Special Olympics, (2005 – Quarter 2). «2009 Games in Sarajevo» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 26 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2006.  (277 kB) Spirit
  88. ↑ Brad Hem (29 Ιουλίου 2006). «Idaho may be in the running to host the 2009 Special Olympics». Idaho Statesman. [νεκρός σύνδεσμος]
  89. ↑ «Boise, Idaho (USA) Awarded 2009 Special Olympics World Winter Games». Special Olympics. Μάιος 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιανουαρίου 2016. 
  90. ↑ Phone Web (9 Ιουνίου 2011). «CISM — Conseil International du Sport Militaire — International Military Sports Council». www.keezmovies.com. Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2011. 
  91. ↑ klix.ba (6 Σεπτεμβρίου 2015). «Giro di Sarajevo via drone». klix.ba. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2015. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σαράγεβο&oldid=10780248"