Λιβύη

Για το πρόσωπο της ελληνικής μυθολογίας, δείτε: Λιβύη (μυθολογία).

Κράτος της Λιβύης دولة ليبيا (Αραβικά) ⲟⲩⲑⲟ ⲧⲉⲙⲫⲁⲓⲁⲧ (Κοπτικά) ⵍⵉⴱⵢⴰ (Βερβερικά)
Σημαία Εθνόσημο
Εθνικός ύμνος: ليبيا ليبيا ليبيا Λιβύη, Λιβύη, Λιβύη
Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο Η θέση της Λιβύης (πράσινο)
Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη	Τρίπολη 32°54′N 13°10′E
Επίσημες γλώσσες	Αραβικά
Πολίτευμα	Ενιαία Προσωρινή Κυβέρνηση Ενότητας
Πρόεδρος του ΠΣ Αντιπρόεδρος του ΠΣ μεταβατικός πρωθυπουργός Πρόεδρος της Βουλής	Μοχάμεντ αλ Μενφί Αμπντουλάχ αλ Λαφί Οσάμα Χαμάντα Ακίλα Σαλέχ Ισά
Νομοθετικό σώμα	Βουλή των Αντιπροσώπων
Ιστορικά Ανεξαρτησία από την Ιταλία Ανεξαρτησία από Συμβούλιο Κηδεμονιών ΟΗΕ Θέσπιση δημοκρατικού Συντάγματος	10 Φεβρουαρίου 1947 24 Δεκεμβρίου 1951 23 Αυγούστου 2011
Έκταση  • Σύνολο  • % Νερό  • Σύνορα Ακτογραμμή	1.759.540 km2 (17η) αμελητέο 4.348 km 1.770 km
Πληθυσμός  • Εκτίμηση 2024   • Πυκνότητα	7.381.000 (106η)  4,2 κατ./km2 (228η)
ΑΕΠ (ΙΑΔ)  • Ολικό  (2016)  • Κατά κεφαλή	55,409 δισ. $ (69η)   8.678 $ (54η)
ΑΕΠ (ονομαστικό)  • Ολικό  (2016)  • Κατά κεφαλή	33,157 δισ. $ (65η)   5.153 $ (54η)
ΔΑΑ (2021)	0,718 (104η) – υψηλός
Νόμισμα	Δηνάριο Λιβύης (LYD)
Ζώνη ώρας	EET (UTC +2)
Internet TLD	.ly
Οδηγούν στα	δεξιά
Κωδικός κλήσης	+218

Η Λιβύη, επίσημα Κράτος της Λιβύης (αραβικά: دولة ليبيا, βερβερικά: ⵍⵉⴱⵢⴰ, κοπτικά: ⲧⲉⲙⲫⲁⲓⲁⲧ) είναι χώρα της Βόρειας Αφρικής και βρέχεται βόρεια από τη Μεσόγειο. Ανατολικά της βρίσκεται η Αίγυπτος, νοτιοανατολικά της το Σουδάν, ενώ νότια συνορεύει με το Τσαντ και τον Νίγηρα και δυτικά με την Αλγερία και την Τυνησία. Το 90% του εδάφους της είναι έρημος και η Λιβύη είναι η τέταρτη μεγαλύτερη αφρικανική χώρα σε έκταση. Πρωτεύουσα της χώρας είναι η Τρίπολη, όπου ζουν 1,7 εκατομμύρια κάτοικοι.

De facto ηγέτης της χώρας ήταν ο Συνταγματάρχης Μουαμάρ αλ-Καντάφι, του οποίου η εξωτερική πολιτική τον είχε φέρει συχνά σε αντιπαράθεση με τη Δύση και με τις κυβερνήσεις άλλων χωρών της Αφρικής. Στη χώρα διεξήχθη Εμφύλιος Πόλεμος που ανέτρεψε τον Καντάφι. Για τον λόγο αυτό είχε σχηματισθεί αντικαθεστωτική κυβέρνηση με έδρα τη Βεγγάζη. Οι αντικαθεστωτικές δυνάμεις είχαν αναλάβει τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρους της Λιβύης, συμπεριλαμβανομένης της Τρίπολης, και είχαν αναγνωριστεί με σύναψη διεθνώς σχέσεων από κάποιες χώρες. Το 2014 ξέσπασε νέος Εμφύλιος Πόλεμος ο οποίος έληξε τον Οκτώβριο του 2020.

Το όνομα της χώρας προέρχεται από τον αιγυπτιακό όρο Λίμπου, ο οποίος αναφέρεται στους Βερβερίνους που ζούσαν δυτικά του Νείλου. Στα ελληνικά έγινε Λιβύη, αν και στην αρχαία Ελλάδα ο όρος είχε ευρύτερη σημασία, υπονοώντας ολόκληρη τη Βόρειο Αφρική δυτικά της Αιγύπτου ή και ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο. Η Λιβύη έχει το τρίτο κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Αφρική μετά τις Σεϋχέλλες και τη Νότια Αφρική, κάτι που οφείλεται στον χαμηλό πληθυσμό της και τα μεγάλα αποθέματα πετρελαίου. Η σημαία της Λιβύης ήταν η μοναδική στον κόσμο σημαία χώρας που αποτελείτο από μόνο ένα χρώμα και δεν έφερε κανένα άλλο σύμβολο ή άλλες λεπτομέρειες.

Το Ταντράρτ Ακακούς στη Σαχάρα στη νοτιοδυτική Λιβύη, στα σύνορα με την Αλγερία

Ιστορία

Αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι από την 8η χιλιετία π.Χ. οι παράλιες περιοχές της Λιβύης κατοικούνταν από Νεολιθικές φυλές, οι οποίες είχαν αναπτύξει ιδιαίτερες ικανότητες στην εκτροφή βοοειδών και στις καλλιέργειες. Η περιοχή αργότερα καταλήφθηκε από διαδοχικούς λαούς και πολιτισμούς, όπως οι Φοίνικες, οι Καρχηδόνιοι, οι Πτολεμαίοι, οι Ρωμαίοι, οι Βάνδαλοι και οι Βυζαντινοί, αν και μόνο από την περίοδο των Ελλήνων και των Ρωμαίων υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα: στην Κυρήνη, τη Λέπτις Μάγκνα και τη Σαμπράθα.

Ερείπια του θεάτρου στη ρωμαϊκή Σαμπράθα, δυτικά της Τρίπολης

Οι Φοίνικες ήταν οι πρώτοι που εγκατέστησαν εμπορικούς σταθμούς στη Λιβύη, όταν οι έμποροι της Τύρου (στην περιοχή του σημερινού Λιβάνου) ανέπτυξαν εμπορικές σχέσεις με τις βερβερικές φυλές. Μέχρι τον 5ο αιώνα π.Χ., η μεγαλύτερη φοινικική αποικία, η Καρχηδόνα, είχε επεκτείνει την ηγεμονία της σχεδόν σε ολόκληρη τη Βόρεια Αφρική, όπου ανέπτυξε ξεχωριστό πολιτισμό. Καρχηδονιακοί οικισμοί στις ακτές της Λιβύης υπήρχαν στην Οία (σημερινή Τρίπολη, στη Λέπτις Μάγκνα και τη Σαμπράθα, περιοχή που αργότερα ονομάστηκε Τρίπολις, από τις τρεις αυτές πόλεις.

Οι αρχαίοι Έλληνες κατέλαβαν την ανατολική Λιβύη, σύμφωνα με την παράδοση, όταν άποικοι από τη Σαντορίνη έλαβαν εντολή από το Μαντείο των Δελφών να βρουν νέο τόπο κατοικίας στη Βόρεια Αφρική. Έτσι, το 631 π.Χ., ίδρυσαν την Κυρήνη.. Μέσα σε διάστημα διακοσίων ετών, ιδρύθηκαν άλλες τέσσερις σημαντικές πόλεις στην περιοχή: η Βάρκη (Αλ Μαρτζ), οι Ευσπερίδες (αργότερα Βερενίκη, σημερινή Βεγγάζη), Αλ Μπάυντα, η Ταύχειρα (αργότερα Αρσινόη, σημερινή Τόκρα) και η Απολλωνία (Σούσαχ), το λιμάνι της Κυρήνης. Μαζί με την Κυρήνη, ήταν γνωστές ως Πεντάπολις.

Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ένωσε τις δυο επαρχίες της Λιβύης, έμποροι και τεχνίτες από όλα τα μέρη του ρωμαϊκού κόσμου εγκαταστάθηκαν στη Βόρεια Αφρική, ωστόσο οι δυο επαρχίες διατήρησαν τον χαρακτήρα τους: η Τρίπολη παρέμεινε καρχηδονιακή και η Κυρηναϊκή ελληνική.

Τον 7ο αιώνα, η Λιβύη κατελήφθη από τους Άραβες και κατά τους επόμενους αιώνες, πολλοί ντόπιοι υιοθέτησαν ως θρησκεία το Ισλάμ και την αραβική γλώσσα και πολιτισμό. Στα μέσα του 16ου αιώνα, η χώρα πέρασε στα χέρια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Κατά τη διάρκεια του Ιταλοτουρκικού Πολέμου (1911-1912), η Ιταλία κατέλαβε την περιοχή και μετέτρεψε σε αποικίες τις τρεις επαρχίες της χώρας (Τρίπολη, Κυρηναϊκή, Φεζάν), ενώ το 1934 υιοθέτησε το όνομα Λιβύη ως επίσημη ονομασία της αποικίας.

Ανάμεσα στους δυο Παγκόσμιους Πολέμους, ο Βασιλιάς Ιντρίς ήταν αρχηγός της λιβυϊκής αντίστασης εναντίον της ιταλικής κατοχής. Από το 1943 έως το 1951, το Φεζάν πέρασε υπό τον έλεγχο της Γαλλίας, ενώ οι άλλες δυο επαρχίες υπό βρετανική διοίκηση.

Στις 21 Νοεμβρίου 1949, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ εξέδωσε ψήφισμα για την ανεξαρτησία της Λιβύης πριν την 1η Ιανουαρίου 1952. Στις 24 Δεκεμβρίου 1951, η Λιβύη ανακήρυξε την ανεξαρτησία της, έχοντας πολίτευμα συνταγματικής μοναρχίας, υπό τον βασιλιά Ιντρίς.

Η ανακάλυψη σημαντικής ποσότητας κοιτασμάτων πετρελαίου το 1959 μετέτρεψε ένα από τα φτωχότερα έθνη στον κόσμο σε ένα κράτος με μεγάλο πλούτο. Αν και το πετρέλαιο βελτίωσε δραστικά τα οικονομικά της κυβέρνησης, άρχισε να αναπτύσσεται η λαϊκή δυσαρέσκεια για τη συγκέντρωση του πλούτου στα χέρια του βασιλιά Ιντρίς και της εθνικής ελίτ, η οποία συνέχισε να αυξάνεται με την άνοδο του Νάσερ και του αραβικού εθνικισμού στη Βόρεια Αφρική και στη Μέση Ανατολή.

Χάρτης με τις σημαντικότερες πόλεις της Λιβύης

Την 1η Σεπτεμβρίου 1969, μια μικρή ομάδα στρατιωτικών υπό την ηγεσία του συνταγματάρχη Μουαμάρ Καντάφι οργάνωσαν πραξικόπημα εναντίον του βασιλιά Ιντρίς, ο οποίος βρισκόταν για λόγους υγείας στην τουρκική λουτρόπολη Προύσα για ιαματικά λουτρά. Βασιλιάς έγινε ο ανιψιός του, Σαγίντ Χασάν αρ-Ριντά αλ-Μαχντί ας-Σανουσί. Οι πραξικοπηματίες εκθρόνισαν τον Σαγίντ και τον έθεσαν υπό κατ' οίκον περιορισμό, ενώ κατάργησαν τη μοναρχία και ανακήρυξαν τη Λιβύη ως Νέα Αραβική Δημοκρατία.

Από τις 15 Φεβρουαρίου 2011 και έπειτα, μια σειρά ειρηνικών διαδηλώσεων που συνάντησαν τη βίαιη αντίδραση του καθεστώτος, εξελίχθηκαν σε εξέγερση που διαδόθηκε σε όλη τη χώρα και τελικά σε ανοιχτό εμφύλιο πόλεμο. Οι αντικαθεστωτικές δυνάμεις έχουν εγκαθιδρύσει κυβέρνηση στη Βεγγάζη με το όνομα Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο, με σκοπό την ανατροπή της κυβέρνησης του Καντάφι και τη διενέργεια εκλογών.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ εξέδωσε ψήφισμα για τη δέσμευση των πόρων του Καντάφι και άλλων δέκα μελών του κύκλου του και απαγόρευση μετακίνησης. Το ψήφισμα επίσης αναφερόταν σε πράξεις της κυβέρνησης για διερεύνησης από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, και ένταλμα σύλληψης για τον Καντάφι εκδόθηκε στις 27 Ιουνίου. Στις αρχές Μαρτίου οι δυνάμεις του Καντάφι αντεπιτέθηκαν και ανέκτησαν αρκετές παραλιακές πόλεις πριν επιτεθούν στη Βεγγάζη. Επόμενο ψήφισμα του ΟΗΕ επέτρεπε σε χώρες-μέλη να εδραιώσουν και να επιβάλλουν μια ζώνη απαγόρευσης πτήσης πάνω από τη Λιβύη. Η κυβέρνηση του Καντάφι ανακοίνωσε ανακωχή αλλά δεν μπόρεσε να την τηρήσει. Τον Αύγουστο, οι επαναστατικές δυνάμεις ξεκίνησαν μια επιθετική εκστρατεία κατά μήκος της ακτής και ανάκτησαν τις χαμένες περιοχές καταλαμβάνοντας και την πρωτεύουσα Τρίπολη. Ο Καντάφι απέφυγε την αιχμαλωσία και οι πιστές σε αυτόν δυνάμεις ξεκίνησαν επιχειρήσεις στα μετόπισθεν.

Στις 20 Οκτωβρίου 2011 έγιναν οι τελευταίοι σφοδροί βομβαρδισμοί στη Σύρτη και ο Καντάφι, που είχε καταφύγει εκεί, συνελήφθη από τους αντάρτες και εκτελέστηκε. Τρεις ημέρες μετά, στις 23 Οκτωβρίου 2011, η Λιβύη απελευθερώθηκε. Κατά τον εμφύλιο πόλεμο σκοτώθηκαν περί τους 30.000 Λίβυοι.

Στις 8 Ιανουαρίου 2013 η Λιβύη πήρε το επίσημο όνομα Κράτος της Λιβύης.

Στις 16 Μαΐου 2014 ξέσπασε δεύτερος εμφύλιος πόλεμος στη χώρα και τελείωσε το 2020.

Γεωγραφία

Η Λιβύη είναι η 4η σε έκταση χώρα της Αφρικής και 17η σε έκταση χώρα της Γης. Βρέχεται από τη Μεσόγειο Θάλασσα και συνορεύει ανατολικά με την Αίγυπτο, δυτικά με την Αλγερία και Τυνησία, νότια με τον Νίγηρα και το Τσαντ, και νοτιοανατολικά με το Σουδάν. Παρά το ότι οι ανακαλύψεις πετρελαίου τη δεκαετία του 1960 έφεραν τεράστιο πλούτο, την εποχή της αποκτήσεως της ανεξαρτησίας της η Λιβύη ήταν ένα πολύ φτωχό κράτος της ερήμου, του οποίου το μοναδικό φυσικό πλεονέκτημα ήταν η στρατηγική του θέση στο μέσο της βόρειας ακτής της Αφρικής.

Η Λιβύη δεν απέχει πολύ από τις σημαντικές χώρες της Ευρώπης, ενώ ταυτόχρονα συνέδεε τις αραβικές χώρες της βορειοδυτικής Αφρικής με αυτές της Μέσης Ανατολής, κάτι που επί αιώνες είχε καταστήσει τα αστικά της κέντρα πολύβουα σταυροδρόμια αντί για απομονωμένες πόλεις στερούμενες εξωτερικών επιρροών. Ως συνέπεια αναπτύχθηκε ένα τεράστιο κοινωνικό χάσμα ανάμεσα στις πόλεις, κοσμοπολίτικες και με μεγάλα ποσοστά ξένων, και στους καταυλισμούς και τους νομάδες της ερήμου Σαχάρας, όπου οι φύλαρχοι ηγεμόνευαν σε απομόνωση και οι κοινωνικές αλλαγές ήταν αμελητέες.

Γεωγραφική περιγραφή

Η μεσογειακή ακτή και η έρημος Σαχάρα αποτελούν τα πλέον εξέχοντα φυσικά χαρακτηριστικά της χώρας. Υπάρχουν αρκετά υψίπεδα, αλλά όχι οροσειρές, εκτός από τη σε μεγάλο μέρος ακατοίκητη νότια έρημο, κοντά στα σύνορα με το Τσαντ, όπου ο ορεινός όγκος του Τιμπεστί υψώνεται σε περισσότερο από 2.200 μέτρα. Μια σχετικώς στενή παραλιακή λωρίδα και λίγο υψηλότερες περιοχές αμέσως νοτιότερα είναι οι παραγωγικές αγροτικές περιοχές. Ακόμα νοτιότερα, μία κτηνοτροφική ζώνη με πολύ περιορισμένη ποώδη βλάστηση δίνει τη θέση της στην απέραντη έρημο Σαχάρα, μία γυμνή έκταση ανοικτόχρωμης άμμου και βραχωδών υψίπεδων. Είναι σχεδόν ακατοίκητη, καθώς η γεωργία είναι δυνατή μόνο σε λίγες διάσπαρτες οάσεις.

Ανάμεσα στις παραγωγικές παράλιες αγροτικές ζώνες στα ανατολικά και στα δυτικά απλώνεται ο Κόλπος της Σύρτης, οι ακτές του οποίου χαρακτηρίζονται από μία έκταση μήκους 500 χιλομέτρων όπου η έρημος φθάνει μέχρι τη θάλασσα. Αυτή η άγονη ζώνη, γνωστή ως Συρτική (Sirtica), έχει μεγάλη ιστορική σημασία. Στα δυτικά της, η περιοχή που είναι γνωστή ως Τριπολίτιδα έχει χαρακτήρα και ιστορία παρόμοια με αυτά της Τυνησίας, της Αλγερίας και του Μαρόκου. Θεωρείται ότι μαζί με αυτά τα κράτη αποτελεί μία ευρύτερη περιοχή γνωστή ως Μαγκρέμπ. Αντιθέτως, ανατολικά της Συρτικής βρίσκεται η έκταση που είναι γνωστή ιστορικά ως Κυρηναϊκή, η οποία αποικίστηκε στην αρχαιότητα από τους Έλληνες και αργότερα συνδέθηκε στενά με τις αραβικές χώρες της Μέσης Ανατολής. Με αυτή την έννοια η Συρτική χωρίζει το Μαγκρέμπ από το Μασρίκ.

Κατά μήκος της ακτής της Τριπολίτιδας, για περισσότερα από 300 χλμ., παραλιακές οάσεις εναλλάσσονται με αμμώδεις περιοχές και λιμνοθάλασσες. Στο εσωτερικό της ακτής υπάρχει η πεδιάδα Τζιφαράχ, μια τριγωνική έκταση περίπου 15.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Περίπου 120 χλμ. από την ακτή η πεδιάδα τελειώνει σε υψώματα που σχηματίζουν τα όρη Ναφούζα, με υψόμετρο έως χίλια μέτρα περίπου, το βόρειο άκρο του Υψιπέδου της Τριπολίτιδας.

Στην Κυρηναϊκή υπάρχουν λιγότερες παραλιακές οάσεις και η πεδιάδα Μαρτζ – η χαμηλή περιοχή που αντιστοιχεί στην Τζιφαράχ της Τριπολίτιδας – καλύπτει μια πολύ μικρότερη περιοχή. Η πεδινή έκταση σχηματίζει ένα τόξο μήκους περίπου 210 χλμ. ανάμεσα στη Βεγγάζη και την Ντέρνα, που εκτείνεται προς το εσωτερικό της χώρας το πολύ 50 χλμ. Σε κάποια μέρη της ακτής της Κυρηναϊκής οι απότομες πλαγιές ενός ξηρού υψιπέδου φθάνουν ως τη θάλασσα. Πίσω από την πεδιάδα Μαρτζ, το έδαφος υψώνεται απότομα στο Τζαμπάλ αλ Αχντάρ (= «Πράσινο Βουνό»), που αποαλείται έτσι από την κάλυψή του από πεύκα, μικρούς κέδρους, κυπαρίσσια και αγριελιές. Είναι ένα ασβεστολιθικό υψίπεδο με μέγιστο υψόμετρο περί τα 500 μέτρα.

Νότια του Τζαμπάλ αλ Αχντάρ, στην Κυρηναϊκή, εκτείνεται μία ζώνη βοσκοτόπων με ελάχιστη βλάστηση, που παραχωρεί τη θέση της στη Σαχάρα. Η έρημος εκτείνεται μέχρι τα σύνορα με το Τσαντ. Αντίθετα με την Κυρηναϊκή, η Τριπολίτιδα δεν εκτείνεται προς τα νότια βαθιά μέσα στην έρημο, καθώς η νοτιοδυτική έρημος της Λιβύης, είναι μία ξεχωριστή περιοχή, η Φεζάν, που είχε ξεχωριστή διοίκηση κατά το μεγαλύτερο μέρος του 20ού αιώνα. Μεγάλες εκτάσεις με κυματιστούς αμμόλοφους, γνωστές ως εργκ, καλύπτουν το περισσότερο Φεζάν.

Το 1969 η επαναστατική κυβέρνηση άλλαξε τις παραδοσιακές ονομασίες της Τριπολίτιδος σε «Δυτική Λιβύη», της Κυρηναϊκής σε «Ανατολική Λιβύη» και του Φεζάν σε «Νότια Λιβύη». Ωστόσο, οι παλιές ονομασίες ήσαν στενά συνδεδεμένες με την ιστορία της περιοχής και συνέχισαν να χρησιμοποιούνται συχνά. Η Κυρηναϊκή αποτελεί το 51%, το Φεζάν το 33% και η Τριπολίτιδα το 16% της εκτάσεως της Λιβύης.

Πριν την ανεξαρτησία της χώρας, το όνομα «Λιβύη» ακουγόταν σπάνια, Οι κάτοικοί της προτιμούσαν να αναφέρονται ως κάτοικοι μιας από τις τρεις παραπάνω περιοχές. Ο διαχωρισμός τους είναι περισσότερο από γεωγραφικός ή πολιτικός, καθώς εξελίχθηκαν ως ξεχωριστές κοινωνικοοικονομικές οντότητες, με διαφορετικό πολιτισμό, κοινωνική δομή και αξίες.

Το σύνορο ανάμεσα στην Τριπολίτιδα και την Τυνησία διασχιζόταν πάντα (και σήμερα ακόμα ελεύθερα) από αμέτρητους νόμιμους και παράνομους μετανάστες, καθώς δεν υπάρχει φυσική διαχωριστική γραμμή (βουνό, ποτάμι, κλπ.), και οι φυλετικές καταβολές, η γλώσσα, ο πολιτισμός και οι παραδόσεις των δύο λαών είναι σχεδόν ταυτόσημες. Από την άλλη, η Κυρηναϊκή επίσης εφάπτεται της Αιγύπτου χωρίς φυσικό διαχωριστικό, με τους νομάδες της ερήμου να διασχίζουν τα σύνορα κατά βούληση. Αντιθέτως, τα σύνορα του Φεζάν με την Αλγερία, τον Νίγηρα και το Τσαντ διασχίζονται σπανιότερα εξαιτίας των απέραντων εκτάσεων της ερήμου.

Κι άλλοι παράγοντες, όπως οι παραδοσιακές μορφές χρησικτησίας της γης, διαφέρουν στις τρεις περιοχές. Μέχρι το τέλος του 20ού αιώνα, η διαφορετικότητά τους ήταν ακόμα αρκετά έντονη ώστε να συνιστά σημαντικό εμπόδιο στις προσπάθειες για μια πλήρως ενοποιημένη Λιβύη.

Επιφάνεια και σύνορα

Έκταση:

Συνολική: 1.759.541 τ.χλμ.

Ξηρά: 1.759.541 τ.χλμ.

Εσωτερικά ύδατα: 0 τ.χλμ.

Συγκριτική έκταση: Η Λιβύη είναι η τέταρτη μεγαλύτερη χώρα της Αφρικής, 13,3 φορές μεγαλύτερη σε έκταση από την Ελλάδα και λίγο μεγαλύτερη από την Αλάσκα.

Χερσαία σύνορα:

Συνολικό μήκος: 4.348 χλμ.

Με τις συνορεύουσες χώρες: Με την Αλγερία 982 χλμ., με το Τσαντ 1.055 χλμ., με την Αίγυπτο 1.115 χλμ., με τον Νίγηρα 354 χλμ., με το Σουδάν 383 χλμ. και με την Τυνησία 459 χλμ.

Ακτογραμμή: Μήκος 1.770 χλμ.

Χωρικά ύδατα: 12 ναυτικά μίλια (22,2 χλμ.). Υπάρχει επίσης αποκλειστική ζώνη αλιείας 62 ναυτ. μιλίων (114,8 χλμ.). Σημείωση: Το όριο του Κόλπου της Σύρτης θεωρείται το γεωγραφικό πλάτος 32° 30΄ βόρειο.

Ακραία σημεία

• Χαμηλότερο σημείο: Σαμπχάτ Γκουζαγίλ, -47 μέτρα από τη στάθμη της θάλασσας
• Υψηλότερο σημείο: Μπικού Μπιτί +2.267 μέτρα από τη στάθμη της θάλασσας
• Βορειότερο σημείο: Ρας Ατζντίρ, στο σημείο όπου η συνοριακή γραμμή με την Τυνησία συναντά τη Μεσόγειο Θάλασσα, Διαμέρισμα Νουκάτ αλ Χαμς
• Ανατολικότερο σημείο: Μάρσα ερ Ράμλα, στο σημείο όπου η συνοριακή γραμμή με την Αίγυπτο συναντά τη Μεσόγειο Θάλασσα, Διαμέρισμα Μπουτνάν
• Νοτιότερο σημείο: Το τριεθνές σημείο με το Τσαντ και το Σουδάν, Διαμέρισμα Κούφρα
• Δυτικότερο σημείο: Ανώνυμο σημείο στη συνοριακή γραμμή με την Αλγερία, λίγο ανατολικά του Γκανταμές, Διαμέρισμα Ναλούτ

Κλίμα και υδρολογία

Χάρτης της Λιβύης με το κλίμα των περιοχών της κατά την κλιματική ταξινόμηση Κέππεν. Αμμόλοφοι στη Σαχάρα, στην περιοχή Φεζάν. Στο Τζαμπάλ αλ Αχντάρ της Κυρηναϊκής η μέση ετήσια βροχόπτωση υπερβαίνει τα 400 mm και το τοπίο θυμίζει την ελληνική ύπαιθρο. Στρωμένο χιόνι στην Μπάυντα, την τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Λιβύης Η ακτογραμμή της Βεγγάζης. Η Λιβύη έχει τη μακρύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο από όλες τις βορειοαφρικανικές χώρες.

Στο έδαφος της Λιβύης έχουν αναγνωρισθεί μέχρι και 5 διαφορετικές κλιματικές ζώνες, αλλά το κλίμα που κυριαρχεί είναι το θερμό μεσογειακό και το κλίμα θερμής ερήμου (Κλιματική ταξινόμηση Κέππεν Csa και BWh). Στη μεγαλύτερη έκταση των παραλίων το κλίμα είναι μεσογειακό, με πολύ θερμά καλοκαίρια και πολύ ήπιους χειμώνες. Η βροχόπτωση είναι αραιή.

Στα μεγαλύτερα υψόμετρα της χώρας εμφανίζεται περιστασιακά παγετός. Στην εσωτερική έρημο, παρά τα σημαντικά υψόμετρα στον νότο, τα καλοκαίρια είναι εξαιρετικά θερμά και μακρά και η ημερήσια διακύμανση της θερμοκρασίας είναι πολύ μεγάλη, εξαιτίας της αιθρίας και της εξαιρετικά ξηρής ατμόσφαιρας.

Η υψηλότερη επίσημη θερμοκρασία που καταγράφηκε ποτέ ήταν 72 °C, στις 13 Σεπτεμβρίου 1922 στην Αζίζια, τιμή που επί μακρόν ήταν το παγκόσμιο ρεκόρ, αλλά σήμερα αμφισβητείται.

Λιγότερο από το 2% του εδάφους της Λιβύης δέχεται αρκετή βροχόπτωση για να στηρίξει μόνιμη γεωργική δραστηριότητα. Η μεγαλύτερη μέση ετήσια βροχόπτωση, περί τα 500 mm σημειώνεται στο Τζαμπάλ αλ Αχντάρ της Κυρηναϊκής. Οι άλλες περιοχές της χώρας δέχονται λιγότερο από 400 mm βροχής και η Σαχάρα 50 mm ή λιγότερο. Επίσης, οι βροχοπτώσεις συμβαίνουν σε ακανόνιστα διαστήματα, οπότε μια περίοδος ξηρασίας μπορεί να διαρκέσει δύο χρόνια ή και περισσότερο. Π.χ. οι πλημμύρες του 1945 πλημμύρισαν την Τρίπολη για αρκετές ημέρες, αλλά δύο χρόνια αργότερα μία πρωτοφανής ξηρασία είχε αποτέλεσμα την απώλεια χιλιάδων βοοειδών.

Οι περιορισμένες βροχοπτώσεις είναι η αιτία για την απουσία ποταμών ή ρυακιών με συνεχή παροχή νερού, ενώ οι περίπου 20 μόνιμες λίμνες είναι υφάλμυρες ή αλμυρές. Οι συνθήκες αυτές περιορίζουν πολύ τη δυνατότητα να βασισθεί η οικονομία της χώρας στον αγροτικό τομέα. Η διανομή των περιορισμένων ποσοτήτων νερού θεωρείται τόσο σημαντική, ώστε υπάρχει Υπουργείο Φραγμάτων και Υδάτινων Πόρων, ενώ η ζημιά σε πηγή νερού μπορεί να τιμωρηθεί και με φυλάκιση.

Το λιβυκό δημόσιο έχει κατασκευάσει ένα δίκτυο από φράγματα σε ουάντι (ξεροπόταμοι που γίνονται χείμαρροι μετά από μπόρες). Τα μικρά αυτά φράγματα χρησιμεύουν τόσο ως συλλέκτες νερού, όσο και για έλεγχο των πλημμυρών και της διαβρώσεως εδαφών. Πολλοί οικισμοί βρίσκονται δίπλα σε ουάντι, γιατί το έδαφος της κοίτης τους είναι συχνά κατάλληλο για γεωργική εκμετάλλευση, ενώ ο υδροφόρος ορίζοντας σε μικρό βάθος τα καθιστά κατάλληλες τοποθεσίες για την εκσκαφή πηγαδιών. Ωστόσο, σε πολλά ουάντι ο υδροφόρος ορίζοντας χαμηλώνει με ανησυχητικούς ρυθμούς, ιδίως σε περιοχές εντατικής γεωργίας και κοντά σε αστικά κέντρα. Η κυβέρνηση έχει δηλώσει την ανησυχία της για το πρόβλημα αυτό και εξαιτίας του έχει εκτρέψει αναπτυξιακά προγράμματα με βάση το νερό, ιδίως γύρω από την Τρίπολη, προς τοποθεσίες όπου η ζήτηση υπόγειων υδάτων είναι λιγότερο έντονη. Επίσης έχουν ξεκινήσει εκτεταμένα προγράμματα αναδασώσεων.

Υπάρχουν πολυάριθμες πηγές: με μεγαλύτερη μελλοντική σημασία είναι αυτές στις πλαγιές των Τζαμπάλ Ναφουζά και Τζαμπάλ αλ Αχντάρ. Οι πιο πολυσυζητημένοι υδάτινοι πόροι ωστόσο είναι τα μεγάλα υπόγεια αποθέματα νερού της ερήμου. Το γνωστότερο από αυτά βρίσκεται κάτω από την όαση Κούφρα στη νοτιοανατολική Κυρηναϊκή. Μεγαλύτερη χωρητικότητα φημίζεται ότι έχει το απόθεμα κοντά στην κοινότητα και όαση Σαμπά στη νοτιοδυτική έρημο.

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 ανοίχθηκαν πηγάδια στην Κούφρα και στη Σαμπά στα πλαίσια μεγάλης προσπάθειας για αγροτική ανάπτυξη. Ακόμα μεγαλύτερο πρόγραμμα αποτελεί ο λεγόμενος «Μέγας Τεχνητός Ποταμός», που άρχισε το 1984 και αποσκοπεί να εκμεταλλευθεί τα υπόγεια αποθέματα των οάσεων Κούφρα, Σαρίρ και Σαμπά, και να μεταφέρει το νερό τους μέχρι τις ακτές τις Μεσογείου για χρήση στην άρδευση και σε βιομηχανικά προγράμματα.

Οικονομία

Η οικονομία της Λιβύης εξαρτάται κυρίως από τα έσοδα από τον πετρελαϊκό τομέα, τα οποία αντιπροσωπεύουν πάνω από το μισό του ΑΕΠ και το 97% των εξαγωγών. Η Λιβύη διαθέτει τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα αποθέματα πετρελαίου στην Αφρική και συμβάλλει σημαντικά στην παγκόσμια προσφορά ελαφρού αργού. Κατά τη διάρκεια του 2010, όταν το πετρέλαιο ήταν κατά μέσο όρο στα 80 δολάρια το βαρέλι, η παραγωγή πετρελαίου αντιπροσώπευε το 54% του ΑΕΠ. Εκτός από το πετρέλαιο, άλλοι φυσικοί πόροι είναι το φυσικό αέριο και ο γύψος. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτίμησε την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ της Λιβύης σε 122% το 2012 και 16,7% το 2013, μετά από μια βουτιά 60% το 2011.

Η Λιβύη αντιμετωπίζει πολλά διαρθρωτικά προβλήματα, όπως έλλειψη θεσμών, αδύναμη διακυβέρνηση και χρόνια διαρθρωτική ανεργία. Η οικονομία παρουσιάζει έλλειψη οικονομικής διαφοροποίησης και σημαντική εξάρτηση από την εργασία των μεταναστών. Η Λιβύη παραδοσιακά βασιζόταν σε μη βιώσιμα υψηλά επίπεδα προσλήψεων στον δημόσιο τομέα για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Στα μέσα της δεκαετίας του 2000, η κυβέρνηση απασχολούσε περίπου το 70% όλων των εθνικών υπαλλήλων.

Η χώρα έγινε μέλος του ΟΠΕΚ το 1962. Η Λιβύη δεν είναι μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορείου, αλλά ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις για την ένταξή της το 2004.

Ο Μεγάλος Ανθρωπογενής Ποταμός είναι το μεγαλύτερο αρδευτικό έργο στον κόσμο. Το έργο χρησιμοποιεί ένα σύστημα αγωγών που αντλεί ορυκτό νερό από τον υδροφόρο ορίζοντα του Νουβικού ψαμμίτη κάτω από τη νότια Λιβύη και το διοχετεύει σε πόλεις της πολυπληθούς λιβυκής ακτής της βόρειας Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένης της Τρίπολης και της Βεγγάζης. Το νερό παρέχει το 70% του συνόλου του γλυκού νερού που χρησιμοποιείται στη Λιβύη.

• Αρόσιμη γη: 0,99%
• Μόνιμες καλλιέργειες: 0,19%
• Άγονες εκτάσεις: 98,82% (2011)
• Αρδευόμενη γη: 4.700 τ.χλμ. (2003)
• Ολικοί ανανεώσιμοι υδάτινοι πόροι: 700 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (2011)

Περιβαλλοντικά θέματα

Φυσικοί κίνδυνοι: Αμμοθύελλες, καυτός ξηρός νότιος άνεμος γκίμπλι, φορτωμένος με σκόνη που διαρκεί μία ως 4 ημέρες την άνοιξη και το φθινόπωρο.

Τρέχοντα περιβαλλοντικά προβλήματα: Ερημοποίηση, πολύ περιορισμένοι φυσικοί υδάτινοι πόροι.

Διεθνείς περιβαλλοντικές συμφωνίες:

Η Λιβύη έχει υπογράψει τις εξής διεθνείς συμφωνίες:

Συμφωνία για τη βιοποικιλότητα, Σύμβαση-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για τις Κλιματικές Μεταβολές, Πρωτόκολλο του Κιότο, Συμφωνία για την Ερημοποίηση, Πρωτόκολλο του Μόντρεαλ και συμφωνίες για τα είδη που κινδυνεύουν, για τα επικίνδυνα απόβλητα, για τη ρύπανση από πλοία, και για τους υγρότοπους

Υπογράφηκε, αλλά δεν επικυρώθηκε: Δίκαιο της θάλασσας

Διακυβέρνηση

Αρχηγός Κράτους

Η προσωρινή κυβέρνηση ενότητας σχηματίστηκε στις 15 Μαρτίου 2021. Πρόεδρος του Προεδρικού Συμβουλίου της Λιβύης είναι ο Μοχάμεντ αλ Μενφί και πρωθυπουργός ανέλαβε ο Αμπντούλ Χαμίντ Ντεμπεϊντέχ. Από τις 16 Μαΐου 2023 (οπότε και διορίστηκε από τη Βουλή) υπηρεσιακός πρωθυπουργός της κυβέρνησης ενότητας είναι ο ανεξάρτητος Οσάμα Χαμάντα.

Γενικές εκλογές 2012

Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.

Στις βουλευτικές εκλογές (εκλογές για την ανάδειξη του 200μελούς Εθνικού Κογκρέσου- θα ακολουθήσουν βουλευτικές εκλογές), που διεξήχθησαν στις 7 Ιουλίου 2012, ο Συνασπισμός των Εθνικών Δυνάμεων κέρδισε 39 επί συνόλου 80 εδρών για τα κόμματα και το Κόμμα για τη Δικαιοσύνη και την Οικοδόμηση πήρε 17, με τις υπόλοιπες 120 έδρες (επί συνόλου 200) να καταλαμβάνονται από ανεξάρτητους.

Το 2014 διεξήχθησαν εκλογές για Συντακτική Συνέλευση και λίγους μήνες αργότερα για τη Βουλή των Αντιπροσώπων. Στις 26 Αυγούστου 2014 ανατέθηκε στον ισλαμιστή Ομάρ αλ Χάσι η εντολή σχηματισμού κυβέρνησης εθνικής σωτηρίας από το Εθνικό Γενικό Συμβούλιο (CGN) (του οποίου η θητεία έληξε τον Ιούνιο).

Διοικητική διαίρεση

Η χώρα διαιρείται σε 3 επαρχίες. Αυτές με τις πρωτεύουσες τους στις παρενθέσεις είναι:

• Φεζάν (Σάμπχα)
• Τριπολίτιδα (Τρίπολη)
• Κυρηναϊκή (Βεγγάζη)

Δημογραφία

Σύμφωνα με τη μέση εκτίμηση των Ηνωμένων Εθνών για το 2024, η χώρα αριθμεί 7.381.000 κατοίκους. Η Λιβύη αν και είναι μια μεγάλη χώρα, έχει σχετικά μικρό πληθυσμό και ο πληθυσμός είναι συγκεντρωμένος κατά μήκος της ακτής. Η πυκνότητα πληθυσμού είναι περίπου 50 κάτοικοι ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο στις δύο βόρειες περιοχές της Τριπολιτανίας και της Κυρηναϊκής, αλλά πέφτει σε λιγότερο από 1 κάτοικο ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο αλλού. Το ενενήντα τοις εκατό των ανθρώπων ζει σε λιγότερο από το 10% της περιοχής, κυρίως κατά μήκος της ακτής. Περίπου το 88% του πληθυσμού είναι αστικός, κυρίως συγκεντρωμένος στις τρεις μεγαλύτερες πόλεις, την Τρίπολη, τη Βεγγάζη και τη Μισράτα. Το 27,7% του πληθυσμού είναι κάτω των 15 ετών. Το 1984 ο πληθυσμός ήταν 3,6 εκατομμύρια, αυξημένος από 1,54 εκατομμύρια που αναφέρθηκαν το 1964.

Η πλειοψηφία του πληθυσμού της Λιβύης σήμερα προσδιορίζεται ως Άραβες, δηλαδή αραβόφωνος και με αραβικό πολιτισμό. Οι Βέρβεροι Λίβυοι, εκείνοι που διατηρούν τη βερβερική γλώσσα και τον πολιτισμό των Βερβέρων, αντιπροσωπεύουν τη δεύτερη μεγαλύτερη εθνοτική ομάδα και βρίσκονται κυρίως στα βουνά Ναφούσα και Ζουβάρα. Επιπλέον, το νότιο τμήμα της Λιβύης, κυρίως οι Σέμπα, Κούφρα, Γκατ, Γκανταμές και Μαρζούκ, κατοικούνται επίσης από δύο επιπλέον λιβυκές εθνότητες: τους Τουαρέγκ και το Τουμπού. Υπάρχουν περίπου 140 φυλές στη Λιβύη.

Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 75,8 χρόνια (74,2 χρόνια οι άνδρες και 77,3 οι γυναίκες).

Μεταφορές

Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.

Επιπλέον υλικό

Βιβλιογραφία

• Allen J. A. “Libya: The Experience of Oil” - London and Boulder 1981
• Allen J. A. “Libya: since Independence” - London 1982.
• Ansell M. O. “The Libyan revolution” - London 1972.
• Cooley J. K. “Libyan Sandstorm: The Complete Account of Qaddafi’s Revolution” - London and New York, 1983
• Fergiani M. B. “The Libyan Jamahiriya” - London, 1984
• Lawless R. “Libya (Bibliography)” - Oxford and Santa Barbara, 1986.
• Waddhams F. C. “The Libyan Oil Industry” – London 1980.
• Wright J. “Libya: A Modern History” – London 1982.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

https://www.protothema.gr/world/article/1157738/livui-sugrouseis-xespasan-stin-tripoli-metaxu-duo-monadon-tou-stratou/

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ

• Εξάντας: Λιβύη (μέρος 1ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Εξάντας: Λιβύη (μέρος 2ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Εξάντας: Λιβύη (μέρος 3ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• Εξάντας: Λιβύη (μέρος 4ο) (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)