Διεθνισμός

Ο διεθνισμός είναι σύνολο αντιλήψεων οι οποίες προάγουν τη σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των λαών και των εθνών, σε βάρος των γενοκτονιών και των εθνοκαθάρσεων. Σύμφωνα και με το Χρηστικό Λεξικό Νεοελληνικής Γλώσσας, η έννοια του διεθνισμού ορίζεται ως εξής: Ο διεθνισμός είναι “η πολιτική και πολιτισμική αντίληψη, που προωθεί την ένωση των λαών και των εθνών, πέρα από εθνικά στεγανά και σύνορα”.

Στο λεξικό Μπαμπινιώτη, ο διεθνισμός ορίζεται παρομοίως και είναι "η πολιτική και πολιτισμική αντίληψη σύμφωνα με την οποία, πρέπει να επιδιώκεται η σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των λαών και των εθνών και η κατάργηση των επιμέρους εθνικών συμφερόντων". Στο ίδιο λεξικό αναφέρεται πως η λέξη διεθνισμός, εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα το 1893. Η ελληνική λέξη είναι μεταφραστικό δάνειο και προέρχεται από τη γαλλική λέξη "internationalisme" η οποία πρωτοεμφανίστηκε το 1845. Η αγγλική λέξη "internationalism", πρωτοεμφανίζεται το 1851 και η αντίστοιχη ιταλική "internazionalismo" το 1878 (προηγήθηκε το 1873 το internazzionalista = διεθνιστής).

Ο διεθνισμός απορρίπτει τόσο τον εθνικισμό, όσο και τον κοσμοπολιτισμό. Αποδέχεται την ύπαρξη των εθνών και την ανάγκη ισότητας μεταξύ αυτών, ερχόμενος σε αντίθεση με τις εθνικιστικές και ρατσιστικές αντιλήψεις οι οποίες έχουν γίνει η βασική αιτία για γενοκτονίες και εθνοκαθάρσεις από τον 19ο αιώνα έως και τις μέρες μας. Απορρίπτει τόσο τις εθνικιστικές αντιλήψεις (οι οποίες δομούνται πάντα γύρω από το δίπολο "ανώτερο/κατώτερο έθνος"), όσο και τον κοσμοπολιτισμό ο οποίος διατηρεί την ανισότητα και την κυριαρχία μεταξύ των εθνών, μέσω μιας ιμπεριαλιστικής λογικής και πρακτικής (παγκοσμιοποίηση).

Ο διεθνισμός γεννήθηκε κατά τον 18ο αιώνα, σχεδόν παράλληλα με τις πολιτικές επαναστάσεις αυτής της περιόδου με κορυφαία τη Γαλλική επανάσταση. Θεωρείται σημαντικό το γεγονός ότι, οι φιλόσοφοι που ενέπνευσαν τις επαναστάσεις αυτές είναι και οι ιδρυτές του σύγχρονου διεθνισμού, με κορυφαίο τον Ζαν-Ζακ Ρουσσώ στη Γαλλία. Ο κοινωνικός και πολιτικός διεθνισμός αναπτύσσεται σταδιακά και στην υπόλοιπη Ευρώπη, ενώ είναι ταυτόσημος και παράλληλα δημιουργός των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων του 19ου αιώνα (στην Ελλάδα, ο Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος), ο Ανώνυμος ο Έλλην, ο Αδ. Κοραής εκφράζουν διεθνιστικό εθνικοαπελευθερωτικό πνεύμα). Ο ίδιος επαναστατικός διεθνισμός σύντομα μετατρέπεται και σε εργατικό διεθνισμό και σχετικές είναι οι αναφορές σε αυτόν από την Διεθνή Ένωση Εργατών (Α’ Διεθνή).

Προλεταριακός ή εργατικός Διεθνισμός

Ο προλεταριακός ή εργατικός διεθνισμός ως έννοια και πρακτική, βασίζεται στην μαρξιστική αντίληψη σε σχέση με τον ρόλο των κοινωνικών τάξεων. Κομβικό σημείο αποτελεί η θέση ότι, ο καπιταλισμός είναι ένα παγκόσμιο σύστημα και κατά συνέπεια, η εργατική τάξη πρέπει να δράσει σε παγκόσμιο συντονισμό αν θέλει να τον νικήσει. Οι εργάτες πρέπει να παλέψουν αλληλέγγυα με τους συντρόφους τους στις άλλες χώρες, στη βάση των κοινών ταξικών συμφερόντων. Παρόμοιες ιδέες έχουν εκφράσει κατά καιρούς και οι ελευθεριακοί σοσιαλιστές.

Ο προλεταριακός διεθνισμός είναι στενά συνδεδεμένος με τους μαρξιστικούς στόχους για την παγκόσμια επανάσταση, που θα επιτυγχάνονταν μέσα από διαδοχικές κομμουνιστικές επαναστάσεις σε όλα τα έθνη. Σύμφωνα με τη μαρξιστική θεωρία, η παγκόσμια επανάσταση θα οδηγούσε στον παγκόσμιο κομμουνισμό, και αργότερα στον κομμουνισμό χωρίς κράτος. Ο εργατικός διεθνισμός υπονομεύτηκε στο πλαίσιο του λενινισμού από τη σοβιετική πολιτική του σοσιαλισμού σε μία χώρα. Το ζήτημα αυτό υπήρξε κομβικό στη διαφοροποίηση μεταξύ σταλινισμού, τροτσκισμού αλλά και άλλων ρευμάτων του κομμουνιστικού κινήματος.

Δείτε επίσης

• Αναρχισμός
• Κομμουνισμός
• Κομμουνιστική επαναθεμελίωση
• Κομμουνιστικό Μανιφέστο