Mecsico

Mecsico

Estados Unidos Mexicanos
Arwyddair	Derecho ajeno es la paz
Math	gwladwriaeth sofran, gwlad, gwladwriaeth ffederal, gweriniaeth ddemocrataidd, gwladwriaeth gyfansoddiadol, cenedl, ymerodraeth, ymerodraeth, Next Eleven
Prifddinas	Dinas Mecsico
Poblogaeth	124,777,324
Sefydlwyd	1810 (Annibyniaeth oddi wrth Sbaen) 1836 (eu cydnabod gan eraill)
Datganiad o annibynniaeth	16 Medi 1810
Anthem	Himno Nacional Mexicano, Toque de Bandera
Pennaeth llywodraeth	Andrés Manuel López Obrador
Cylchfa amser	Cylchfa Amser Canolog
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Sbaeneg, Nahwatleg, Yucatec Maya, ieithoedd Mecsico
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	America Ladin, Gogledd America, America Sbaenig, MIKTA
Gwlad	Mecsico
Arwynebedd	1,972,550 ±1 km²
Gerllaw	Y Cefnfor Tawel, Cefnfor yr Iwerydd
Yn ffinio gyda	Gwatemala, Belîs, Unol Daleithiau America
Cyfesurynnau	23°N 102°W
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Llywodraeth ffederal Mecsico
Corff deddfwriaethol	Cyngres yr Undeb
Swydd pennaeth   y wladwriaeth	Arlywydd Mecsico
Pennaeth y wladwriaeth	Andrés Manuel López Obrador
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Arlywydd Mecsico
Pennaeth y Llywodraeth	Andrés Manuel López Obrador
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)	$1,272,839 million, $1,414,187 million
Arian	peso (Mecsico)
Canran y diwaith	5 ±1 canran
Cyfartaledd plant	2.243
Mynegai Datblygiad Dynol	0.758
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Gwlad yng Ngogledd America yw Taleithiau Unedig Mecsico neu Mecsico (Sbaeneg: México). Y gwledydd cyfagos yw'r Unol Daleithiau, Gwatemala a Belîs. Mae gan y wlad arfordir ar y Cefnfor Tawel yn y gorllewin; yn y dwyrain mae ganddi arfordir ar Gwlff Mecsico a Môr y Caribî. Mecsico yw'r wlad fwyaf gogleddol yn America Ladin. Y brifddinas yw Dinas Mecsico (Sbaeneg: Ciudad de México), sy'n un o ddinasoedd mwyaf poblog y byd.

Daearyddiaeth

Prif: Daearyddiaeth Mecsico

Mae Mecsico yn wlad fawr sy'n gorwedd rhwng y Cefnfor Tawel i'r gorllewin a Môr y Caribi i'r dwyrain. Yn y gogledd mae'n ffinio â thaleithiau Califfornia, Arizona, New Mexico a Texas yn ne'r Unol Daleithiau. Fel yn achos y taleithiau hynny, mae gogledd Mecsico yn wlad o fynyddoedd uchel (sierras), sych ac arfordiroedd Canoldirol. Mae'r mynyddoedd sy'n rhedeg trwy ganol y wlad yn ymffurfio'n ddwy gadwyn, sef y Sierra Madre Gorllewinol a'r Sierra Madre Dwyreiniol, gyda Llwyfandir Mecsico yn y canol. Yn y gorllewin ceir Gwlff Califfornia gyda'i fraich allanol Baja California. Yn y dwyrain ceir gwastadeddau sylweddol ar hyd yr arfordir ar Gwlff Mecsico. Yn y de eithaf mae'r tir yn culhau i ffurfio gwddw gyda bryniau a llosgfynyddoedd i'r gorllewin a gorynys Yucatan i'r dwyrain ar y ffin â Belîs a Gwatemala. Mae'r brifddinas, Dinas Mecsico, yn gorwedd ar ymyl ddeheuol Llwyfandir Mecsico.

Hanes

Prif: Hanes Mecsico

Roedd Mecsico yn gartref i wareiddiad y Maya rhwng yr 2g a'r 13g. Yn y cyfnod rhwng yr 8g a'r 12g flodeuodd diwylliant y Toltec. Olynwyd y gwareiddiadau cynnar hyn gan wareiddiad yr Azteciaid gyda'u prifddinas yn Tenochtitlán (safle Dinas Mecsico heddiw).

Yn 1521 goresgynwyd yr Azteciaid gan Hernán Cortés a'r Sbaenwyr a daeth Mecsico yn rhan o Sbaen Newydd. Dechreuodd yr ymgyrch am annibyniaeth ar Sbaen yn 1810. Erbyn 1821 roedd Mecsico yn wlad annibynnol. Roedd yn diriogaeth fwy sylweddol na'r wlad bresennol, yn cynnwys rhannau o dde'r Unol Daleithiau fel Texas a Califfornia. Arweinydd pwysicaf y wlad oedd Santa Anna. Collwyd y rhan fwyaf o'r tir hwnnw i'r Unol Daleithiau newydd, yn arbennig ar ôl Rhyfel Mecsico (1846-1848).

Rheolwyd y wlad gan Maximilian, Archddug Awstria am gyfnod byr (1864-1867), ond cafodd ei ladd yn 1867 a dilynodd cyfnod ansefydlog a arweiniodd at Chwyldro Mecsico pan ddiorseddwyd Porfirio Diaz gan Francisco Madero. Dyma gyfnod Zapata a Pancho Villa. Yn 1917 datganwyd gweriniaeth Mecsico.

Economi

Prif: Economi Mecsico

Gweler hefyd

• Poner el Cuerpo, Sacar la Voz mudiad di-drais sy'n ceisio dod a swyl i ddiflaniad myfyrwyr.

Cyfeiriadau

Chwiliwch am Mecsico
yn Wiciadur.