Пĕвер

Çын пĕверĕн (4) вырнаçăвĕ

Йĕкехӳре пĕверĕ

Пĕвер (hepar) — çурăм шаммиллĕ чĕрчунсен, çав шутра çыннăн шалти, хырăм ăшĕнчĕ вырнаçнă, пурнăçа кирлĕ физиологиллĕ тĕрлĕ ĕçсем тăвакан пушмаклă мар органĕ.

Пĕверĕн тĕп функцийĕсем

• тĕрлĕ ют япаласене (ксенобиотиксене) пĕтересси, тĕслĕхрен аллергенсене, наркăмăшсене тата токсинсене ытлах сиенлĕ мар, сахалрах токсиклă е ăшчикрен çăмăл кăлармалли çыхăнусене куçарасси;
• ытлашши гормонсене, медиаторсене, витаминсене, çавăн пекех токсикăллă тата улăштару вĕççин япалисене те, тĕслĕхрен, аммиака, фенола, этанола, ацетона, кетон йӳçĕкĕсене пĕтерсе организăмран кăларасси;
• апат-çимĕçе хырăмра (çĕртересси) пайласа хурасси, чĕрчуна энергетика кирлĕхĕсене «энергетика укçипе» — глюкозăпа тивĕçтересси, хăват çăлкуçĕсене (ирĕклĕ çу йӳçĕкне, амин йӳçĕкне, глицерина, сĕт йӳçĕкне) глюкозăна куçарасси (глюконеогенез ĕçĕ);
• хăвăрт энергетика куçăмлă гликогена тултарасси тата упрасси, углевод ылмаштарăвне йĕркелесе тăрасси;
• хăшпĕр витаминсене тултарасси тата упрасси (уйрăмах пĕверте çупа ирĕлекен А, D, шывра ирĕлекен B12 витамин чылай), çаплах микроэлементсен катионĕсен ĕречĕ, тĕслĕхрен, тимĕр, пăхăр тата кобальт катионĕсем;
• юн тăвас ĕçсене хутшăнать, сăмахран чылай белоксен юн плазмин — альбуминсен, альфа- тата бета-глобулинсен, тĕрлĕ гармонсемпе витаминсен транспорт белокĕсен, юна çыхакан тата юн çыхăнăвне хирĕç йĕркеллĕ белоксен тата ыттисен синтĕсĕ;
• холестериннпа унăн эфирĕсене, липидсене, фосфолипидсене, липопротеидсене тата липид ылмаштарăвĕсене йĕркелесе тăрать;
• ват йӳçĕкĕпе билирубин синтĕсĕ, ват йӳçсе тухни;
• çавăн пекех чылай юн калăпăшне упрать: юн çухатсан е шок пулсан, пĕвере юн турттаракан тымарсем хĕсĕнеççĕ те пĕрлĕ пăрăхсене тивĕçтерӳлĕх юна параççĕ .

Пĕверĕн чирĕ-амакĕ

• Пĕвер циррозĕ — хроникăллă аталанса пыран пĕвер чирĕ, унăн чĕрĕклĕхлĕ структурине пăсать, çыхăнтаракан тканĕ сарăлса каять, паренхимă патологиллĕ регенерациленет; функцийĕсем енчен пĕверĕн çитменлĕх пулать тата порталлă гипертензипе аптăрать.

Пĕвер чирĕн сăлтавĕсем: хроникăллă алкоголизм (пĕверĕн алкоголлĕ цирроз чирĕсем тĕрлĕ çĕршывсенче 20 — 95%) тата вируслă гепатит ( 10—40%).

Пӗвер чирӗсем

Пӗвер циррозӗ - вӑраха аталантаракан чир; вӑл пӗверӗн долька тытӑмне пӑснипе, паренхимӑн пӗрлештерекен пусма тата патологи регенерацийӗ ӳсентӑрансен шучӗпе ҫыхӑнтаракан тытӑма пӑснипе палӑрса тӑрать; пӗвер тата порталлӑ гипертези ӗҫ-хӗл ҫителӗксӗрри палӑрать.

Ытларах чухне чирсенчен вӑрах алкоголизм (алкоголь циррозӗсен уйрӑм виҫи тӗрлӗ ҫӗршывсенче 20-45 процентран пуҫласа 95%), вирус гепатит (пӗвер ҫинчи мӗнпур циррозран 10-40 процентпа танлашать), пӗверте гельминт (ытларах чухне опистрхис, фасциол, клонорхис, токококар, нотокотилус) тата ансатрисене, ҫав шутра трихомонад та, пур.

Пӗвер ракӗ-йывӑр чир. Ҫынна тӗлӗнтерекен шыҫӑ хушшинче ҫак чир ҫиччӗмӗш вырӑнта тӑрать. Тӗпчевҫӗсенчен нумайӑшӗ пӗвер ракне аталантарас теветкеллӗхпе ҫыхӑннӑ темиҫе фактор уйӑрать. Вӗсем шутне ҫаксем кӗреҫҫӗ: пӗвер циррозӗ, В Гепатит В тата паразитла печенисем, эрех-сӑрапа иртӗхни, хӑш-пӗр концерогенсемпе (микоксинсемпе) тата ыттисем кӗреҫҫӗ.

Паха аден, ангиосарк, печени, гепателляр карцинӗсем андрого йышши контрацептивлӑ тата анаболика препарачӗсем ҫине витӗм кӳнипе ҫыхӑннӑ.

Афлатоксин B1-токсин калама ҫук токсиллӗ тата гепатоканцероген.

Афлантоксикоз-ҫивӗч е вӑрах интоксикаци, гепатоксинсемпе гепатокцерогенсем вӑйлӑрах, алимент ҫулӗпе, урӑхла каласан, апат урлӑ, тухать. Афлатоксинсем шутне иккӗмӗш метаболитсем кӗреҫҫӗ, вӗсем Аспергилл пек пӑнтӑхнӑ кӑмпасем туса хураҫҫӗ, сӑмахран, Aspergillus flavus тата Aspergillus parasiticus.

Аспергиллсем апат — ҫимӗҫ продукчӗсене пурне те тенӗ пекех пӗтереҫҫӗ, анчах та тӗштырӑран, пӑрҫа тата ҫу йывӑҫҫисен культурисенчен, арахис, рис, кукуруза, пӑрҫа, хӗвелҫаврӑнӑш вӑрри тата ытти те, апат-ҫимӗҫ контаминациленӗ (вараланнӑ) апата пӗр хутчен усӑ курнӑ Чухне аспергиллсем ҫивӗч афлантоксикоз-вӑйлӑ интоксикаци пулса тӑрать, вӗсене токсика гепатитӗпе танлаштарма пулать. Апат-ҫимӗҫ контаминациленӗ апат-ҫимӗҫ ҫителӗклӗ усӑ курнӑ чухне вӑрах афланоксикоз ҫуралать, ҫав шутра гепателляр карциночӗ 100 процента яхӑн аталанать.

Токсинсене сиенсӗрлетмелли Механизм

Пӗрремӗш фазӑра веществӑна йӳҫӗтмелле (электронсене пӗрлештермелле), юсамалла (электронсене пӗрлештермелле) е гидролиза. Иккӗмӗш фазӑра ҫӗнӗрен вӗреннӗ химилле активлӑ ушкӑнсем ҫумне мӗнле те пулин япала хутшӑнать.