Мірнае пагадненне паміж Эфіопіяй і Тыграем

Мірнае пагадненне паміж Эфіопіяй і Тыграем
Мірнае пагадненне паміж Эфіопіяй і Тыграем
Тып дагавора	мірнае пагадненне
Дата падрыхтоўкі	25 кастрычніка — 1 лістапада 2022
Дата падпісання	2 лістапада 2022
Месца падпісання	Прэторыя
Падпісалі	Рэдван Хусейн Рамета і Гетачу Рэда
Бакі	Федэральны Урад Эфіопіі; Штат Тыграй/ НФВТ
Сайт	addisstandard.com/… (англ.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Мірнае пагадненне паміж Эфіопіяй і Тыграем — дагавор паміж федэральным урадам Эфіопіі і ўладамі штата Тыграй аб завяршэнні баявых дзеянняў.

Гісторыя

Узброенае супрацьстаянне паміж федэральным урадам Эфіопіі і мясцовымі ўладамі рэгіёну Тыграй ўспыхнула 4 лістапада 2020 года. Прычынамі канфлікту сталі даўнія супярэчнасці паміж федэральным урадам Абія Ахмеда Алі і кіруючай штатам партыяй Народны фронт вызвалення Тыграя. Алі з самага пачатку свайго прэм’ерскага тэрміну прыкладаў намаганні для зніжэння ўплыву НФВТ. У адказ партыя ігнаравала асобныя федэральныя акты і ўказанні на тэрыторыі рэгіёну.

У выніку лістападаўскай аперацыі ўрадавая армія Эфіопія змагла выцесніць праціўніка з галоўных гарадоў і аднавіць кантроль над большай часткай Тыграя. Нягледзячы на шэраг буйных паражэнняў НФВТ працягнуў супраціў і нават змог утрымаць некаторыя горныя раёны рэгіёну. Адначасова падчас канфлікту бакі абвінавачвалі тыя ці іншыя замежныя сілы ў прамым удзеле ў вайне, што напаліла палітычную абстаноўку ў гэтай частцы Афрыкі.

У чэрвені 2021 года антыўрадавыя сілы разгортваюць наступленне. Да канцы месяца эфіопскія войскі і іх саюзнікі былі выбіты з часткі цэнтральнага і ўсходняга Тыграя, у тым ліку рэгіянальнай сталіцы Мэкэле. У кастрычніку ўлады распачалі спробу рэваншу за летнія падзеі, але пацярпелі няўдачу. У гэты час тыграйскія паўстанцы кансалідуюцца з іншымі апазіцыйнымі групоўкамі краіны і разгортваюць дзейнасць за межамі рэгіёну. Тым не менш у канцы года ініцыятыва пераходзіць да федэральнай арміі.

Напярэдні

1 верасня 2022 года кіраўніцтва паўстанцаў абвінаваціла ўлады Эфіопіі ў пачатку наступлення на іх пазіцыі на паўночным захадзе Тыграя, а 9 верасня — у наступленні на паўночным усходзе штата. Афрыканскі саюз прапанаваў бакам пад сваёй эгідай перамовы, якія пачаліся 25 кастрычніка ў горадзе Прэторыя (ПАР)^[1]. Працэс праходзіў пры пасярэдніцтве прэзідэнта Нігерыі Алусегуна Абасанджа, былога прэзідэнта Кеніі Ухуру Кеніята, былога віцэ-прэзідэнта ПАР Фумзіле Мламба-Нгукіа, і пры непасрэдным удзеле міністра замежных спраў і супрацоўніцтва ПАР Наледзі Пандор^[2].

Дагавор

Праз дзевяць дзён перамоваў, 2 лістапада, адбылася цырымонія падпісання пагаднення аб спыненні баявых дзеянняў. Ад эфіопскай дэлегацыі дагавор падпісаў саветнік прэм’ер-міністра па пытаннях нацыянальнай бяспекі Рэдван Хусейн Рамета, а ад Тыграя — прэс-сакратар НФВТ Гетачу Рэда^[2]. Дакумент, пацвярджаючы суверэнітэт і тэрытарыяльную цэласнасць Эфіопіі, прадугледжваў спарадкаванае і скаардынаванае раззбраенне бакоў, аднаўленне правапарадку на поўначы дзяржавы, бесперашкодны доступ насельніцтва да гуманітарнай дапамогі^[1].

Генеральны сакратар ААН Антоніу Гутэрыш павітаў дасягнення дагавора. Наледзі Пандор выказала надзею на доўгатэрміновы мір^[3]. Гетачу Рэда адзначыў^[1], што іх боку давялося пайсці на істотныя саступкі, каб «пабудаваць давер». Тыграйцы пацвердзілі прыхільнасць да выканання дамоўленасцяў і «гатоўнасць пакінуць мінулае ў мінулым, каб намеціць новы курс да міру»^[4].

У перамовах і падпісанні дагавора не ўдзельнічала Эрытрэя, чые ўзброеныя сілы прымалі актыўны ўдзел у падаўленні паўстання ў Тыграі. Акрамя таго, у працэс не ўключылі прадстаўнікоў ваенізаваных фарміраванняў Фано, якія таксама змагаліся з тыграйскими мяцежнікамі^[5].

Як заявілі ўрад і паўстанцы, пагадненне з’яўляецца толькі першым крокам і запатрабуе ўважлівага маніторынгу за ходам яго выканання, у тым ліку з боку міжнароднай супольнасці. Яны таксама заклікалі паважаць падпісаныя дамоўленасці^[2]. Ужо 5—10 лістапада бакі паўторна сустрэліся ў Найробі (Кенія) для абмеркавання і выпрацоўкі падрабязных умоў рэалізацыі міру, уключаючы пытанні раззбраення з улікам сітуацыі з бяспекай на месцах. На сустрэчы была прадстаўлена дарожная карта па забеспячэнні неадкладнага гуманітарнага доступу і аднаўлення паслуг у рэгіёне Тыграй^[6].

Гл. таксама

Мірны дагавор паміж Эфіопіяй і Эрытрэяй

Зноскі

[tass-1] а ^б ^в В МИД ЮАР сообщили о подписании соглашения о прекращении боевых действий на севере Эфиопии

[часопис-2] а ^б ^в Эфиопия и Тыграй на пути к долгожданному миру

[3] В Эфиопии достигнуто мирное соглашение, которое может положить конец гражданской войне

[4] Эфиопия и Тыграй договорились о прекращении боевых действий

[5] Власти Эфиопии и мятежники из Тыграя согласились положить конец вооруженному конфликту

[6] Переговоры между делегациями федерального правительства Эфиопии и повстанцев штата Тыграй начались в Кении

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]