Арнольд Зомерфельд

Арнольд Зомерфельд
Арнольд Зомерфельд
	Arnold Sommerfeld
	; Зомерфельд у 1897 годзе
Дата нараджэння	5 снежня 1868[…]
Месца нараджэння	Кёнігсберг[d], правінцыя Прусія[d], Каралеўства Прусія;
Дата смерці	26 красавіка 1951[…] (82 гады)
Месца смерці	Мюнхен, Верхняя Баварыя, Баварыя, ФРГ;
Месца пахавання	Нордфрыдгоф[d];
Грамадзянства	Германія;
Жонка	Johanna Sommerfeld[d]
Род дзейнасці	фізік-тэарэтык, матэматык, выкладчык універсітэта, фізік
Навуковая сфера	спектраскапія
Месца працы	Мюнхенскі ўніверсітэт Людвіга-Максіміліяна; Рэйнска-Вестфальскі тэхнічны ўніверсітэт Ахена; Гётынгенскі ўніверсітэт; Клаустальскі тэхнічны ўніверсітэт;
Альма-матар	Кёнігсбергскі ўніверсітэт;
Навуковы кіраўнік	Фердынанд фон Ліндэман[d] і Фелікс Клейн
Вядомыя вучні	Лайнус Карл Полінг, Петэр Іозеф Вільгельм Дэбай, Ганс Альбрэхт Бетэ, Альфрэд Ландэ[d], Войцех Рубіновіч[d] і Werner Romberg[d]
Вядомы як	адзін з заснавальнікаў квантавай тэорыі
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства; Нацыянальная акадэмія навук ЗША; Баварская акадэмія навук; Акадэмія навук СССР[d]; Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук; Венгерская акадэмія навук; Расійская акадэмія навук; Пруская акадэмія навук; Burschenschaft Germania Königsberg[d];
Узнагароды	медаль імя Макса Планка[d] (1931) медаль Лорэнца (1939) медаль Эрстэда[d] (1949) медаль Матэўчы[d] (1924) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (29 красавіка 1926) ганаровы доктар Калькуцкага ўніверсітэта[d]
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Арно́льд Ёха́нес Вільге́льм Зо́мерфельд (ням.: Arnold Johannes Wilhelm Sommerfeld; 5 снежня 1868, Кёнігсберг — 26 красавіка 1951, Мюнхен) — нямецкі фізік-тэарэтык і матэматык.

Разам з Максам Планкам, Альбертам Эйнштэйнам і Нільсам Борам належыць да кола так званых «бацькоў-заснавальнікаў» квантавай фізікі, якія ў пачатку XX стагоддзя стварылі новы падмурак сучаснай фізікі ў выглядзе сучаснай тэарэтычнай фізікі з яе галоўным напрамкам — квантаваю механікай і тэорыяй адноснасці. Зомерфельд абагульніў тэорыю Бора на выпадак эліптычных арбіт з улікам рэлятывісцкіх паправак і растлумачыў тонкую структуру спектраў вадароднага атама, пабудаваў квантавую тэорыю нармальнага эфекта Зеемана, усталяваў шэраг спектраскапічных заканамернасцей, увёў галоўны, азімутальны, магнітны, унутраныя квантавыя лікі і адпаведныя правілы адбору.

Акрамя таго, Зомерфельд развіў паўкласічную тэорыю металаў, займаўся праблемамі класічнай электрадынамікі (дыфракцыя і распраўсюджванне электрамагнітных хваляў), электроннай тэорыі, спецыяльнай тэорыі адноснасці, гідрадынамікі і інжынернай фізікі, матэматычнай фізікі.

Зомерфельд быў не толькі выдатным навукоўцам, а і таленавітым выкладчыкам. Ён заснаваў буйную мюнхенскую школу тэарэтычнай фізікі, стварыў шэраг падручнікаў па гэтай дысцыпліне. Мноства яго асістэнтаў, аспірантаў і вучняў сталі выдатнымі фізікамі і нобелеўскімі лаўрэатамі.

Нягледзячы на велізарны аўтарытэт і дасягненні ў галіне квантавай тэорыі атама, сам Зомерфельд так і не быў узнагароджаны Нобелеўскай прэміяй, хоць вылучаўся на яе 84 разы ў 1917—1951 гадах^[9].

Памёр праз некалькі тыдняў пасля збіцця аўтамабілем на вуліцы. Яго імем названы Цэнтр тэарэтычнай фізікі пры Мюнхенскім універсітэце^[10].

Ушанаванне памяці

У 1970 годзе імем Арнольда Зомерфельда названы кратар з адваротнага боку Месяца
У яго гонар названая малая планета (32809) Зомерфельд, адкрытая ў 1990 годзе

Крыніцы

↑ ^а ^б MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
↑ Arnold Sommerfeld // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
↑ Зоммерфельд Арнольд // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ ^а ^б ^в Seidel F. Die Straßen in Clausthal – Zellerfeld – Buntenbock / Hrsg.: Clausthal-Zellerfeld — 1983. — S. 15.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q504590"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96026740"></a>
↑ Зоммерфельд Арнольд // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
↑ Find a Grave — 1996.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>
↑ ^а ^б ^в ^г ^д MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>
↑ Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 8 жніўня 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>
↑ Arnold Sommerfeld (англ.). Nomination Database. The Official Web Site of the Nobel Prize. Праверана 25 студзеня 2016.
↑ About ASC (англ.). Arnold Sommerfeld Center For Theoretical Physics. Праверана 25 студзеня 2016.

Літаратура

Зомерфельд Арнольд // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1998. — Т. 7. — С. 105. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0130-3 (т. 7).

Спасылкі

На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Арнольд Зомерфельд

[_1724aafd92499396-1] а ^б MacTutor History of Mathematics archive — 1994. Праверана 22 жніўня 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[_67ae1b291e160f04-2] Arnold Sommerfeld // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>

[_45b800df37c820a3-3] Зоммерфельд Арнольд // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[_9f045f5ffa649519-4] а ^б ^в Seidel F. Die Straßen in Clausthal – Zellerfeld – Buntenbock / Hrsg.: Clausthal-Zellerfeld — 1983. — S. 15.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q504590"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q96026740"></a>

[_1c743f3b4b3a4da2-5] Зоммерфельд Арнольд // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>

[_3d1c54c1c71ad199-6] Find a Grave — 1996.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q63056"></a>

[_fe609f7741bd7ca6-7] а ^б ^в ^г ^д MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q547473"></a>

[_91c6eb28b8d98bf7-8] Матэматычная генеалогія — 1997. Праверана 8 жніўня 2016.
<a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q829984"></a>

[9] Arnold Sommerfeld (англ.). Nomination Database. The Official Web Site of the Nobel Prize. Праверана 25 студзеня 2016.

[10] About ASC (англ.). Arnold Sommerfeld Center For Theoretical Physics. Праверана 25 студзеня 2016.

[1]

[2]

[4]

[3]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]