Уладзімір Сямёнавіч Высоцкі

Уладзімір Сямёнавіч Высоцкі
руск.: Владимир Семёнович Высоцкий
Асноўная інфармацыя
Дата нараджэння	25 студзеня 1938(1938-01-25)[…]
Месца нараджэння	Масква, РСФСР, СССР
Дата смерці	25 ліпеня 1980(1980-07-25)[…] (42 гады)
Месца смерці	Масква, РСФСР, СССР
Месца пахавання	Ваганькаўскія могілкі
Краіна	СССР
Бацька	Semyon Vysotsky[d]
Жонка	Ізольда Канстанцінаўна Высоцкая[d], Людміла Уладзіміраўна Абрамава[d] і Marina Vlady[d]
Дзеці	Arkady Vysotsky[d] і Nikita Vysotsky[d]
Альма-матар	Школа-студыя пры Маскоўскім мастацкім тэатры[d] (20 чэрвеня 1960) Маскоўскі дзяржаўны будаўнічы ўніверсітэт
Месца працы	Тэатр на Таганцы Маскоўскі драматычны тэатр імя А. С. Пушкіна
Музычная дзейнасць
Прафесіі	паэт, пісьменнік, кінаакцёр, тэатральны акцёр, аўтар-выканаўца, гітарыст, паэт-песеннік, кампазітар, сцэнарыст, аўтар песень, празаік, акцёр, спявак
Інструменты	Russian guitar[d]
Жанры	аўтарская песня[…], шансон, Russian chanson[d] і проза
Прэміі
Узнагароды
Аўтограф
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Уладзімір Сямёнавіч Высоцкі (25 студзеня 1938, Масква, СССР — 25 ліпеня 1980) — рускі музыкант савецкага перыяду, акцёр, паэт, аўтар сотняў песень на ўласныя вершы.

У якасці аўтара і выканаўца песень уласнага складання пад гітару заваяваў шырокую папулярнасць. У 70-я гады XX стагоддзя, грамадзяне СССР куплялі магнітафоны (дарагая па тых часах купля, больш месячнай зарплаты) адмыслова для таго, каб слухаць песні Уладзіміра Высоцкага. Шматлікія яго песні сталі народнымі (гэта значыць іх ведала практычна ўсё насельніцтва СССР), а імёны герояў гэтых песень сталі намінальнымі. І гэта нягледзячы на тое, што ні яго песні, ні само яго імя ў афіцыйных сродках масавай інфармацыі СССР практычна не згадваліся.

Высоцкі напісаў каля 700 песень і вершаў, згуляў каля трыццаці роляў у фільмах, гуляў у тэатры, аб'ездзіў з канцэртамі ўсю краіну і мір. Высоцкі закранаў у гады строгай цэнзуры забароненыя тэмы (напрыклад, у раннія гады выконваў блатныя песні), спяваў аб паўсядзённым савецкім жыцці і аб Вялікай Айчыннай Вайне — усё гэта і прынесла яму шырокую папулярнасць.

Паводле вынікаў апытання Усерасійскага цэнтра вывучэння грамадскай думкі, які праводзіўся ў 2010 годзе, Высоцкі заняў другое месца ў спісе «куміраў XX стагоддзя» пасля Юрыя Гагарына. Апытанне, праведзенае фондам «Грамадскай думкі» ў сярэдзіне ліпеня 2011 года, прадэманстравала, што, нягледзячы на зніжэнне цікавасці да творчасці Высоцкага, абсалютная большасць яго ведае, а каля 70% адказалі, што ставяцца да яго станоўча і лічаць яго творчасць важнай з'явай расійскай культуры XX стагоддзя.

Біяграфія

Дзяцінства

Дом на Вялікім карэтным завулку, дзе жыў Высоцкі з 1949 па 1955 гады

Уладзімір Высоцкі нарадзіўся 25 студзеня 1938 года ў радзільным доме на Трэцяй Мяшчанскай вуліцы (зараз гэта вул. Шчэпкіна). Ранняе дзяцінства ён правёў у маскоўскай камунальнай кватэры на 1-й Мяшчанскай вуліцы (зараз праспект Міра): «... На 38 пакояў была ўсяго адна прыбіральня...» — напісаў у 1975 годзе Высоцкі пра сваё ранняе дзяцінства. Падчас Вялікай Айчыннай вайны ў 1941—1943 гадах жыў з маці ў эвакуацыі ў вёсцы Варанцоўка, за 20 км ад райцэнтра — горада Бузулук, Чкалаўскай (зараз — Арэнбургскай) вобласці. У 1943 годзе вярнуўся ў Маскву, на 1-ю Мяшчанскую вуліцу, 126 (з 1957 года — праспект Міра). У 1945 годзе Высоцкі пайшоў у першы клас 273-й школы Растокінскага раёна Масквы.

Праз некаторы час пасля разводу бацькоў, у 1947 годзе, Уладзімір пераехаў жыць да бацькі і яго другой жонцы — Яўгеніі Сцяпанаўны Высоцкай-Ліхалатавай, якую сам Высоцкі называў «мама Жэня». У 1947—1949 гадах яны пражывалі ў мястэчку Эберсвальд у Германіі, дзе ў той час служыў яго бацька. Там малады Валодзя навучыўся іграць на фартэпіяна.

У кастрычніку 1949 года ён вярнуўся ў Маскву і пайшоў у 5-ы клас мужчынскай сярэдняй школы № 186 (у цяперашні час там размяшчаецца галоўны корпус Расійскай прававой акадэміі Мінюста). У гэты час сям'я Высоцкіх жыла на Вялікім Карэтным завулку, 15, кв. 4. Зараз на хаце ўсталявана мемарыяльная дошка, выкананая маскоўскім архітэктарам Гаспаранам Робертам Рубеновічам, — першай, яшчэ ў савецкіх часоў, памятнай дошкай усенароднага куміра. Гэты завулак ушанаваны ў яго песні: «Дзе твае сямнаццаць гадоў? На Вялікім Карэтным!».

Пачатак артыстычнай кар'еры

З 1953 года Высоцкі наведваў драмгурток у Доме настаўніка, які кіраваўся артыстам ММАТ Багамолавым. У 1955 годзе скончыў сярэднюю школу № 186, і, па патрабаванні сваякоў, паступіў на механічны факультэт Маскоўскага інжынерна-будаўнічага інстытута імя Куйбышава, з якога сышоў пасля першага семестра.

Рашэнне аб сыходзе было прынята ў навагоднюю ноч з 1955 на 1956 год. Разам са школьным сябрам Высоцкага, Ігарам Каханоўскім, з якім было вырашана правесці навагоднюю ноч вельмі своеасаблівым чынам — за выкананнем чарцяжоў, без якіх іх не дапусцілі бы да сесіі. Дзесьці а другой гадзіны ночы чарцяжы былі гатовыя. Але тут Высоцкі ўстаў і, узяўшы са стала слоік з тушшу, ці па іншай версіі — з рэшткамі моцна заваранай кавы, стаў паліваць яе змесцівам свой чарцёж. «Усё. Буду рыхтавацца, ёсць яшчэ паўгода, паспрабую паступіць у тэатральны. А гэта — не маё... ». Заява Высоцкага аб адлічэнні з інстытута па ўласным жаданні была падпісана 23 снежня 1955 года.

З 1956 па 1960 гады Высоцкі быў студэнтам акцёрскага аддзялення школы-студыі МХАТ імя Уладзіміра Неміровіча-Данчанкі. Ён займаўся спачатку ў Вяршылава, потым у Масальскага і Камісарава. 1959 год адзначыўся першай тэатральнай працай, Высоцкі згуляў ролю Парфірыя Пятровіча ў навучальным спектаклі «Злачынства і пакаранне», і першай роляй у кіно ў фільме «Аднагодкі», эпізадычная роля студэнта Пеці. 28 чэрвеня 1960 года адбылося першае згадванне пра Высоцкага ў цэнтральным друку, у артыкуле Сяргеева «Дзевятнаццаць з МХАТу» у газеце «Савецкая культура».

Падчас навучання на першым курсе Высоцкі пазнаёміўся з Ізай Жукавай, з якой абраўся шлюбам увесну 1960 года. У 1960—1964 гадах Высоцкі працаваў у Маскоўскім драматычным тэатры імя Пушкіна, але з перапынкамі. Там ён згуляў ролю лесуна ў спектаклі «Пунсовенькая кветачка» паводле казцы Сяргея Аксакова, а таксама яшчэ каля дзесяці роляў, у асноўным — эпізадычных. У 1961 годзе на здымках кінафільма «713-ы просіць пасадку» пазнаёміўся з Людмілай Абрамавай, якая стала яго другой жонкай, аднак афіцыйна шлюб быў зарэгістраваны толькі ў 1965 годзе.

Сталыя гады

Дом Высоцкага на Таганцы

У далейшым паэтычная і песенная творчасць, разам з працай у тэатры і кіно, стала галоўнай справай жыцця Высоцкага. Папрацаваўшы менш двух месяцаў у Маскоўскім тэатры мініяцюраў, Уладзімір паспрабаваў паступіць у тэатр «Сучаснік». У 1964 годзе Высоцкі стварыў свае першыя песні да кінафільмаў і паступіў на працу ў Маскоўскі тэатр драмы і камедыі на Таганцы, дзе працаваў да канца жыцця.

У ліпені 1967 года Уладзімір Высоцкі пазнаёміўся з французскай актрысай расійскага паходжання Марынай Уладзі, якая стала яго трэцяй жонкай са снежня 1970 года.

У чэрвені 1968 года Высоцкі паслаў ліст у ЦК КПСС у сувязі з рэзкай крытыкай яго ранніх песняў у цэнтральных газетах. У тым жа годзе выйшла яго першая аўтарская грампластынка «Песні з кінафільма "Вертыкаль"». Улетку 1969 года ў Высоцкага быў цяжкі прыступ, і тады ён выжыў толькі дзякуючы Марыне Уладзі, калі яна ў гэты час была ў Маскве. Праходзячы міма ваннай, яна пачула стогны і ўбачыла, што Высоцкі сыходзіць крывёй горлам.

На шчасце, лекары прывезлі Высоцкага ў Інстытут хуткай дапамогі імя М. В. Скліфасоўскага своечасова, яшчэ некалькі хвілін затрымкі — і ён бы не выжыў. Лекары змагаліся за яго жыццё васямнаццаць гадзін. Высветлілася, што прычынай крывацёку з'явіўся сасуд, які лопнуў у горле, але ў тэатральных колах некаторы час хадзілі чуткі пра яго іншую цяжкую хваробу.

У лістападзе 1971 года ў тэатры на Таганцы адбылася прэм'ера спектакля «Гамлет», галоўную ролю ў якім выканаў Высоцкі. 15 чэрвеня 1972 года ў 22:50 па эстонскаму тэлебачанні была паказана 55-хвілінная перадача «Хлопец з Трыножкі» — першае з'яўленне Высоцкага на савецкім тэлеэкране, калі не лічыць кінафільмаў з яго ўдзелам. У 1975 годзе Высоцкі пасяліўся ў кааператыўнай кватэры на Малой Грузінскай вуліцы ў доме нумар 28. У тым жа годзе ў першы і апошні раз прыжыццёва быў апублікаваны верш Высоцкага ў савецкім літаратурна-мастацкім зборніку «Дзень паэзіі 1975». Гэтым вершам быў «З дарожнага дзённіка».

У 1977 годзе часопіс «Тэатр» апублікаваў артыкул Міхаіла Борка «Уладзімір Высоцкі» аб тэатральных працах акцёра. 13 лютага 1978 года загадам № 103 Міністэрства культуры СССР, згодна з запісам у атэстацыйным пасведчанні артыста № 17114, Уладзіміру Высоцкаму была прысвоена вышэйшая катэгорыя вакаліста-саліста эстрады, пасля чаго Высоцкі ўжо быў афіцыйна прызнаны «спеваком-прафесіяналам».

У 1978 годзе Высоцкі запісаўся на тэлебачанні Чачэна-Інгушскай АССР. А на наступны год удзельнічаў у выданні альманаха «метраполь». У 1970-х гадах пазнаёміўся ў Парыжы з цыганскім музыкам і артыстам Алёшам Дзмітрыевічам. Яны неаднаразова выконвалі разам песні і рамансы і нават збіраліся запісаць сумесную пластынку, але Высоцкі памёр у 1980 годзе, і гэты праект не ажыццявіўся.

Разам з акцёрамі Тэатра на Таганцы ездзіў з гастролямі за мяжу, гэта значыць у Балгарыю, Венгрыю, Югаславію, Францыю, ГДР, Польшчу. Атрымаўшы дазвол выехаць да жонкі ў Францыю з прыватным візітам, здолеў таксама пабываць некалькі разоў у ЗША, Канадзе, Таіці і іншых краінах.

У СССР па Цэнтральным тэлебачанні ў гады жыцця Высоцкага не было паказана ніводнага яго канцэртнага выступу або інтэрвію.

У маі 1979 года ў вучэбнай тэлестудыі факультэта журналістыкі МДУ Уладзімір Высоцкі запісаў відэапасланне для амерыканскага акцёра і рэжысёра Уорэна Біці. Высоцкі разлічваў пазнаёміцца з ім і шукаў магчымасць зняцца ў фільме «Чырвоныя», які Біці збіраўся зняць у якасці рэжысёра. Падчас запісу Высоцкі зрабіў некалькі спробаў размаўляць па-англійску, імкнучыся пераадолець моўны бар'ер. Відэапасланне тады гэтак і не дасягнула адрасата. Гэты відэазапіс быў упершыню адкрыта паказана больш чым праз трыццаць гадоў, разам з матэрыяламі тэлекампаній Італіі, Мексікі, Польшчы, ЗША і з прыватных архіваў, у майстроў у фільме 2013 года «Уладзімір Высоцкі. Ліст да Уорэна Біці».

Для Высоцкага гэта было рэдкай магчымасцю выступіць перад відэакамерай. Тады ён яшчэ не меў магчымасці зрабіць гэта на Цэнтральным тэлебачанні.

22 студзеня 1980 года Высоцкі запісаўся на ЦТ у праграме «Кінапанарама», фрагменты якой былі ўпершыню паказаны ў студзені 1981 года, а цалкам перадача выйшла толькі 23 студзеня 1987 года. У першай частцы гэтай перадачы Высоцкі выконваў папуры з фільму «Вертыкаль», песні «Мы круцім Зямлю», «Адна навуковая загадка» і іншыя творы.

Апошнія дні

Сцвярджаецца, што Уладзімір Высоцкі пакутаваў ад алкагольнай залежнасці на працягу многіх гадоў. З цяжкіх станаў, калі адказвалі ныркі і ўзнікалі праблемы з сэрцам, лекары выводзілі акцёра з дапамогай рэчываў наркатычнага шэрагу, і калі не самі лекары такім чынам «падсадзілі» Высоцкага на наркотыкі, то, ва ўсялякім выпадку, неспадзявана падказалі спосаб «лячэння» ад алкагалізму. У канцы 1970-х гадоў на змену алкаголю прыйшоў марфін, пры гэтым дозы Уладзіміра ўвесь час павялічваліся.

Паводле словаў Марыны Уладзі, спробы лячэння не давалі вынікаў, і, як сцвярджае Перавозчыкаў, у пачатку 1980 года Высоцкі быў ужо асуджаны: яму прадказвалі хуткую смерць альбо ад перадазіроўкі наркотыкаў, альбо ад «ломкі» (абстыненцыі). Роўна за год да смерці, у ліпені 1979 года, Уладзімір Высоцкі ўжо перажыў клінічную смерць падчас гастроляў у Бухары. У ліпені 1980 года, у сувязі з правядзеннем у Маскве Алімпійскіх гульняў, у акцёра, паводле словаў усё таго ж Перавозчыкава, зноў паўсталі праблемы з набыццём наркотыкаў.

16 красавіка 1980 года адбыліся апошнія здымкі канцэрту Высоцкага ў Ленінградскім ВДТ, дзе ён выконваў песні «Коні пераборлівыя», «Купалы», «Паляванне на ваўкоў» і расказваў пра сваю творчасць. Фрагмент гэтых здымкаў увайшоў у перадачу Вінаградава «Я вяртаю ваш партрэт». На адваротным баку падвойнага альбома «Сыны ідуць у бой» прыведзены фатаграфіі менавіта з гэтага канцэрта. 2 чэрвеня 1980 года адбыўся адзін з апошніх канцэртаў Высоцкага ў Калінінградзе, на якім яму стала дрэнна.

3 ліпеня 1980 года адбылося выступленне Высоцкага ў Люберацкім гарадскім палацы культуры ў Маскоўскай вобласці, дзе, па словах відавочцаў, ён выглядаў нездаровым, казаў, што адчувае сябе не надта добра, але на сцэне трымаўся бадзёра і, замест паўтары запланаваных гадзіны, адыграў двухгадзінны канцэрт. 14 ліпеня 1980 года падчас выступу ў МНIIЭМ у Маскве Уладзімір Высоцкі выканаў адну са сваіх апошніх песень —- «Сум мой, туга мая… Варыяцыя на цыганскія тэмы». 16 ліпеня ён правёў свой апошні канцэрт у падмаскоўным Калінінградзе (цяпер Каралёў).

18 ліпеня 1980 года Высоцкі апошні раз з’явіўся ў сваёй самай вядомай ролі ў Тэатры на Таганцы, у ролі Гамлета ў аднайменнай пастаноўцы па Шэкспіру. 25 ліпеня 1980 года Высоцкі памёр у сне ў сваёй маскоўскай кватэры. Непасрэдная прычына смерці застаецца спрэчнай, бо выкрыццё не выраблялася. На думку адных, у прыватнасці, Станіслава Шчарбакова і Леаніда Сульпавара, прычынай смерці стала асфіксія, на думку іншых — востры інфаркт міякарда.

Спасылкі

• Уладзімір Высоцкі. Я не падману