Jump to content

Ehipto

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
An wagayway kan Ehipto
An kinaban kun saen ipinapaheling an kinamomogtakan kan Ehipto


Ang Ehipto (Arabe: مصر, Ehiptong Arabe: [mɑsˤɾ] ; Coptic: Ⲭⲏⲙⲓ, Kīmi ; Sahidic Coptic: ⲕⲏⲙⲉ, Kēme), opisyalmente Republikang Arabo nin Ehipto, Arabe:جمهوريّة مصر العربيّة, sarong nasyon na namomogtak haros sa Aprikang Amnayan, kun saen an Peninsulang Sinai nagigin dagang tulay pasiring sa Sur-solnopan nin Asya. An Ehiptio sarong transkontinental na nasyon, asin mayor na poder sa Aprika, sa Mediterraneong Basin, sa Tangang Subangan asin sa Moslem na kinaban. An hiwas niya naglalaklak nin 1,010,000 kilometro kwadrado (390,000 sq mi), an Ehipto kadolon an Dagat Mediteraneo sa amnayan, an Gaza Strip asin Israel sa norte-subangan, an Pulang Dagat sa subangan, asin Sudan sa habagatan asin an Libya sa solnopan.

An Ehipto saro sa pinakamatawong nasyon sa Aprika asin Tangang Subangan. An dakulang mayoriya kan sobrang 81 milyon katawo igdi nag'eerok harani sa mga pampang kan Salog Nilo, sa hiwas niyang mga 40,000 kilometro kwadrado (15,000 m kw.), kun saen an dagang mga pwedeng tanoman makukua.[1] An dakulang kahiwasan kan Disiertong Sahara purakputak sana an populasyon. Mga kabanga kan residente kan Ehipto nag'eestar sa mga urban na lugar, asin kadaklan ngane kaini yaon sa mga dusok na sentro kan kadakulaan nin Cairo, Alexandria asin sa iba pang mga syudad sa Deltang Nilo.

An mga monumento arog kan mga pyramid sa Giza, an Great Sphinx natogdok kan mga soanoy na sibilisasyon kan Ehipto. asin mga rogba' niya arog kan sa Memphis, Thebes, asin Karnak saka an inapod na Valley of the Kings sa luwas kan Luxor, anas mga pigkakasibotan na adal sa arkeolohiko. An industriya sa turismo asin an Red Sea Riviera iyo an nagtataong trabaho sa 12% kan mga trahabador kan Ehipto.

An ekonomiya kan Ehipto sinasabing saro sa pinakawarak sa Tangang Subangan, na may sektor sa turismo, sa agrikultura, industriya asin serbisyo sa haros parehas na lebel nin produksyon.

Kan 2011, an Ehipto nagsapo' nin makuring rebolusyon, asin ini nagresulta sa pagkapatalsik sa pwesto ni Presidente Hosni Mubarak na kasi 30 anyos nagtukaw sa poder. Kan Hunyo 24, 2012, pakalihis nin pagkapot poder kan militar, si Mohamed Morsi iyo nas an napili sa sarong eleksyon na magtukaw presidente. Kan Agosto 2, 2012, an Primer Ministro kan Ehipto na si Hisham Qandil pigbuyagyag an kabilogan kan saiyang gabinete, na inaapilan nin 35 myembro, an 28 kaini mga ba'gohan kabali an apat hale sa Katugangan Muslim.[2][3]


An Dakulang Sphinx sa Ehipto
An mga pyramid sa Giza
Nr. (key) Ngaran Hiwas (km²) Populasyon (2006) Kabesera
1 Alexandria 2,679 4,110,015 Alexandria
2 Aswan 679 1,184,432 Aswan
3 Asyut 25,926 3,441,597 Asyut
4 Beheira 10,130 4,737,129 Damanhur
5 Beni Suef 1,322 2,290,527 Beni Suef
6 Cairo 214 7,786,640 Cairo
7 Dakahlia 3,471 4,985,187 Mansura
8 Damietta 589 1,092,316 Damietta
9 Faiyum 1,827 2,512,792 Faiyum
10 Gharbia 1,942 4,010,298 Tanta
11 Giza 85,153 6,272,571 Giza
12 Ismailia 1,442 942,832 Ismailia
13 Kafr el-Sheikh 3,437 2,618,111 Kafr el-Sheikh
14 Matruh 212,112 322,341 Marsa Matruh
15 Minya 32,279 4,179,309 Minya
16 Monufia 1,532 3,270,404 Shibin el-Kom
17 New Valley 376,505 187,256 Kharga
18 North Sinai 27,574 339,752 Arish
19 Port Said 72 570,768 Port Said
20 Qalyubia 1,001 4,237,003 Banha
21 Qena 1,851 3,001,494 Qena
22 Red Sea 203,685 288,233 Hurghada
23 Sharqia 4,180 5,340,058 Zagazig
24 Sohag 1,547 3,746,377 Sohag
25 South Sinai 33,140 149,335 el-Tor
26 Suez 17,840 510,935 Suez
27 Luxor 55 451,318 Luxor
28 Helwan n/a 643,327 Helwan
29 ika-6 han Oktubre n/a 500,000 ika-6 kan Oktubre

Mga panluwas na takod

[baguhon | baguhon an source]