Almaniya imperiyası

İmperiya
Almaniya imperiyası
Deutsches Reich
Bayraq[d] Gerb[d]
«Gott mit uns»
Himn: Heil dir im Siegerkranz
1914-cü ilə olan Alman İmperiyası sərhədləri
←  ←  ←  ←  ←   →  →  →  →  → 1 yanvar 1871 — 9 noyabr 1918
Paytaxt	Berlin
Dilləri	alman dili
Rəsmi dilləri	alman
Dövlət dini	Protestant, Katolik
Valyuta	Qızıl marka
Ərazisi	540,857.54 km²
Əhalisi	64,925,993
İdarəetmə forması	Monarxiya
Sülalə	Hohensollern sülaləsi
Kayzer (İmperator)
• 1871 — 1888	I Vilhelm
• 1888	III Fridrix
• 1888 — 1918	II Vilhelm
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Versalda Almaniya İmperiyasının yaradılmasının elan edilməsi

Almaniya İmperiyası (alm. Deutsches Reich), bəzən Kayzer Almaniyası və ya İkinci Reyx — 1871–1918-ci illərdə mövcud olmuş vahid alman dövləti. Lakin Almaniya 1943-cü ilədək rəsmi şəkildə bu adı daşımışdır. 1943–1945-ci illərdə isə "Böyük Alman İmperiyası" (alm. Großdeutsches Reich) adlanmışdır.

Yaranması

Əsas məqalə: Almaniyanın birləşdirilməsi (1871)

Reformasiya dövründən Fransa və Rusiya imperiyasının Avropa işlərində iştirak etməyə başladığı vaxtdan bəri almanlar arasındakı parçalanmadan istifadə etmək, onları bir-birilə rəqabətdə və kənar dövlətlərdən asılılıqda saxlamaq bu imperiyaların siyasəti idi. I Fransisk, Rişelye, XIV Lüdovik və Napoleon, II Yekaterina, I Aleksandr və I Nikolay bütünlüklə bu düşüncə ilə hərəkət edirdilər. Alman dünyasının səpələnməsi əslində müasir tarixin inkişafına neqativ təsir göstərirdi, çünki həmin dünyasız Avropanın iqtisadi və mədəni liderliyi ancaq Atlantik okeanının sahilində cəmlənirdi və ya Rusiyada böyük hərbi imperiya qalxıb Baltik dənizi sahilinə və Polşanın içərilərinə yayılardı. Tədricən almanlar öz mövqeləri ilə razılaşmadılar. Onlar millətçilərə çevrildilər. Bir çox alman mütəfəkkirləri bu fikri müdafiə edirdi ki, Almaniya qərbdən fərqlidir, elə bir günə gəlib çatacaqdır ki, həyatın xüsusi alman yolu və onun öz siyasi sistemi fəaliyyətə başlayacaqdır. Slavyanlara görə almanlar özlərini ölçüyə sığmaz dərəcədə yüksək irq hesab edirdilər. Hegelin əsərlərində daha aydın öz ifadəsini tapmış alman fəlsəfəsi müəyyən xarakterik yol götürdü. Bu fəlsəfə fərdiyyətçiliyin Qərbə məxsus olduğunu elan edirdi, yüngüllüklə fərdi azadlığın üzərindən sıçrayırdı, qrup loyallığını, kollektivçilik və dövlət prinsiplərini şərəflindərməyə meyl edirdi.

1848-ci il inqilabları seriyası Almaniyanın bir neçə hökümətini devirdi. Frankfurt assembleyasında konstitusional metodla birləşdmiş Almaniya təşkil etmək üçün özəl vətəndaşlar qrupu təşkil etdilər. Onların cəhdi boşa çıxdı, çünki heç bir hakimiyyətə malik deyildilər. 1848-ci ildən sonra almanlar qüvvə şərtləri haqqında düşünməyə başladılar. Frankfurt adamları da həmçinin uğursuzluğa düçar oldular, çünki onlar kifayət dərəcədə inqilabi deyildilər. Almanlar ayıq, qayda-qanun sevən və hörmətcil xalq idi. Onlar hələ də öz bəzi dövlətlərinə emosional qaydada bağlı idilər. İtaliyada baş verən, Sardiniyadan başqa bütün köhnə hökümətlərin inqilabi yolla məhv edilməsi hadisəsi Almaniyada baş verə bilməzdi.

Tarixi

1870-1871-ci illərdə Prussiyanın rəhbərliyi altındakı Şimali Alman İttifaqı ilə Fransa arasındakı müharibədən qalib çıxan almanlar vahid alman dövlətinin yaradılması yolundakı əsas maneə olan Fransanı kənarlaşdırmaqla ilk addımı atdılar. 18 yanvar 1871-ci ildə Versalda Prussiya kralı I Vilhelm və Baş nazir Otto fon Bismark vahid alman dövlətinin - Almaniya İmperiyasının yaradıldığını elan etdilər. Tezliklə Şimali Alman İttifaqına daxil olmayan cənubi alman dövlətləri də İmperiyanın tərkibinə qatıldılar. 1871-ci ilin aprel ayında Ümumalman Konstitusiyası qəbul edildi.

Almaniyanın Fransadan aldığı 5 milyard frank məbləğindəki təzminat (kontribusiya) yeni dövlətin iqtisadi inkişafına böyük dəstək oldu.

1888-ci il martın 9-da kayzer I Vilhelm 91 yaşında vəfat etdi. Onun yerini oğlu III Fridrix tutdu. Lakin boğaz xərçəngindən əziyyət çəkən yeni imperator da cəmi 99 gün sonra iyunun 15-də vəfat etdi. Öz liberal görüşləri ilə seçilən III Fridrix sərtlik tərəfdarı olan Bismarkla mübahisələrdən çəkinmirdi. O, Avropadaxili münasibətlərdə qarşıdurmanın əleyhinə çıxış edirdi. III Fridrixdən sonra hakimiyyətə onun böyük oğlu II Vilhelm gəldi. 29 yaşlı kayzer öz nənəsi Böyük Britaniya kraliçası Viktoriyanın sevimli nəvəsi idi və hətta Britaniya Kral donanmasının admiralı rütbəsini daşıyırdı. 1888-ci il Almaniya İmperiyasına rəhbərlik etmiş cəmi üç alman imperatorunun üçünün də eyni vaxtda hakimiyyətdə olduğu il kimi - Üç imperator ili (alm. Dreikaiserjahr) adı ilə tarixə düşüb.

II Vilhelmin hakimiyyət illəri İmperiyanın çiçəklənmə dövrü hesab edilir. Bu dövrdə Almaniya həm yüksək iqtisadi inkişafa nail olmuş, həm də öz hərbi gücünü artıraraq Afrika, Asiya və Okeaniyada bir çox koloniyalar ələ keçirmişdi.

İnzibati-ərazi bölgüsü

Dövlət		Paytaxt
Krallıqlar (Königreiche)
	Prussiya (Preußen)	Berlin
	Bavariya (Bayern)	Münhen
	Saksoniya (Sachsen)	Drezden
	Vürtemberq	Ştutqart
Böyük hersoqluqlar (Großherzogtümer)
	Baden	Karlsruhe
	Hessen	Darmştat
	Meklenburq-Şverin	Şverin
	Meklenburq-Strelitz	Neustrelitz
	Oldenburq	Oldenburq
	Saksoniya-Veymar-Ayzenax (Sachsen-Weimar-Eisenach)	Veymar
Hersoqluqlar (Herzogtümer)
	Anhalt	Dessau
	Braunschweig	Braunşveyq
	Saksoniya-Altenburq (Sachsen-Altenburg)	Altenburq
	Saksoniya-Koburq və Qota (Sachsen-Coburg und Gotha)	Koburq
	Saksoniya-Meiningen (Sachsen-Meiningen)	Meiningen
Knyazlıqlar (Fürstentümer)
	Lippe	Detmold
	Reuss Knyazlığı Kiçik qolu	Gera
	Reuss Knyazlığı Böyük qolu	Greiz
	Şaumburq-Lippe	Bükeburq
	Şvarzburq-Rudolştadt	Rudolştadt
	Şvarzbuq-Sondershauzen	Sondershauzen
	Valdek	Arolsen
Müstəqil Hanza şəhərləri (Freie Hansestädte)
	Bremen
	Hamburq
	Lübek
İmperatorluq torpağı (Reichsland)
	Elzas-Lotaringiya (Elsaß-Lothringen)	Strasburq

Tərkibi

İmperiya 25 federal əyalətdən ( Bundesglieder ) - o cümlədən respublika konstitusiyasına malik üçü Hanzanın Hamburq , Bremen və Lübek şəhərləri , eləcə də Elzas-Lotaringiyadan ibarət idi .

1871–1918-ci illərdə Alman İmperiyasının tərkibi

Federal dövlət	Dövlət forması	Paytaxt	Sahəsi km² (1910)	Əhali (1910)
Prussiya	Krallıq	Berlin	348,780	40,165,219
Bavariya	Krallıq	Münhen	75,870	6,887,291
Württemberg	Krallıq	Ştutqart	19,507	2.437.574
Saksoniya	Krallıq	Drezden	14,993	4.806.661
Qayıq	Böyük Hersoqluq	Karlsrue	15,070	2,142,833
Meklenburq-Şverin	Böyük Hersoqluq	Schwerin	13,127	639,958
Hesse	Böyük Hersoqluq	Darmstadt	7,688	1.282.051
Oldenburq	Böyük Hersoqluq	Oldenburq	6,429	483,042
Saksoniya (-Weimar-Eisenach)	Böyük Hersoqluq	Veymar	3,610	417,149
Meklenburq-Strelitz	Böyük Hersoqluq	Neustrelitz	2,929	106,442
Brunsvik	Hersoqluq	Brunsvik	3,672	494,339
Saksoniya fikirləri	Hersoqluq	Rəylər	2,468	278,762
Dayan	Hersoqluq	Dessau	2299	331,128
Saksoniya-Koburq-Qota	Hersoqluq	Koburq / Qota	1,977	257,177
Saksoniya-Altenburq	Hersoqluq	Altenburq	1,324-cü ən çox yayılmışdır	216,128
Lippe	Knyazlıq	Detmold	1,215	150,937
Waldeck	Knyazlıq	Arolsen	1,121	61,707
Schwarzburg-Rudolstadt	Knyazlıq	Rudolstadt	941	100,702
Schwarzburg-Sondershausen	Knyazlıq	Sondershausen	862	89,917-ci ən çox yayılmışdır
Reuß gənc xətt	Knyazlıq	Gera	827	152,752
Şaumburq-Lippe	Knyazlıq	Bükeburq	340	46,652
Reuß köhnə xətt	Knyazlıq	Greiz	316	72,769
Hamburq	Fristad	Hamburq	414	1.014.664
Lübek	Fristad	Lübek	298	116,599
Bremen	Fristad	Bremen	256	299,526
Elzas-Lotaringiya	Milli ərazi	Strasburq	14,522	1.874.014
Alman seriyası	İmperiya	Berlin	540,858	64,925,993

Dil tərkibi

Alman İmperiyası sakinlərinin ana dili (12 yanvar 1900)

ana dili	nömrə	nisbəti
1 dekabr 1900-cü ildə sakinlər	56.367.187	100
alman	51.883.131	92.05
Alman dili və xarici dil	252,918	0,45
çex	43.016	0.08
danimarka	141.061	0,25
digər xarici dillər	14,535	0.03
Fransız dili	211,679	0,38
friz dili	20,677	0.04
holland	80,361	0.14
İngilis dili	20.217	0.04
ispan dili	2,059	0.00
isveçli	8,998	0.02
italyan	65,930	0.12
kaşubyan	100,213	0.18
litva	106,305	0.19
macar	8.158	0.01
masurian	142,049	0,25
moraviyalı	64,382	0.11
polyak	3.086.489	5.48
portuqal	479	0.00
rus	9,617	0.02

Koloniyaları

• Afrikada:

Toqo, Kamerun, Almaniya Şərqi Afrikası, Tanzaniya, Burundi, Ruanda, Almaniya Cənub-qərbi Afrikası.

• Asiyada:

Şandun yarımadasında yerləşən Sindao (Kaytçou) liman şəhəri.

• Okeaniyada:

Yeni Qvineya, Mikroneziya (Nauru, Palau, Marşall, Karolin və Marian adaları), Qərbi Samoa.

Birinci Dünya müharibəsi

Əsas məqalə: Birinci Dünya müharibəsi