Allen Nyuell
Allen Nyuell (ing. Allen Newell, 19 mart 1927[1][2][…], San-Fransisko, Kaliforniya[1] – 19 iyul 1992[1][2][…], Pitsburq, Pensilvaniya[1]) — koqnitiv psixologiya və süni intellekt sahəsində amerikalı alim. RAND Tədqiqat Mərkəzində və Karnegi Mellon Universitetində işləmiş, IPL proqramlaşdırma dilinin və iki ən erkən süni intellekt proqramının inkişafında iştirak etmişdir — Məntiq nəzəriyyəsi maşını (Logic Theory Machine) (1956) və General Problem Solver (1957) (Herbert Saymon ilə birlikdə). 1975-ci ildə, Saymon ilə birlikdə, süni intellekt və insan qavrayış mexanizmlərinin psixologiyası sahəsində fundamental işlərinə görə Türinq mükafatına layiq görüldü[3][4]. ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının üzvü (1972), Milli Elm Medalı (1992) ilə təltif edilmişdir.
| Allen Nyuell | |
|---|---|
| ing. Allen Newell | |
| Doğum tarixi | 19 mart 1927[1][2][…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 19 iyul 1992[1][2][…] (65 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | xərçəng xəstəliyi |
| Elm sahəsi | informatika |
| İş yerləri | |
| Təhsili | |
| Elmi rəhbəri | Herbert Saymon |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |
 |
Bioqrafiyası
redaktə1940-cı illərin sonlarında Stenford Universitetində fizika və Prinston Universitetində riyaziyyat öyrənmişdir. 1951–1960-cı illərdə RAND Korporasiyasının analitik mərkəzində çalışmışdır. Elmi rəhbəri Herbert Saymon ilə birlikdə 1956-cı ildə süni intellektin inkişafında simvolik bir nailiyyət olan Rassel və Uaythed, "Principia Mathematica" tərəfindən kitabdan 38 qanunu avtomatik sübut edə bilən Logical Theorist kompüter proqramını hazırladı.
Saymon və Nyuellin növbəti uğuru General Problem Solver (GPS) proqramının inkişafı — Logical Theorist-dən daha güclü vasitə idi: proqram təkcə ifadələri sübut edə bilməz, həm də şahmat və Hanoi qalaları oynaya bilər. Proqram, problemin həllinə nail olmaq üçün daha sadə komponentlərə qoydu. 1972-ci ildə nəşr olunan "Problemlərin insanlar tərəfindən həll edilməsi" adlı kitabında Nyuell və Saymon bu araşdırmaların nəticələrini ümumiləşdirmiş və riyazi və məntiqi bulmacaları həll edən insanlar olduğu araşdırmalardan bəhs etmişlər.
Sonralar Soar kompüter proqramında idrak arxitektura ideyalarının nəzəriyyəsini və tətbiqini inkişaf etdirənlərdən biri oldu. Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyasının üzvü (1972).
Vəfatı
redaktə19 iyul 1992-ci ildə Pitsburqda xərçəng xəstəliyindən vəfat etmişdir.
İstinadlar
redaktə- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 http://amturing.acm.org/award_winners/newell_3167755.cfm.
- ↑ 1 2 3 4 Allen Newell // Solomon Quqqenhaym muzeyi. 1937.
- ↑ "Allen Newell, 65; Scientist Founded A Computing Field". The New York Times. 20 iyul 1992. 2012-03-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2010.
- ↑ Herbert A. Simon. "Allen Newell, Biographical Memoirs". United States National Academy of Sciences. 2012-03-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 28 noyabr 2010.
Ədəbiyyat
redaktə- "Unified Theories of Cognition", А. Ньюэлл, 1994, Harvard University Press; Reprint edition, ISBN 0-674-92101-1
- "You can’t play 20 questions with nature and win: Projective comments on the papers of this symposium", А. Ньюэлл, 1973, in W. G. Chase (ed.), Visual Information Processing. New York: Academic Press
- Павел Паршин. "Ньюэлл, Аллен". Кругосвет.
Xarici keçidlər
redaktə- Bioqrafiya
- Архив на сайте CMU (ing.)
- interaction-design.org (ing.)
- Professor Nyuellin son mühazirəsinin videosu (ing.)