Ceriu

elementu químicu de númberu atómicu 58 y símbolu Ce

El ceriu[1] ye un elementu químicu de símbolu  Ce y númberu atómicu 58. Ye unu de los 14 elementos químicos que siguen al lantanu na tabla periódica, denominaos por ello lantánidos. El ceriu ta asitiáu ente'l lantanu y el praseodimiu.

Lantanu ← CeriuPraseodimiu
 
 
58
Ce
 
               
               
                                   
                                   
                                                               
                                                               
Tabla completaTabla enantada

Blancu platíáu
Información xeneral
Nome, símbolu, númberu Ceriu, Ce, 58
Serie química Lantánidos
Grupu, periodu, bloque n/a, 6, f
Masa atómica 140,116 u
Configuración electrónica [Xe]4f15d16s2
Durez Mohs 2,5
Electrones per nivel 2, 8, 18, 19, 9, 2
Propiedaes atómiques
Electronegatividá 1,12 (Pauling)
Radiu atómicu (calc) 185 pm (Radiu de Bohr)
Estáu(aos) d'oxidación 3,4
Óxidu Llevemente básicu
Propiedaes físiques
Estáu ordinariu Sólidu
Densidá 6689 kg/m³
Puntu de fusión 1071 K (798 °C)
Puntu de bullidura 3699 K (3426 °C)
Entalpía de vaporización 414 kJ/mol
Entalpía de fusión 5,46 kJ/mol
Varios
Estructura cristalina Cúbica centrada nes cares
Nᵘ CAS 7440-45-1
Nᵘ EINECS 231-154-9
Calor específica 190 J/(K·kg)
Conductividá llétrica 1,15·10⁶ S/m
Conductividá térmica 11,4 W/(m·K)
Velocidá del soníu 2100 m/s a 293,15 K (20 °C)
Isótopos más estables
Artículu principal: Isótopos del ceriu
iso AN Periodu MD Ed PD
MeV
134Ce3,16 díes0,500134La
136CeEstable con 78 neutrones
138CeEstable con 80 neutrones
139Ce137,640 díes0,278139La
140CeEstable con 82 neutrones
141Ce32,501 díes0,581141Pr
142Ce>5·1016 añoDesconocíu142Nd
144Ce284,893 díes0,319144Pr
Valores nel SI y condiciones normales de presión y temperatura, sacante que se diga lo contrario.
[editar datos en Wikidata]

Ye un metal blando, de color gris metálicu similar al fierro, dúctil, que s'aferruña fácilmente al contautu col aire y tórnase pardu acoloratáu. El ceriu ye'l más abondosu de los elementos de les tierres rares, la so bayura representa solo'l 0,0046% en pesu de la corteza terrestre, onde apaez esvalixáu en diversos minerales, como la cerita, bastnasita y monacita.[2] Esisten numberoses aplicaciones comerciales del ceriu. Ente estos usos inclúyense catalizadores, aditivos pal combustible p'amenorgar la contaminación ambiental y a los vidrios y esmaltes pa camudar los sos colores. L'óxidu de ceriu ye un componente importante de los polvos utilizaos p'apolazar vidrios y fósforos utilizaos en pantalles y llámpares fluorescentes. Ye utilizáu tamién na "piedra" o "yesca" de los encendedores.

Foi afayáu en 1803 por Martin Heinrich Klaproth y Jöns Jacob Berzelius y de manera independiente tamién por Wilhelm von Hisinger. L'elementu foi nomáu n'honor al planeta nanu Ceres, descubiertu dos años enantes. L'asteroide lleva'l nome de la diosa romana Ceres (mitoloxía).

Descubrimientu

editar

Foi afayáu en 1803 por Martin Heinrich Klaproth y Jöns Jacob Berzelius y de manera independiente tamién por Wilhelm von Hisinger. Tomó'l so nome de Ceres, el planeta nanu/asteroide que s'había atopáu años enantes, concretamente en 1801 (que de la mesma foi denomináu asina n'honor a la diosa romana de l'agricultura).

Descripción

editar

Ye'l lantánido más abondosu y económicu. El metal ye duru y de color gris aceráu, tornándose pardu acoloratáu. Ye bon conductor del calor y la electricidá. Reacciona colos ácidos esleíos y cola agua (produciendo hidróxenu). Ye inestable nel aire seco, cubrir d'una capa d'óxidu nel aire húmedo.

Na Tierra'l ceriu ye cuasi tan abondosu como'l cobre (29); especialmente en forma d'óxidu de ceriu, que davezu s'utiliza como polvos abrasivos p'apolazar vidriu. El metal ceriu ye pirofóricu, lo que significa que s'engafar fácilmente. El ceriu nun realiza nenguna función biolóxica conocida.

L'elementu natural ta constituyíu de los isótopos 136Ce, 138Ce, 140Ce y 142Ce. El 142Ce radiactivu tien una vida media de 5 x 1015 años. El ceriu alcuéntrase entemecíu con otres tierres rares en munchos mineralessobremanera en monacita y blastnacita y tamién se topa ente los productos de la fisión d'uraniu, toriu y plutoniu.

Aplicaciones

editar
  • Convertidor catalíticos pa motores de combustión interna.
  • Como catalizador del procesu de cracking na industria del petroleu.
  • En mischmetal utilizáu n'encendedores.
  • L'óxidu de ceriu usar pa l'apolazadura de lentes, preseos ópticos y semiconductores.
  • Nes aleaciones de los imanes permanentes.
  • Como nel tratamientu de quemadures sol nome comercial de Flammacerium.
  • D'antiguo utilizábase en mallas p'amontar la lluminosidá de llámpares de gas

Minerales

editar

Les principales fontes de ceriu son la bastnasita y la monacita.

Efeutos sobre la salú

editar

L'óxidu de ceriu ye un abrasivo que puede atopase en dellos ambientes de trabayu, onde constitúi un riesgu al ser esneldáu en forma de partícules fines. La esposición enllargada puede provocar embolies pulmonares. El ceriu, al igual qu'otros lantánidos, puede sustituyir al calciu en dellos procesos metabólicos. Sicasí, la so absorción per vía oral ye bien baxa y nun constitúi un peligru inmediatu. El cloruru de ceriu alministráu per vía intravenosa puede inducir fallu cardiovascular y hepáticu.

Efeutos sobre l'ambiente

editar

El ceriu ye arramáu al mediu ambiente en munchos llugares distintos, principalmente por industries productores de petroleu. Tamién puede entrar nel mediu ambiente cuando se tiren los equipos domésticos. El ceriu va atropase gradualmente nos suelos y na agua de los suelos y esto va llevar finalmente a amontar la concentración n'humanos, animales y partícules del suelu. Nos animales acuáticos provoca daños a les membranes celulares, lo que tien delles influencies negatives na reproducción y nes funciones del sistema nerviosu.

Na Lliteratura

editar

En El Sistema Periódicu, l'escritor y químicu d'oficiu Primo Levi dedica'l capítulu "Ceriu" a la so estadía nel campu de concentración d'Auschwitz, onde sobrevivió gracies al intercambiu de pequeñes banielles de ferroceriu por comida.

Referencies y Notes

editar
  1. Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: ceriu
  2. Enciclopedia Ilustrada Cume,(1984), Tomu 3, Editorial Cume, S.A. ISBN 968-33-0066-9.

Enllaces esternos

editar