Guernsey
Guernsey (amptelik die Distrik van die eiland Guernsey; Engels: Bailiwick of Guernsey; Frans: Bailliage de Guernesey; Guernésiais: Guern; Normandies: Bailliage dé Guernési) is die tweede grootste van die Kanaaleilande digby die kus van Noord-Frankryk en net soos die eilande Man en Jersey 'n besitting van die Britse Kroon, wat nie deel uitmaak van die Verenigde Koninkryk of die Europese Unie nie. Die eiland met 'n oppervlak van 78 vierkante kilometer het 67 334 inwoners in 2016 gehad. Die eilande Alderney, Herm en Sark behoort ook aan Guernsey.
| |||||
| Volkslied: God Save the King (Engels vir: "God beskerm die koning") Sarnia Cherie | |||||
| |||||
| Hoofstad | Saint Peter Port (St. Pierre Port) | ||||
| Grootste stad | Saint Peter Port (St. Pierre Port) | ||||
| Amptelike tale | Engels en Frans | ||||
| Regering | Parlementêre demokrasie binne ’n grondwetlike monargie Charles III Richard Cripwell Richard McMahon Peter Ferbrache | ||||
| Onafhanklikheid | Kroongebied 1204 9 Mei 1945 | ||||
| Oppervlakte - Totaal - Water (%) |
78 km2 (223ste) 30 myl2 0 | ||||
| Bevolking - 2016-skatting - Digtheid |
67 334 (206de) 844 / km2 (14de) 2 185,9 / myl2 | ||||
| BBP (KKP) - Totaal - Per capita |
2003-skatting | ||||
| MOI (2008) | 0,975[1] (9de) – baie hoog | ||||
| Geldeenheid | Pond sterling (amptelik) Guernsey-pond (ook gebruik) ( GBP)
| ||||
| Tydsone - Somertyd |
GMT (UTC±0) WEST (UTC+1) | ||||
| Internet-TLD | .gg | ||||
| Skakelkode | +44 | ||||
Die eiland is 'n oorblyfsel van die historiese hertogdom van Normandië, en die plaaslike Frans-Normandiese dialek Guernésiais word as streektaal erken. Engels en Frans is die amptelike tale. Frans bly tot die jaar 1946 'n amptelike taal van die regering, maar sy gebruik is vandag beperk tot 'n aantal seremonies soos die gebed voor die opening van die Staatsvergadering. Frans is egter 'n verpligte skoolvak.
Geskiedenis
wysig
Die eerste bewoners was jagters en versamelaars wat gedurende die Ou Steentydperk (omstreeks 250 000 v.C.) in grotte gewoon het. Die groot aantal menhire en dolmens op die eiland dateer uit die Nuwe Steentydperk (omtrent 4000 v.C.). In die Bronstydperk is Guernsey deur Druïdes bewoon.
In die 9de eeu het Wikings hulle op die eiland, wat voortaan sy huidige Skandinawiese naam gedra het, en op die vasteland van Normandië gevestig. Guernsey is in die jaar 933 deur Willem Langswaard, hertog van Normandië, geannekseer. Sy afstammeling Willem die Veroweraar (Willem I van Engeland) het ná die Normandiese verowering van Engeland in 1066 die hertogdom van Normandië en die Koninkryk van Engeland onder een kroon verenig.
Ná die val van Rouen het koning Johan I van Engeland, hertog van Normandië, in 1204 al sy Normandiese besittings op die vasteland aan die koning van Frankryk verloor. Die bewoners van die Kanaaleiland moes destyds 'n besluit neem of hulle onderdane van die Franse koning Filips Augustus of koning Johan wou wees. Hulle het vir die laasgenoemde gekies. Die Kanaaleilande Jersey, Guernsey, Alderney, Sark en Herm het sodoende as selfregerende gebiede by die Engelse Kroon gebly het.
Guernsey is tydens die sogenaamde Rose-oorloë in die 15de eeu sewe jaar lank deur die Franse oorheers nadat hulle die kasteel Mont Orgueil ingeneem het. Frankryk het die eiland nog eens vir 'n kort tydperk in 1781 beset, en kort daarna is wagtorings langs die kuslyn opgerig om die eiland teen toekomstige Franse aanvalle te beskerm.
Die handel, wat deur die neutraliteit tussen Engeland en Frankryk bevorder is, was die basis vir die welvaart van Guernsey. Die landbou, vissery, skeepsbou en wolvervaardiging was oor 'n lang tydperk die hoofsaaklike bronne van inkomste. Tydens die 19de eeu het danksy die verbetering van die vervoer die ontwikkeling van die toerisme begin.
Tydens die Tweede Wêreldoorlog was Guernsey tussen 1 Mei 1940 en 9 Mei 1945 die enigste deel van die Verenigde Koninkryk wat deur Duitse troepe beset is aangesien die Britse regering geweier het om die Kanaaleilande te verdedig. Die besetting het vyf jaar van hongersnood en onderdrukking beteken, en die eilandbevolking herdenk die bevryding jaarliks op Liberation Day.
Politiek
wysig
Die State van Guernsey vorm die wetgewende vergadering van die eiland.
Die regeringsdepartemente word deur komitees van die State beheer. Die Bailiff fungeer as die siviele hoof van die eiland.
Die meeste lede van die State word as onafhanklikes verkies.
Die Normandiese gemene reg, wat die Clameur de Haro en die Engelse reg insluit, dien as basis vir die regstelsel. Die justisie word deur die Koninklike Hof (Royal Court) van die Verenigde Koninkryk beheer.
Koning Charles III se tradisionele titel as staatshoof is dié van Hertog van Normandië, alhoewel hy hierdie titel formeel nie gebruik nie. Hy regeer die kroongebied danksy sy funksie as koning.
Geografie
wysig.jpg)
Guernsey is die tweede grootste en mees noordelike van die Kanaaleilande met 'n oppervlak van 30,1 vierkante myl (78 vierkante kilometer), sowat twaalf myl van die Franse skiereiland Cotentin in Normandië af geleë.
Guernsey het 'n gematigde klimaat met milde winters en koel somers, alhoewel dit die meeste sonskynure van alle Britse Eilande het. Sy landskap word deur vlaktes met lae heuwels langs die noordkus gekenmerk.
Geldeenheid
wysigGuernsey het sy eie banknote en muntstukke, wat saam met dié van Jersey en die Verenigde Koninkryk as wettige betaalmiddel dien. Guernsey se geldeenheid is aan die Britse Pond Sterling gekoppel. Sien Pond Sterling van Guernsey.
Verwysings
wysig- ↑ (en) "Filling Gaps in the Human Development Index" (PDF). United Nations ESCAP. Februarie 2009. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 5 Oktober 2011. Besoek op 5 Oktober 2011.
Bronnelys
wysig- Algemeen
- (en) "Guernsey". Encyclopædia Britannica. Besoek op 14 September 2022.
- (en) "Guernsey". Central Intelligence Agency. Besoek op 14 September 2022.
- Geskiedenis
- (en) Heather Sebire: The Archaeology & Early History of the Channel Islands. Stroud, Temus 2005
- (en) Mark Patton: Neolithic communities of the Channel Islands. Tempus Reparatum, Oxford 1995. BAR British series 240.
- (en) Ian Kinnes, J.A. Grant: Les Fouaillages and the megalithic monuments of Guernsey (Alderney). Ampersand Press in association with the States of Guernsey Ancient Monuments Committee, 1983
Eksterne skakels
wysig| Wikimedia Commons bevat media in verband met Guernsey. |
- (en) States of Guernsey
- (en) This is Guernsey
- (en) Guernsey Touristboard Geargiveer 4 Augustus 2006 op Wayback Machine
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}