Castor
Castor (ook bekend as Alpha Geminorum of α Gem) is die tweede helderste ster in die sterrebeeld Tweeling (Gemini) en een van die helderste sterre in die naglug. Dit lyk met die blote oog soos ’n enkelster, maar is eintlik ’n sesvoudige stelsel wat bestaan uit drie dubbelsterre, naamlik Castor Aa, Castor Ab, Castor Ba, Castor Bb, Castor Ca en Castor Cb. Hoewel dit die Bayer-aanwysing alpha het, is dit dowwer as β Geminorum (Pollux).
Castor
| ||||
| ||||
| Castor se ligging (in die rooi sirkel). | ||||
| Sterrebeeld | Tweeling | |||
| Bayer-naam | Alpha Geminorum | |||
| Spektraaltipe | A1V + dM1e[1] + Am + dM1e[1] + dM1e + dM1e[1] | |||
| Soort | Veelvoudige ster | |||
| Waarnemingsdata (Epog J2000) | ||||
| Komponent 1 | A | |||
| Regte klimming | 07h 34m 35.863s[2] | |||
| Deklinasie | +31° 53′ 17.79″[2] | |||
| Skynmagnitude (m) | 1,93[2] | |||
| Absolute magnitude (M) | 0,986[3] | |||
| B-V-kleurindeks | +0,03[3] | |||
| Komponent 2 | B | |||
| Regte klimming | 07h 34m 36.100s[2] | |||
| Deklinasie | +31° 53′ 18.57″[2] | |||
| Skynmagnitude (m) | 2,97[2] | |||
| Absolute magnitude (M) | 1,886[3] | |||
| B-V-kleurindeks | +0,04[3] | |||
| Komponent 3 | C | |||
| Deklinasie | +31° 53′ 17.8160″[2] | |||
| Skynmagnitude (m) | 9,83[2] | |||
| Absolute magnitude (M) | 8,950[4] | |||
| B-V-kleurindeks | +1,49[5] | |||
| U-B-kleurindeks | +1,04[5] | |||
| Besonderhede | ||||
| Komponent 1 | α Gem Aa | |||
| Massa (M☉) | 2,76[6] | |||
| Radius (R☉) | 2,4[7] | |||
| Temperatuur (K) | 10 286[8] | |||
| Rotasiespoed (km/s) | 18[9] | |||
| Metaalinhoud [Fe/H] | 0,98[8] | |||
| Komponent 2 | α Gem Ba | |||
| Massa (M☉) | 2,98[6] | |||
| Radius (R☉) | 3,3[7] | |||
| Temperatuur (K) | 8 842[8] | |||
| Rotasiespoed (km/s) | 33[9] | |||
| Metaalinhoud [Fe/H] | 0,45[8] | |||
| Komponent 3 | α Gem Ca/Cb | |||
| Massa (M☉) | 0,5992[4] | |||
| Radius (R☉) | 0,6191[4] | |||
| Ligsterkte (L☉) | 0,0733[4] | |||
| Temperatuur (K) | 3 820[4] | |||
| Rotasiespoed (km/s) | 37[4] | |||
| Metaalinhoud [Fe/H] | ~0,0[4] | |||
| Eienskappe | ||||
| Ouderdom (jaar) | 370 miljoen (α Gem Ca/Cb)[4] | |||
| Veranderlikheid | BY Dra[10] (C) | |||
| Ander name | ||||
| 66 Geminorum, FK5 287, Gliese 278, HIP 36850, SAO 60198 A: BD+32°1581A, PLX 1785.00, HR 2891, HD 60179 | ||||
| ||||
Sterstelsel
wysig| Aa | ||||||||||||||||
| Periode = 9,2128 dae | ||||||||||||||||
| Ab | ||||||||||||||||
| Skeiding = 6″ | ||||||||||||||||
| Ba | ||||||||||||||||
| Periode = 2,9283 dae | ||||||||||||||||
| Bb | ||||||||||||||||
| Skeiding = 73″ | ||||||||||||||||
| Ca | ||||||||||||||||
| Periode = 0,814 dae | ||||||||||||||||
| Cb | ||||||||||||||||
Castor is ’n veelvoudige ster wat uit ses individuele sterre bestaan; daar is drie visuele komponente, wat almal spektroskopiese dubbelsterre is. (Sien diagram REGS.) Dit lyk met die blote oog soos ’n enkelster, en is in 1718 vir die eerste keer as ’n dubbelster aangeteken deur James Pound, maar dit kon reeds in 1678 deur Cassini as twee aparte ligpunte onderskei gewees het. Die skeiding tussen Castor A en Castor B het van 2 boogsekondes in 1970 toegeneem tot omtrent 6 boogsekondes in 2017.[11][12] Hierdie twee pare dubbelsterre het ’n skynbare magnitude van onderskeidelik 1,9 en 3.
Castor Aa en Ba het ’n wentelbaan van ’n paar dae met ’n veel dowwer metgesel.
Castor C, of YY Geminorum, wissel met ’n gereelde periode in helderheid. Dit is ’n verduisterende dubbelster met bykomende variasies vanweë streke met wisselende helderheid op die oppervlak van een of albei sterre, sowel as onreëlmatige opvlammings.[4] Die Castor C-komponente wentel in minder as ’n dag om mekaar. Castor C is vermoedelik in ’n wentelbaan om Castor AB, maar met ’n uiters lang periode van verskeie duisende jare. Dit is 73 boogsekondes van die helder komponente af.[12]
Die gesamentlike skynbare magnitude van al ses sterre is 1,58.
Fisieke eienskappe
wysig
Volgens parallaksmetings is Castor 51 ligjare van die Son af. Die twee helderste komponente is albei A-tipe hoofreekssterre met ’n massa en radius van groter as die Son s’n. Die eienskappe van hulle rooidwergmetgeselle is moeilik om te bepaal, maar hulle het vermoedelik ’n massa van minder as die helfte van dié van die Son.[12]
Castor B is ’n Am-ster, met besonder sterk spektraallyne van sekere metale (elemente swaarder as waterstof en helium).
Castor C is ’n veranderlike ster wat geklassifiseer word as ’n BY Draconis-tipe. Hulle is koel dwergsterre wat in helderheid wissel terwyl hulle roteer vanweë stervlekke of ander variasies in hulle fotosfeer. Die twee rooidwerge van Castor C is feitlik identies, met ’n ligsterkte van minder as 10% van die Son s'n.[4]
Etimologie en kultuur
wysigDie stelsel se Bayer-naam is "Alpha Geminorum". Castor en Pollux is "hemelse" tweelingsterre wat aan die sterrebeeld Tweeling sy naam gee. Hulle was in die Griekse mitologie die tweelingseuns van Zeus en ’n prinses, Leda.
Die ster was in Arabies bekend as Al-Ras al-Taum al-Muqadim, wat beteken "die kop van die voorste tweeling".
In 2016 het die Internasionale Astronomiese Unie se sternaamwerkgroep (WGSN)[13] die naam "Castor" vir α Geminorum Aa goedgekeur, omdat hulle name aan individuele sterre toegeken het in plaas van aan stergroepe.[14]
Castor C het die verandeliksternaam "YY Geminorum".
Verwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 1,2 Pourbaix, D.; Tokovinin, A. A.; Batten, A. H.; Fekel, F. C.; Hartkopf, W. I.; Levato, H.; Morrell, N. I.; Torres, G.; Udry, S. (2004). "SB9: The ninth catalogue of spectroscopic binary orbits". Astronomy and Astrophysics. 424 (2): 727–732. arXiv:astro-ph/0406573. Bibcode:2004A&A...424..727P. doi:10.1051/0004-6361:20041213. ISSN 0004-6361.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Fabricius, C. et al. (Maart 2002), "The Tycho double star catalogue", Astronomy and Astrophysics 384: 180–189, doi:10.1051/0004-6361:20011822, Bibcode: 2002A&A...384..180F
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Barrado y Navascues, D. (1998). "The Castor moving group. The age of Fomalhaut and VEGA". Astronomy and Astrophysics. 339: 831. arXiv:astro-ph/9905243. Bibcode:1998A&A...339..831B.
- ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 Torres, Guillermo; Ribas, Ignasi (2002). "Absolute Dimensions of the M‐Type Eclipsing Binary YY Geminorum (Castor C): A Challenge to Evolutionary Models in the Lower Main Sequence". The Astrophysical Journal. 567 (2): 1140–1165. arXiv:astro-ph/0111167. Bibcode:2002ApJ...567.1140T. doi:10.1086/338587. ISSN 0004-637X.
- ↑ 5,0 5,1 Ducati, J. R. (2002). "VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system". CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues. 2237: 0. Bibcode:2002yCat.2237....0D.
- ↑ 6,0 6,1 Tokovinin, A. (September 2008), "Comparative statistics and origin of triple and quadruple stars", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 389 (2): 925–938, doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13613.x, Bibcode: 2008MNRAS.389..925T
- ↑ 7,0 7,1 Stelzer, B.; Burwitz, V. (Mei 2003), "Castor A and Castor B resolved in a simultaneous Chandra and XMM-Newton observation", Astronomy and Astrophysics 402 (2): 719–728, doi:10.1051/0004-6361:20030286, Bibcode: 2003A&A...402..719S
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Smith, M. A. (April 1974), "Metallicism in border regions of the Am domain. III. Analysis of the hot stars Alpha Geminorum A and B and Theta Leonis", Astrophysical Journal 189: 101–111, doi:10.1086/152776, Bibcode: 1974ApJ...189..101S
- ↑ 9,0 9,1 Royer, F.; Zorec, J.; Gómez, A. E. (Februarie 2007), "Rotational velocities of A-type stars. III. Velocity distributions", Astronomy and Astrophysics 463 (2): 671–682, doi:10.1051/0004-6361:20065224, Bibcode: 2007A&A...463..671R
- ↑ Samus, N. N.; Durlevich, O. V. (2009). "VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007–2013)". VizieR On-line Data Catalog: B/gcvs. Oorspronklik in: 2009yCat....102025S. 1: 02025. Bibcode:2009yCat....102025S.
- ↑ Heintz, W. D. (1980). "Micrometer Observations of Double Stars and New Pairs - Part Ten". The Astrophysical Journal Supplement Series. 44: 111. Bibcode:1980ApJS...44..111H. doi:10.1086/190686. ISSN 0067-0049.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 Tokovinin, A. A. (1997). "MSC - a catalogue of physical multiple stars". Astronomy and Astrophysics Supplement Series. 124 (1): 75–84. Bibcode:1997A&AS..124...75T. doi:10.1051/aas:1997181. ISSN 0365-0138.
- ↑ "IAU Working Group on Star Names (WGSN)" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 April 2020. Besoek op 22 Mei 2016.
- ↑ "Bulletin of the IAU Working Group on Star Names, No. 1" (PDF). Besoek op 28 Julie 2016.
Eksterne skakels
wysig- "Castor 6". SolStation. Besoek op 5 Desember 2005.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
