Durant Indicatif Erirece
Li Durant Indicatif Erirece (D.I.E.; on dit eto: imparfait), c' est on tins di l' Indicatif ki codjowe li viebe å passé, po djåzer d' ene accion ki deure lontins (årvier do Nén Durant Indicatif Erirece).
Cawetes di codjowaedje e rfondou walon
[candjî | candjî l’ côde wiki]å singulî
[candjî | candjî l’ côde wiki]Å singulî, les cawetes di codjowaedje do D.I.E. candjèt sorlon les trokes di viebes (c' est l' seul cas avou les pårticipes erireces).
- -éve, -éves, -éve po les viebes del prumire troke
- dji tchantéve come on råskignoû, ti passéves, il aléve, ele dimandéve.
- -ive, ives, ive po les viebes del deujhinme et troejhinme trokes.
- dji magnive, dji waitive bén a mi, dji tcheryive co å bwès avou on ptit begnon, ti tcheryives, i waitive, ele loukive.
- dji finixheu, dji prustixheu po dijh pwins, dji meteu e coleur, ti rodjixheus, ti bateus co å flayea, il esteut, ele tineut, ele ratindeut famile
å pluriyal
[candjî | candjî l’ côde wiki]Å pluriyal, ele sont les minmes dins totes les trokes.
- ås djåzants : -ans
- nos (dji) tchanténs, rwaiténs, spepyéns, finixhéns, esténs.
- ås atôtchîs : -îz
- vos tchantîz, rwaitîz, nos spepyîz, dji finixhîz, nos codîz.
- ås rwaitants : -ént
- il alént, ele riwaitént, i spepyéns, i finixhéns, il avént.
Dins les walons coinreces
[candjî | candjî l’ côde wiki]cawetes coinreces singulires
[candjî | candjî l’ côde wiki]Å singulî, les cawetes candjèt bråmint d’ on payis a l’ ôte.
- Nameur : i tchanteûve (cawete -eûve)
- Lidje : i tchantéve (cawete -éve)
- Vervî : i tchanteût (cawete -eût)
- Dinant, Cînè : i tchanteut (= i tchantët) (cawete -eut)
- Metet, Sint-Houbert : i tchantèt (cawete -èt) (minme son k’ e francès d’ asteure cawete -ait)
- Li Viye Såm : i tchantût (cawete -ût)
- Libråmont, Vå-dlé-Rozire, Ôrdjô : i tchantét (cawete -ét)
- Bietris, Bive, Libin, Djodogne : i tchantot (cawete -ot)
- Fumwè, El Lovire : i tchantoût : (cawete -oût)
Ci n’ est nén pattavå ki l’ cawete candje sorlon l’ troke di viebe. On trouve çoula e Roman Payis (Djodogne, Perwé) (-ot + -éve), sins spepieuse rîle.
So l’ Årdene nonnrece (Bouyon, Bive, Libin) : todi -ot : i tchantot + i waitot + i r’nètchot + i finichot + i batot s’ feme
e picård
[candjî | candjî l’ côde wiki]E picård di Beldjike : i cantwat (k’ egzistéve dinltins e francès : il estoy = il èstwat).
Gn a eto l' cawete -ot e picård.