Jakob Sprenger
| |
|---|---|
| Moted: | 1872 Speicher |
| Deadam: | 1952 |
| Cal(s): | hi-Volapükavan |
| Tatät(s): | Jveizän |
Hiel Jakob Sprenger (Deutänapük: [ˈjaːkɔp ˈʃprɛŋər]) pämotom tü del jölid mayula, yela 1872 tö zifil Speicher in Jveizän. Pals omik äbinons feilans balugik. El Jakob äbinom cil mälid se gems vel: blods lul e sörs tel. Ävisitom pöpajuli di Speicher, ed äkömom ün yel 1887 ini gümnad tö zif Einsiedeln e Freiburg. Pos fiduin studas okik us, ävisitom niveri tö Freiburg.
Äseivom Volapüki bäldotü lifayels degtel, ed älöfom dü lif lölik okik diali jönik valemapüka. Mot ela Jakob yunik iremof diledi fromada, keli in delagased pivilupon. Da papür äkanom logön bükoti, ed ävilom sevön utosi, keli bükot ätefon. Sekü atos äkipom diledi fromada foi lok, ed äreidom täno ad süpäd okik notädi dö Volapük. Ätöbidom e fino äplöpom ad dalabön gramati Volapüka, ab at pädesumon ome e stud Volapüka päproibon, bi ämutom lärnön ettimo latini. Bäldotü yels degjöl äprimon as studan pö Niver di Freiburg ad studön dönu Völapüki, ed äspikom us balidna dö (ä gönü) Volapük. Desin omik äbinon ad vedön gümnadaprofäsoran, ab mifät famülik äjenon. Fat omik äperom monemi, ed ad vitön badikünosi, el Jakob ämutom tuvön sunädo cali mesedi blünöli. Äsludom ad jäfön me bukädan ä büsidacif brodabüsida. Ab volakrig yela 1914 ävobädon lefaili büsida.
Ün yel 1915, el Jakob äfünom, kobü anans flenas okik, eli "Lelivükamafed Bevünetik", ed äcalom as sekretan ona. Löf omik kol kemen ävobädon dasevi konömavasita, keli ätuvom ön mafäd gretik in sit ela Silvio Gesell. Äpropagidom lejoni at, kel steifon ad jenöfükön tiketis kritik. Pro disein at äneodoy ye kosädamedömi bevünetik, ed el Spengler äsludom, das Volapük päregistaron statudiko. Literat e propagid pro Lelivükamafed Bevünetik äbinons lejäf omik. Dakosäd ko limans no-Deutänapüki-spiköls pädunon medü Volapük.
Äbinom dü lunüp presidan Volapükafeda Jveizänik. Ägetom tidanadiplomis kil, ed ün 1929 päcälom ad kadäm Volapüka. Ad stöpön smalotülami fovik Volapükamufa, el Jakob Sprenger äremom ün yel 1927 posbinoti literatik lölik ela Schleyer, ko gitäts valik lü on dutöls. Äbalädikom ko cifal ettimik Volapükanefa: hiel Albert Sleumer, ed ävisitom omi in zif Wienacht ün setul yela 1929 ko Dokan Arie de Jong, kel irevidom Volapüki. Ün 1930 ädagetom de cifal: Albert Sleumer diplomi sekretana, ed i uti lecifa pro Jveizän (ma Volapükagased pro Nedänapükans yela 1932, nüm: 6, pad: 33).
Äbinom flen gretik ela Schleyer, kel igo idesinom ad cälön omi fovani oka, ab desin at no päfölon. Äbinom ye cifal de 1948 jü 1950, ab sekü paopläg, kel ivedükon omi nefägiki ad fövön oni, äsludom ad lovegivön Cifalami söle Johann Schmidt. Ibinom cifal dü yels tel. El Jakob Sprenger ai äkälälom Volapüki, ed äkomipom nämöfiko pro dials ona. Äbinom komipan lanälik, voban nenfenik ä men stedälik.
Literat
[redakön • redakön fonäti]- Bishop, Brian R. 1998. La ĉifaloj de Volapük. In: Menade bal püki bal. Ferschrift zum 50. Geburtstag von Reinhard Haupenthal. Festlibro por la 50a naskiĝ-tago de Reinhard Haupenthal, pads: 375-390. Saarbrücken: Edition Iltis.
- Haupenthal, Reinhard. 1982. Volapük-Bibliographie. Hildesheim, Zürich, New York: Georg Olms Verlag. (Päpüböl kobü dabükot nulik ela Volapük die Weltsprache ela Schleyer.)
- (Redakans). 1949. Lifajenäd brefik cifala: ‚Jakob Sprenger‛. Nüm: 4, Pads: 13-14, e Nüm: 5, Pads: 17-19. (Vödem rigädik.)
| Cifals | ||||