Epsilon Eridani
 | |
| Nünis küpedik Timäd J2000 | |
|---|---|
| Steläd | Eridanus |
| Ascensio recta | 03h 32m 55,8s |
| Declinatio | -09° 27' 29.7" |
| Litagret jinik (V) | 3,73 |
| Patöfs späktrumik | |
| Pated späktrumik | K2V |
| kölanüm U-B | 0,88 |
| kölanüm B-V | 0,59 |
| Pated cenastel | BY Draconis |
| Stelamafav | |
| Moikamavifot (Rv) | 15 km/s |
| Lönamuf (μ) | AR: -976,44 mbs/yl Dec.: 17,97 mbs/yl |
| Paralak (π) | 310,75 ± 0,85 mbs |
| Fagot | 10,5 ± 0,03 ly 3,218 ± 0.009 ps |
| Litagret verik (MV) | 6,192 |
| Patöfs füsüdik | |
| Masat | 0,85 M☉ |
| Diametalaf | 0,84 R☉ |
| Stralanäm | 0,28 L☉ |
| Vamot | 5.100 K |
| Metalöf | 49-65% uta Sola |
| Tulatim | dels 11,1 |
| Bäldot | yels za 5 × 108 |
| Nems votik | |
El Epsilon Eridani (ε Eri / ε Eridani) binon cifasökodastel (klada K2) famik eläda Eridanus. No labon nemi lönik calöfik (kösömiko panemon ma lised hiela Bayer), do larabans se jol Lofüda-Frikopik bü tumyels vel lunomiko ägebons nemi: الصادرة Al-Sadirah (Struts Gekömöl).
El Epsilon Eridani binon stel kilid ma sökaleod fagota se solasit (litayels 10,522), kel binon logädik nen daleskop. Labon 85% masata Sola, gretoti za oti, ab te 28% stralanämi Sola.
Bal patöfas nekösömikün ela Epsilon Eridani binon späktrum vemo votiköl, labü sesedaliens mödik. Labon zuo feli magnetik vemo nämik e, bai mafams lätik, tulon balna zü ok ünü dels 12 (zao telna vifikum ka Sol). Kod atosa binon yun onik: bäldot ona binon valodo yels 500-balion. To yun oka, labon metalöfi donik, pato tefü ferin.
Nilädan nilikün onik binon el Luyten 726-8 (i UV Ceti e BL Ceti panemöl), fagotü litayels 5,22 (ü parsecs 1,6).
Püfasirkot
[redakön • redakön fonäti]Ün 1988, püfasirkot pätüvon zü stel at, fagotü ot, kas Zön di Kuiper binon de Sol. Hiel Bruce Campbell e votikans plänädons mafamis semik vobeda ela Doppler as blögs in püfasirkot, kelos tikodükon, das planet votik züvegon steli, blögis dub baivobed kodölo. Püfasirkot at ninädon 1000na plu püfi, kas dabinon in Solasit, kelos ba sinifon, das labon 1000na plu stöfi kometik, kas Solasit obsik.
Ninü BS (balats stelavik) 35 de stel püfadensit binon vemo donik, kelos ba sinifon, das planets päfomons, kels äklinükons spadi at. Atos baicedon ko teorods nulädik dö jenotem Solasita ninik: binos kludo mögik, das planets talöfik dabinons zü el Epsilon Eridani.
Planetasit
[redakön • redakön fonäti]Ibä el Epsilon Eridani binon bal stelas ad Sol sümikas nilikünas obes, steifüls mödik ad sukön planetis zü on züvegölis pedunons. Too, jäfed e cenöf nämöfiks stela at fikulükons tuvi planetas me metod moikamavifot, e jäfed stelik kanon klänedön komi planetas. Zuo, metalöf donik stelasita at (zao laf uta solasita) smalükumon mögi planetafomama. Üf planets talöfik dabinons, kom vata flumik mögon te if planet topon fagotü SB zao 0,53 de stel.
Epsilon Eridani b
[redakön • redakön fonäti]| Orbital elements | ||
|---|---|---|
| Lafaxab gretikum a: | 3,39± 0.36 AU | |
| Plödazänodöf e: | 0.702 ± 0.039 | |
| Züvegaperiod P: | dels 2.502 ± 10 | |
| Züvegaklien i: | 30,1 ± 3,6° | |
| Lunet ela periastron ω: |
34° | |
| Tim ela periastron τ: | -869,74 JD | |
| Patöfs füsüdik | ||
| Masat: | 1,55 ± 0,24 MY | |
| Diametalaf: | ? RY | |
| Densit: | ? kg/m³ | |
| Vamot: | ? K | |
| Discovery | ||
| Tüvadät: | 2000 | |
| Tüvametod(s): | moikamavifot | |
| tüvan: | Hatzes et al. | |
El Epsilon Eridani b binon planet mögik plödü solasit zü el Epsilon Eridani, pänünöl ün 2000 fa vestiganakvin cifamü hiel Artie Hatzes. Bai tüvans masat onik binon 1,2na ± 0,33 gretikum ka masat di Yupitär, e fagot zänedik de stel binon 3,3 BS. Züveg ona binon vemo plödazänodik. Küpedans votik, soäs hiel Geoffrey Marcy, flagons nünis mödikum dö vobeds ela Doppler pajaföls fa fel magnetik gretik ä votiköl ona, e tüv at nog padöbaton. Dabin planeta at ya pämobon fa kvip Kanadänik ün prim yelas 1990, ab küpeds onsik no äsaidons ad stabön tüvi.
Küpeds me daleskop lespadik di Hubble efümükons dabini planeta at. Masat ona nu patäxeton as 1,5na gretikum ka masat di Yupitär, e züveig ona klienon za 30° de logalien. Züvegaklien at sümon ad klien püfasirkot zü stel. Ma kalkuls stelavanas, planet at orivon eli periapsis ün 2007, kü mögiko ologädikon daleskope di Hubble.
Epsilon Eridani c
[redakön • redakön fonäti]| Orbital elements | ||
|---|---|---|
| Lafaxab gretikum a: | ~40 AU | |
| Plödazänodöf e: | ~0.3 | |
| Züvegaperiod P: | yels ~280 | |
| Züvegaklien i: | ?° | |
| Lunet ela periastron ω: |
?° | |
| Tim ela periastron τ: | -869,74 JD | |
| Patöfs füsüdik | ||
| Masat: | 0,1 MY | |
| Diametalaf: | ? RY | |
| Densit: | ? kg/m³ | |
| Vamot: | ? K | |
| Discovery | ||
| Tüvadät: | 2002 | |
| Tüvametod(s): | dilet püfasirkot | |
| tüvan: | Quillen, Thorndike | |
Planet mögik, el Epsilon Eridani c panemöl, pämobon ün 2002 stabü dilet binoda püfasirkota zü stel. Blögs in püfasirkot kanons pakalkulön as püfadilils fa planet at patirädöls, if züveg ona binon vemo plödazänodik. Jü yel 2006, dabin planeta at no nog pefümükon.
El Epsilon Eridani in kuliv pöpedik
[redakön • redakön fonäti]Binölo stel sümik ad Sol ä tefädiko nilik solasite, el Epsilon Eridani suvo pamanioton in magälaliterat nolavik.
Literat
[redakön • redakön fonäti]- In el Childe Cycle (1959-1988) hiela Gordon Dickson, vols Flenik: Baiton e Sogam züvegons eli Epsilon Eridani.
- In lekoneds robotik hiela Isaac Asimov, el Epsilon Eridani binon sun vola balid kolunamavefa telid: Comporellon (Foundation's Edge, 1982) ü Baleyworld (Robots and Empire, 1985).
- In el Eon (1985) hiela Greg Bear, el Epsilon Eridani binon zeil rigik ela Thistledown.
- In lekonedasökod: Viagens Interplanetarias hiela L. Sprague de Camp, bevü planets ela Epsilon Eridani binons Thor e Kukulcan. Lätik binon top lekonedas: The Stones of Nomuru (Stons di Nomuru, 1988) e The Venom Trees of Sunga (Bims venenik di Sunga, 1992).
- In bukasökod: Honor Harrington hiela David Weber, el Epsilon Eridani binon bal stelas Feda Solik, e bron Dalebüda di Eridani, kel päkodon fa Bludaban di Eridani, kü mens 7.000-balion pädeidons dub boums se lespad.
- In bukasökod: Worldwar (Volakrig, 1994-1996) hiela Harry Turtledove, Epsilon Eridani binon stel bala planetas päsümätüköl (Rabotev) Bidäde.
- In lekonedasökod: Revelation Space (Dasevädükamalespad, 2000-) hiela Alastair Reynolds, els Chasm City e Gliter Band topons su e zü planet ela Epsilon Eridani.
Televid
[redakön • redakön fonäti]- In leval ela Star Trek (Stelatäv), el Epsilon Eridani binon, cedü semans, stel planeta Vulcan: lomän ela Mr. Spock. Id el 40 Eridani suvo pamobon. Mög at pataspikon fa el Büdan Tucker in Star Trek: Enterprise, ven stetom, das Vulcan topon fagotü litayels 16 de Tal. El 40 Eridani pabespikon as top verätik in buk: Star Trek: Star Charters (Pocket Books, 2002).
- In televidasökod Babylon 5, lespadastajun it züvegon planedi kilid (Eridani 3) ela Epsilon Eridani.
- Televidaprogram Space Precinct hiela Gerry Anderson jenon su planet in stelasit „Epsilon Erandi“, kelos ba binon penamapök pla el Epsilon Eridani.
Pleds
[redakön • redakön fonäti]- In leval pleda: Battletech, el Epsilon Eridani binon bal volas nilikün Tale. Äbinon primo limavol Feda Talik, ab poso pägeton fa Capella pos fin Stelafeda. Päkonkeron fa Sols Pefedöl dü Sökaleodakrig Folid, kö äblibon jü 3057, ven älivätikon sekü konflit vü Stelafed e Fed di Capella kobü Fed Volas Libik.
- In pledasökod: Halo, planet: Reach topon in sit ela Epsilon Eridani. Planet at binon zän militik, jipimeköp, ä top proyega: SPARTAN, keli ämekon eli Master Chief. Planet päboumon se lespad ed ävedon nebelödovik tü 2552 gustul 30id.
- In pled: Face of Mankind (Logod Menefa), kolunän lespadik bal dabinon su bal planetas gladagik eli Epsilon Eridani züvegölas.
- In pled: The Beast (Nim), el Epsilon Eridani pamänioton as zeilöp elas AI badälik lespadibetävol, e kluo i motedöp cinas menöfik, kels palogons lä fin biomagodema: A.I., keli pled at äfödon.