Rafetus

Rafetus
	Rùa Đồng Mô, Hà Nội, Việt Nam
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Animalia
Ngành (phylum)	Chordata
Lớp (class)	Reptilia
Bộ (ordo)	Testudines
Họ (familia)	Trionychidae
Phân họ (subfamilia)	Trionychinae
Chi (genus)	Rafetus; Gray, 1864
Các loài
	2 hoặc 3, xem văn bản; Rafetus euphraticus, Daudin, 1802; Rafetus swinhoei, Gray, 1873

Rafetus là một chi rùa mai mềm^{[cần dẫn nguồn]} có nguy cơ tuyệt chủng cao trong phân họ Trionychinae, họ Ba ba (Trionychidae). Chi này hiện bao gồm 2 hoặc 3 loài (sự tách biệt của loài thứ 3 hiện đang tranh cãi, xem rùa Hồ Gươm#Tranh luận về số lượng cá thể và phân loài).

Đặc điểm sinh học

Mô tả

Cả hai loài của chi đều có kích thước mai khá lớn, chiều dài có thể đạt tới 80 cm hoặc hơn.

Sinh thái

Rafetus sinh sống ở môi trường nước ngọt.

Phân loài

Hầu hết các hệ thống phân loại động vật trên thế giới đều công nhận 2 loài chính của chi là Rafetus euphraticus và Rafetus swinhoei. Tuy nhiên, một số nhà khoa học gần đây đưa ra đề xuất với 2 tên khoa học cho 1 loài mới là Rafetus vietnamensis^[2] và Rafetus leloii^[3].

Biểu đồ phát sinh chủng loài dưới đây lấy theo Walter G. Joyce, Ariel Revan, Tyler R. Lyson và Igor G. Danilov (2009)^[4]

Trionychidae

Cyclanorbinae

Cyclanorbis

	Cycloderma

	Lissemys

†Plastomeninae

	Hutchemys

	Plastomenus

Trionychinae

Trionyx

	Chitra

	Pelochelys

	Apalone

	Rafetus

	Amyda

	Aspideretes

	Nilssonia

	Dogania

	Palea

	Pelodiscus

Phân bố

Rafetus euphraticus: được tìm thấy tại lưu vực sông Euphrates (nguồn gốc tên gọi euphraticus) và sông Tigris của Iraq, Iran, Syria và Thổ Nhĩ Kỳ.
Rafetus swinhoei: được tìm thấy ở sông Dương Tử và Thái Hồ (hiện chỉ còn 2 cá thể tại vườn thú Tây Viên tự, Tô Châu) và có thể ở hồ Đồng Mô với hồ Gươm.
Rafetus vietnamensis hay Rafetus leloii là tên được một số nhà khoa học Việt Nam đặt cho các cá thể rùa phát hiện tại hồ Đồng Mô và hồ Gươm, Hà Nội, Việt Nam. Tên Rafetus vietnamensis được Lê Trần Bình và các cộng sự đề xuất.^[2]. Tên Rafetus leloii được Hà Đình Đức đặt cho rùa Hồ Gươm dựa trên sự tích Lê Lợi trả lại kiếm Thuận Thiên.^[3]

Tình trạng bảo tồn

Rafetus euphraticus: Được tổ chức Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế IUCN xếp vào thể loại loài nguy cấp.^[5]
Rafetus swinhoei (còn được Gray gọi là Oscaria swinhoei), dù có được xác định là bao gồm cả R. vietnamensis/R. leloii hay không, đều thuộc vào thể loại loài cực kỳ nguy cấp do số lượng cá thể còn tồn tại quá ít và nguy cơ tuyệt chủng cao, khả năng nhân và phát triển giống thấp.^[6]