Cao (họ)

Đối với các định nghĩa khác, xem Cao.

Cao
Chữ Cao bằng chữ Hán
Tiếng Việt
Chữ Quốc ngữ	Cao
Chữ Hán	高
Chữ Nôm	高
Tiếng Trung
Chữ Hán	高
Trung Quốc đại lụcbính âm	Gao
Tiếng Triều Tiên
Romaja quốc ngữ	고
Hanja	Go

Cao là một họ của người thuộc vùng Văn hóa Đông Á. Họ này có mặt ở Việt Nam, Triều Tiên (Hangul: 고, Romaja quốc ngữ: Go), Trung Quốc (chữ Hán: 高, bính âm: Gao).

Tại Trung Quốc trong danh sách Bách gia tính họ Cao đứng thứ 153, về mức độ phổ biến, họ này xếp thứ 19 theo thống kê năm 2006. Ở Nhật Bản có một số họ mang chữ Hán 高 "cao" (có biến thể viết là 髙), trong tiếng Nhật đọc là たか "taka" (như 高橋 "Takahashi", 高村 "Takamura"), nhưng các họ này không hề có liên quan tới họ Cao ở Trung Quốc, Triều Tiên và Việt Nam.

Nguồn gốc

Họ Cao cổ đại

Cao Chu Mông, hoàng đế đầu tiên Cao Câu Ly

Họ Cao cổ đại được cho là bắt nguồn từ Hoàng đế Cao Dương Thị, Hoàng đế Cao Tân Thị, Cao Dao Vua Lãnh chúa ông Tổ ngành Tư pháp trung quốc và là ông Tổ Họ Nguyễn và ông thủy tổ của Họ Tần Thủy Hoàng Đế, Cao Vân, Vua khai quốc nhà Bắc Yên (407 -436) thời Ngũ Hồ thập lục quốc, Cao Dương, Hoàng đế khai quốc triều đại Bắc Tề, (550-577) thời Nam–Bắc triều, Cao Khai Đạo, Vua nước Yên (618 - 624), Cao Quý Hưng, Quân chủ lập quốc Kinh Nam (907-960), thời Ngũ đại Thập quốc, Cao Thăng Thái, Hoàng đế của vương triều Đại Trung năm 1094-1095, Cao Chu Mông (Gojumong): Vua khai sinh nhà nước Cao Câu Ly (thành lập năm 37 TCN)...

Họ Cao Việt Nam

Tất cả các dòng họ Cao Việt Nam đều cho rằng tướng Cao Lỗ là thủy tổ của dòng họ Cao Việt Nam. Từ thủy tổ Cao Lỗ vào năm 197 trước Công nguyên, họ Cao trải qua hơn 2200 năm, với 90 đời con cháu. Dòng họ Cao phát triển thêm nhiều nhánh, lên tới hàng vạn nhân khẩu và định cư trải dài trên nhiều địa phương trong và ngoài nước.

Người họ Cao nổi bật

Việt Nam

Chính trị - Quân sự

• Cao Lỗ, tướng của An Dương Vương
• Cao Các,Thần Cao Sơn người Nghệ An, là tướng nhà Đinh tham gia đánh dẹp 12 sứ quân
• Cao Điền Công, Cao Đỗ Công, 2 anh em người Thanh Hóa là tướng nhà Đinh tham gia đánh dẹp 12 sứ quân
• Cao Lịch, Cao Khiển, người Ninh Bình, 2 ông là tướng nhà Đinh tham gia đánh dẹp 12 sứ quân
• Cao Quang Vương, người Hà Nội, là tướng nhà Đinh tham gia đánh dẹp 12 sứ quân
• Cao Minh, người Hải Dương, có công giúp Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân và thống nhất đất nước Đại Cồ Việt.
• Cao Mộc, người Nam Định, có công giúp Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân, được thờ ở di tích đình Bườn, Miếu Trúc.
• Cao Y, là vị tướng người lộ Bắc Giang, có công giúp Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân. Sau ông cùng với Lưu Cơ về mở mang, lập ra làng Hoàng Trung, Thanh Oai.
• Cao Chương, Cao Gia, người Trung Mầu, Gia Lâm, Hà Nội, có công đánh dẹp 12 sứ quân và Chiêm Thành.
• Cao Huy Diệu (1762-1820), Danh thần đời Gia Long
• Cao Bá Nhạ, Danh thần thời Nguyễn, đỗ cử nhân năm 1834
• Cao Xuân Dục (1843-1923), Tổng tài Quốc sử quán triều Nguyễn, Đông các Đại học sĩ
• Cao Xuân Tiếu (1865-1939), Thượng thư, Tổng tài Quốc sử quán triều Nguyễn
• Cao Sĩ Kiêm, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam
• Cao Văn Bổn, Bộ trưởng Bộ Kinh tế Tài chính Cộng hòa Miền Nam Việt Nam (1969-1976)
• Cao Đức Phát, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
• Cao Đăng Chiếm, Thượng tướng, Thứ trưởng Bộ Công an
• Cao Viết Sinh, Thứ Trưởng Bộ Kế Hoạch và Đầu Tư
• Cao Minh Quang, Thứ Trưởng Bộ Y Tế
• Cao Quốc Hưng, Thứ Trưởng Bộ Công Thương
• Cao Lại Quang, Thứ Trưởng Bộ Xây Dựng
• Cao Văn Khánh, Trung tướng, Phó Tổng Tham mưu trưởng QĐND VN (1917-1980)
• Cao Ngọc Oánh, Trung tướng, Tổng cục trưởng tổng Cục cảnh sát THAHS & HTTP - Bộ Công an
• Cao Lương Bằng, Thiếu tướng, Chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy Quân sự tỉnh Quảng Bình
• Cao Văn Viên, Đại tướng, Tổng tham mưu trưởng Quân lực Việt Nam Cộng Hòa
• Cao Quang Ánh, Dân biểu người Mỹ gốc Việt đầu tiên trong Quốc hội Hoa Kỳ từ năm 2009-2011
• Cao Long Hỷ, Thiếu tướng (Một trong 5 vị tướng Đất thép Củ chi) 2021

Khoa học - Kỹ thuật

• Cao Thắng, tướng của Phan Đình Phùng, người chế tạo mô phỏng súng trường
• Cao Thị Bảo Vân, TS, phó Viện trưởng viện Pasteur TP HCM, là phụ nữ VN đầu tiên đạt giải WIPO và giải Vifotec, năm 2007
• Cao Văn Phường, giáo sư, tiến sĩ khoa học, viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học kỹ sư Liên bang Nga
• Cao Văn Sung, Viện sỹ Viện Hàn lâm khoa học New York, Cá nhân tiêu biểu Quốc tế 1998

Giáo dục

• Cao Văn Luận (1908-1986), GS, thành viên sáng lập và là viện trưởng viện Đại học Huế (năm 1957-1964) nay là trường ĐH Huế.
• Cao Xuân Huy (1900-1983), GS, nhà nghiên cứu, giảng dạy Triết và Văn học của Việt Nam
• Cao Văn Phường, Viện sĩ, GS, TSKH, nguyên hiệu trưởng trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh, hiệu trưởng trường Đại học Bình Dương
• Cao Huy Thuần, GS, TS ngành Chính trị học tại Đại học Picardie, Pháp
• Cao Lan: GS, TS Luật tại đại học Chapman University School of Law ở Mỹ (con trai Đại tướng Cao Văn Viên)
• Cao Ngọc Thái, 2 lần huy chương vàng Olympic Vật lý châu Á và quốc tế năm 2014
• Cao Văn Trực, Phó hiệu trưởng Trường Cao đẳng Phát thanh - Truyền hình II, Đài Tiếng nói Việt Nam

Văn hóa - Xã hội

• Cao Bá Quát (1809-1855), nhà thơ, Danh nhân văn hóa
• Cao Văn Lầu (1892-1976), Nhạc sĩ, Tác giả của Dạ cổ hoài lang, năm
• Cao Quỳnh Cư (1888 -?), Cao Hoài Sang năm (1901-1971), Thượng Phẩm, Thượng Sanh của Đạo Cao Đài
• Cao Ngọc Anh, Nữ văn sĩ Việt Nam đầu thế kỷ XX, (1878 - 1970)
• Cao Xuân Hạo (1930-2007), Giáo sư, nhà ngôn ngữ học, dịch giả hàng đầu Việt Nam
• Cao Mạnh Tùng, Nhà văn, nhà viết kịch quân đội bút danh Đào Hồng Cẩm
• Cao Việt Bách, nghệ sĩ nhân dân Việt Nam
• Cao Nguyệt Hằng, diễn viên Việt Nam
• Cao Văn Long, võ sư, huấn luyện viên đội tuyển Tarung Serajat Việt Nam
• Cao Sỹ Cường, tuyển thủ bóng đá quốc gia U-23 Việt Nam
• Cao Ngọc Phương Trinh, vận động viên Judo Việt Nam đầu tiên 3 lần liên tiếp vô địch SEA Games (16, 17, 18), tham dự Thế vận hội Olympic 1996
• Cao Phương Thanh, Nữ kiện tướng cờ tướng Việt Nam, Huy chương đồng cờ tướng Châu Á
• Đoan Trang (Cao Thị Đoan Trang), ca sĩ chuyên nghiệp ở thể loại dòng nhạc Pop, Latin, jazz, blues, đoạt giải Làn Sóng Xanh
• Cao Thái Sơn ca sĩ Nhạc Trẻ Việt Nam
• SlimV, tên thật là Cao Văn Vịnh, nhà sản xuất âm nhạc trực thuộc SpaceSpeakers
• Cao Thùy Dương, Hoa hậu, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Quốc tế 2008, Diễn Viên điện ảnh đoạt giải cánh diều vàng Việt Nam
• Cao Thùy Linh, người mẫu, đại diện Việt Nam dự thi Hoa hậu Hòa bình Quốc tế 2014.
• Cao Thái Hà, nữ diễn viên đoạt giải cánh diều vàng
• Cao Thị Ngọc Dung, Nữ doanh nhân vàng bạc, Phó Chủ tịch Hiệp hội Nữ doanh nhân Việt Nam.
• Cao Bá Hưng, Cháu 7 đời của Cao Bá Quát

Trung Quốc

Cao Lăng Úy, Tổng thống Trung Hoa Dân quốc năm 1923

• Cao Tiệm Ly, Nghệ sĩ đàn ca nổi tiếng thời Tần Thủy Hoàng (221 TCN -206 TCN)
• Cao Cán, thủ lĩnh quân phiệt thời Tam Quốc
• Cao Vân, Vua khai quốc nhà Bắc Yên (407 -436) thời Ngũ Hồ thập lục quốc
• Cao Dương, Hoàng đế khai quốc triều đại Bắc Tề, (550-577) thời Nam–Bắc triều
• Cao Khai Đạo, Vua nước Yên (618 - 624)
• Cao Quý Hưng, Quân chủ lập quốc Kinh Nam (907-960), thời Ngũ đại Thập quốc
• Cao Thăng Thái, Hoàng đế của vương triều Đại Trung năm 1094-1095
• Cao Anh, Hoàng hậu, Hoàng thái hậu nhà Bắc Ngụy, đời thứ 8.
• Cao Thao Thao (1085-1093), Hoàng hậu của Hoàng đế Tống Anh Tông, nhà Tống
• Cao Giai thị, Hoàng quý phi của Hoàng đế Càn Long (1736 -1796), Nhà Thanh
• Cao Hoài Đức, Tướng lĩnh của Nhà Tống, em rể Hoàng đế Tống Thái Tổ
• Cao Cầu, Thái úy nhà Tống
• Cao Ngạc, (1738-1815). Giám sát ngự sử thời Gia Khánh nhà Thanh, tác giả 40 hồi cuối của Hồng lâu mộng
• Cao Lăng Úy, (1870-1940) Tổng thống Trung Hoa Dân quốc năm 1923
• Cao Xương Lễ (Khóa 9, 1998 -2003), Bộ Trưởng Bộ Tư Pháp
• Cao Hổ Thành (Khóa 12, 2013-2018), Bộ Trưởng Bộ Thương Mại
• Cao Hành Kiện, nhà văn gốc TQ, đạt giải Nobel Văn học năm 2000
• Cao Côn, nhà khoa học gốc TQ, đạt giải Nobel Vật lý 2009
• Cao Viên Viên, Nữ diễn viên được yêu thích trong phim Ỷ Thiên Đồ Long ký 2003
• Cao Biền người đầu tiên trở thành Tiết độ sứ của trị sở Tĩnh Hải quân trong lịch sử Việt Nam.

Triều Tiên - Hàn Quốc

• Cao Chu Mông (Gojumong): Vua khai sinh nhà nước Cao Câu Ly ( thành lập năm 37 TCN)
• Cao Kiến (Goh Kun): Thủ tướng Hàn Quốc, nhiệm kỳ (1997-1998) và (2003-2004)